Τουρκία Δημοψήφισμα: Οι συσχετισμοί, οι προβλέψεις, οι συνέπειες!

Επτά ημέρες πριν από το δημοψήφισμα στην Τουρκία που θα κρίνει πολλά για τη πορεία της γειτονικής χώρας, την τύχη του Ερντογάν αλλά και των ελληνοτουρκικών σχέσεων, πολλά είναι τα ερωτήματα που απασχολούν την ελληνική κοινή γνώμη.
Απαντήσεις μέσω Militaire δίνει ένας άνθρωπος που γνωρίζει τη Τουρκία… σαν την παλάμη του.
Ο Χρήστος Μηνάγιας αναλυτής και συγγραφέας πολλών βιβλίων με θέμα τη Τουρκία μας εξηγεί με ποιους συσχετισμούς πάνε οι Τούρκοι προς τη κάλπη της 16ης Απριλίου και για ποια ενδεχόμενα πρέπει η Ελλάδα να προετεοιμαστεί. Επισημαίνει ότι δεν πρέπει να προσωποποιούμε τη τουρκική απειλή. Δεν είναι απειλητική η Τουρκία μόνο λόγω Ερντογάν. Ήταν, είναι και θα παραμείνει απειλή για την Ελλάδα. Οι πέντε φράσεις που μαθαίνουν οι Τούρκοι στις στρατιωτικές τους σχολές εξηγεί το γιατί.

Η ανάλυση του Χρήστου Μηνάγια,μέσω των ερωτήσεων που του τέθηκαν.

Ενόψει του δημοψηφίσματος της 16ης Απριλίου στην Τουρκία, ποια είναι η χαρτογράφηση των πολιτικών ρευμάτων, τα οποία θα κρίνουν το τελικό αποτέλεσμα;

Τα πραξικοπήματα και οι πολιτικές παρεμβάσεις του στρατού στη σύγχρονη πολιτική ιστορία της Τουρκίας συνετέλεσαν ώστε η χώρα να προσβληθεί από δύο μη ιάσιμους ιούς: τον darbecilik (πραξικοπηματικός) και τον cuntacilik (δικτατορικός), οι οποίοι συνεχίζουν να υφίστανται μέχρι σήμερα, δεδομένου ότι έχουν προσβάλει και το καθεστώς Ερντογάν. Φυσικά, οι εν λόγω μη ιάσιμοι ιοί θεωρούνται ως οι κύριες αιτίες μη επίλυσης του κουρδικού και κυπριακού προβλήματος.

Επίσης, η έννοια της δημοκρατίας στην Τουρκία θεωρείται αντικείμενο φόβου και ούτε οι ιδεολογίες, ούτε τα σύμβολα, ούτε οι ηγετικές παρουσίες έφεραν τη δημοκρατία στη χώρα και ούτε διαφαίνεται ότι θα τη φέρουν στο μέλλον. Άλλωστε, η δημοκρατία δεν αποτελούσε και δεν αποτελεί σκοπό καμίας τουρκικής πολιτικής ηγεσίας. Απλώς οι ηγεσίες αυτές, συμπεριλαμβανομένου και του προέδρου Ερντογάν, χρησιμοποιούν τη δημοκρατία ως ένα μέσο για να πετύχουν τους στόχους τους.

Στο πλαίσιο αυτό, και έχοντας ως σημείο αναφοράς τον κεμαλισμό, στο προβαλλόμενο διάγραμμα παρατίθενται τα πολιτικά ρεύματα και η χαρτογράφηση της δεξιάς και αριστερής αντίληψης στην Τουρκία.

Αναλυτικότερα:

Εντός της σφαίρας επιρροής του κεμαλισμού περιλαμβάνονται η σοσιαλδημοκρατία, η κεντροαριστερά, η κεντροδεξιά και ο φιλελευθερισμός. Από τις πτέρυγες αυτές μόνο η σοσιαλδημοκρατία εκπροσωπείται στην Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση με το ρεπουμπλικανικό κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης CHP.

Αριστερότερα του κεμαλισμού περιλαμβάνονται η αριστερά, ο κομμουνισμός, ο αναρχισμός και η τρομοκρατία. Από τις πτέρυγες αυτές μόνο η αριστερά εκπροσωπείται στην Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση με το κουρδικό κόμμα HDP.

Και τέλος, δεξιότερα του κεμαλισμού περιλαμβάνονται ο συντηρητισμός και ο φασισμός.

Σε ό,τι έχει να κάνει με τον εθνικισμό, αυτός αποτελεί το κύριο συστατικό του DNA όλων των πολιτικών ρευμάτων τόσο του κεμαλισμού όσο και δεξιότερα αυτού.

Αναφορικά δε με τον συντηρητισμό, αυτός για τους Τούρκους είναι μια ιδεολογία που αναφέρεται στη συνέχιση του δυτικού τρόπου ζωής διαφυλάττοντας παράλληλα τις εθνικές και ηθικές αξίες, καθώς επίσης τα έθιμα και τις παραδόσεις.

Αν κάτι χαρακτηρίζει τη σημασία του, αυτό είναι ο ρυθμιστικός ρόλος που έχει στη διαμόρφωση του πολιτικού χάρτη της χώρας διαχρονικά και η αντίθεση του σε κάθε έννοια ολοκληρωτισμού, αυταρχικότητας και ριζοσπαστισμού. Τούτο κρίνεται σκόπιμο να ληφθεί σοβαρά υπόψη, ειδικότερα για τις εξελίξεις που θα αντιμετωπίσει η Τουρκία μετά την αποχώρηση του Ταγίπ Ερντογάν από την πολιτική ζωή της χώρας είτε από φυσικά ή μη φυσικά αίτια. Όλα αυτά οφείλονται στα δομικά στοιχεία του συντηρητισμού που τον κάνουν να εμφανίζεται με πέντε διαφορετικά πρόσωπα: το πολιτιστικό, το ισλαμικό, το εθνικιστικό, το φιλελεύθερο και το μεταρρυθμιστικό.

Ας σημειωθεί ακόμη ότι, ο συντηρητισμός διαθέτει δύο πολιτικές πτέρυγες: τον ισλαμικό συντηρητισμό και τον εθνικιστικό συντηρητισμό. Ο ισλαμικός συντηρητισμός περιλαμβάνει 13 κόμματα, με κυρίαρχο το κυβερνόν κόμμα ΑΚΡ, ενώ ο εθνικιστικός συντηρητισμός περιλαμβάνει 14 κόμματα με κυρίαρχο το εθνικιστικό κόμμα ΜΗΡ. Συνεπώς, η στήριξη που παρέχει το ΜΗΡ στον Ταγίπ Ερντογάν για την αλλαγή του πολιτεύματος της χώρας από προεδρευόμενη σε προεδρική δημοκρατία στηρίζεται σε ιδεολογική βάση και δεν είναι ευκαιριακή.

Παράλληλα, εξετάζοντας τη δυναμική των πολιτικών ρευμάτων που εισήλθαν στη Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση κατά τις γενικές (βουλευτικές) εκλογές από το 1983 έως το 2015 (βλ. διάγραμμα που ακολουθεί), προκύπτει το εξής συμπέρασμα: η κεντροδεξιά ήταν το κυρίαρχο πολιτικό ρεύμα από το 1983 έως τις εκλογές του 1995, ενώ ο συντηρητισμός έχει επιβάλει την κυριαρχία του από το 1999 μέχρι σήμερα. Συνεπώς, υφίστανται οι ιδεολογικές και πολιτικές προϋποθέσεις ώστε η κυριαρχία του συντηρητισμού να επιβάλει εκ νέου την κυριαρχία του στο δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου με υπερίσχυση του «ΝΑΙ».

Οι εκκαθαρίσεις του καθεστώτος Ερντογάν, μετά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 2016, θα αλλάξουν το κεμαλικό προφίλ και την επαγγελματική νοοτροπία των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων;

Αν κάτι χαρακτηρίζει τους Τούρκους στρατιωτικούς αυτό είναι η προσήλωση τους πρώτα στην πατρίδα και μετά στη δημοκρατία, ενώ βάσει της ιδεολογικής δομής τους αυτοί διακρίνονται σε δύο κύριες κατηγορίες: στους εθνικιστές και στους οπαδούς της παγκοσμιοποίησης.

Οι εθνικιστές διακρίνονται σε δύο υποκατηγορίες: τους θεοσεβούμενους και τους ακραίους εθνικιστές.

Οι θεοσεβούμενοι στρατιωτικοί έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
α. Στην πλειοψηφία τους δεν γνωρίζουν ξένες γλώσσες και ούτε έχουν εκπαιδευθεί σε σχολές του εξωτερικού, ούτε έχουν υπηρετήσει σε θέσεις του εξωτερικού.
β. Δεν προβληματίζονται για τις εξελίξεις στο παγκόσμιο περιβάλλον ασφάλειας και τις αλλαγές της ισχύος διεθνώς.
γ. Είναι αντιδραστικοί και μονόπλευροι υποστηρίζοντας τη διατήρηση του status quo.
δ. Τρέφουν συμπάθεια προς την θεοσέβεια και τον εθνικισμό που υπήρχε πριν το 1923.
ε. Τηρούν τις θρησκευτικές τους υποχρεώσεις ακόμη και στον εργασιακό τους χώρο.
στ. Θεωρούν επικίνδυνη κάθε περιοχή που ευρίσκεται πέραν των πολιτικών συνόρων της Τουρκίας, καθώς επίσης εκλαμβάνουν ως ύποπτους όλους τους αλλοδαπούς ακόμη και Τούρκους πολίτες που διαμένουν στο εξωτερικό.

Οι ακραίοι εθνικιστές στρατιωτικοί έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
α. Όπως και οι θεοσεβούμενοι, έχουν χαμηλό επίπεδο γλωσσομάθειας και δεν έχουν εμπειρία καθηκόντων στο εξωτερικό.
β. Θεωρούν ως περίοδο σκότους και ζοφερότητας την περίοδο πριν το 1923.
γ. Είναι αντιδραστικοί και στον τρόπο σκέψης είναι συντηρητικοί μεταρρυθμιστές, υποστηρίζοντας ότι η διαφύλαξη της παραδοσιακής θεσμικής ταυτότητας των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων αποτελεί θέμα ζωτικής σημασίας για την Τουρκία.

Οι οπαδοί της παγκοσμιοποίησης διακρίνονται σε δύο υποκατηγορίες: τους ατλαντιστές και τους ευρασιατιστές.

Οι ατλαντιστές στρατιωτικοί έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
α. Έχουν καλή ακαδημαϊκή εκπαίδευση.
β. Διαθέτουν επαρκές επίπεδο γλωσσομάθειας και έχουν ως βασικό στόχο να υπηρετήσουν τουλάχιστον μια φορά στο εξωτερικό προκειμένου να αναβαθμίσουν το επαγγελματικό τους επίπεδο σύμφωνα με τα νατοϊκά δεδομένα.
γ. Ο τρόπος σκέψης τους εστιάζεται στο συνδυασμό των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων των πρώτων χρόνων της ίδρυσης της τουρκικής Δημοκρατίας από τη μια πλευρά, καθώς επίσης της δομής και των επαγγελματικών κανόνων του στρατού των Ηνωμένων Πολιτειών από την άλλη.
δ. Θεωρούν τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις ως τμήμα του συστήματος ασφάλειας της Δύσης και ειδικότερα των Ηνωμένων Πολιτειών.
ε. Για αυτούς αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση η υιοθέτηση της αντίληψης που έχουν οι σύγχρονες ένοπλες δυνάμεις της Δύσης, προκειμένου να ισχυροποιηθεί το κύρος των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων διεθνώς.

Οι ευρασιατιστές στρατιωτικοί έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
α. Όπως και οι ατλαντιστές, έχουν καλή ακαδημαϊκή εκπαίδευση, διαθέτουν επαρκές επίπεδο γλωσσομάθειας και έχουν ως βασικό στόχο να υπηρετήσουν τουλάχιστον μια φορά στο εξωτερικό.
β. Είναι ανέντακτοι και έχουν αντιαμερικανική αντίληψη.
γ. Είναι προσανατολισμένοι προς τα κέντρα ισχύος της Ανατολής και είναι πολέμιοι του ΝΑΤΟ.
δ. Διακρίνονται για τη σφαιρική αντίληψη τους και δεν στερούνται ευρύτητας σκέψεως όπως συμβαίνει με τους ακραίους εθνικιστές.

Ας σημειωθεί ακόμη ότι Τούρκοι στρατιωτικοί βάσει της επαγγελματικής νοοτροπίας τους διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες: τους παρασιτικούς, τους πραγματιστές και τους μεταρρυθμιστές.

Οι παρασιτικοί στρατιωτικοί είναι φυγόπονοι, δεν αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και επιβιώνουν σε βάρος των υπολοίπων συναδέλφων τους. Μεταξύ αυτών, περιλαμβάνονται πολλοί συνταγματάρχες, δεδομένου ότι η «δεξαμενή των συνταγματαρχών» αποτελεί το 12% του συνολικού αριθμού των αξιωματικών των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, ενώ στο στρατό ξηράς το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 20%. Μάλιστα, στα στρατηγεία των γενικών επιτελείων και των μειζόνων σχηματισμών, αρκετοί από αυτούς χρησιμοποιούνται για να χειρίζονται τα φωτοτυπικά μηχανήματα. Υπόψη ότι, το αντίστοιχο ποσοστό στις ένοπλες δυνάμεις των Ηνωμένων Πολιτειών είναι 3%, ενώ της Μ. Βρετανίας και του Ισραήλ είναι 2%.

Οι πραγματιστές στρατιωτικοί αποδέχονται την πραγματικότητα και προσαρμόζονται στο εκάστοτε «πολιτικο-στρατιωτικό» περιβάλλον. Είναι συντηρητικοί και αποφεύγουν κάθε ρίσκο. Θεωρούνται ως, οι περισσότερο κερδισμένοι μετά το 2010 μέχρι σήμερα, αφού το όνομα τους δεν υπήρχε σε καμία λίστα και οι πολιτικές τους πεποιθήσεις ήταν αδιευκρίνιστες.

Οι μεταρρυθμιστές στρατιωτικοί διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: τους συντηρητικούς μεταρρυθμιστές και τους προοδευτικούς-εξωστρεφείς μεταρρυθμιστές. Οι συντηρητικοί μεταρρυθμιστές ασπάζονται την άποψη ότι, η παρούσα κατάσταση που επικρατεί στις ένοπλες δυνάμεις αποτελεί εκτροπή από τις αρχές του Ατατούρκ, ενώ οι πρώτες μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να εστιασθούν στις ιδεολογικές αξίες του κεμαλικού συστήματος. Από την άλλη πλευρά, οι προοδευτικοί-εξωστρεφείς μεταρρυθμιστές θεωρούν ότι, οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις θα πρέπει να θέσουν ως κύριο στόχο τη μετεξέλιξη σύμφωνα με τις κοινωνικές αλλαγές, τις αλλαγές στις πολιτικο-στρατιωτικές σχέσεις και τις αλλαγές στο παγκόσμιο περιβάλλον ασφάλειας. Μάλιστα, αυτοί διακρίνονται για τη φονξιοναλιστική τους αντίληψη, βάσει της οποίας προηγείται η ανάλυση της κατάστασης και στη συνέχεια προτείνεται μια λύση, η οποία θα πρέπει να διασφαλίσει τη λειτουργική ισορροπία σύμφωνα με τις υπάρχουσες ανάγκες και συνθήκες.

Αυτό που προκύπτει από τις εκτιμήσεις έγκριτων Τούρκων αναλυτών, καθώς επίσης από την ανάλυση των στοιχείων που προαναφέρθηκαν και αποτυπώνονται στο ακόλουθο διάγραμμα, διαφαίνεται ότι η αλυσίδα διοικήσεως των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων συγκλίνει προς μια σύνθεση αποτελούμενη από ακραίους εθνικιστές, ευρασιατιστές και πραγματιστές. Φυσικά, η εκτίμηση αυτή κρίνεται σκόπιμο να ληφθεί πολύ σοβαρά υπόψη από την ελληνική πλευρά για τις εξελίξεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις που θα ακολουθήσουν.

Γίνεται μεγάλη συζήτηση για την κατάσταση των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων. Πόσο πραγματικά αυτές έχουν επηρεασθεί μετά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 2016;

Η απόπειρα πραξικοπήματος στις 15 Ιουλίου 2016 προκάλεσε ένα σημαντικό πλήγμα στη σκληρή ισχύ (hard power) της χώρας, το οποίο εστιάζεται στην αλυσίδα διοικήσεως των ενόπλων δυνάμεων, στις ανάγκες τους σε μόνιμο-επαγγελματικό προσωπικό, καθώς επίσης στη θεσμική τους αλλοίωση αναφορικά με τη βούληση και το δυναμισμό τους. Συγχρόνως όμως θα ήταν λάθος να μην επισημανθεί το γεγονός ότι, όλα αυτά αποκαθίστανται με σταδιακά αυξανόμενους ρυθμούς.

Επίσης θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι, ως επί το πλείστον, η συγκρότηση, η διάταξη, ο επιχειρησιακός σχεδιασμός και τα εξοπλιστικά προγράμματα των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων που βρίσκονται σε εξέλιξη δεν έχουν επηρεασθεί από το πραξικόπημα. Παρόλα αυτά, η αποκατάσταση του πλήγματος που αυτές υπέστησαν απαιτεί χρονικό διάστημα τουλάχιστον 2-3 χρόνια. Φυσικά, η εκτίμηση αυτή δεν αφορά στη δυνατότητα των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων να πραγματοποιήσουν μια επιχείρηση σε περιορισμένο τόπο και χρόνο αλλά στη δυνατότητα τους να εφαρμόσουν, στο σύνολο του, το Δόγμα της Εθνικής Στρατιωτικής Στρατηγικής τους και συγκεκριμένα το δόγμα των 2,5 πολέμων (Ελλάδα, Συρία και ΡΚΚ). Συνεπώς, θα ήταν λάθος αν θεωρηθεί ότι ο τουρκικός επιχειρησιακός σχεδιασμός στο Θέατρο Επιχειρήσεων του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου έχει επηρεασθεί από το πραξικόπημα.

Ειδικότερα, η κατάσταση των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων παρουσιάζεται ως εξής:

Αναδιοργάνωση των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων: Στο πλαίσιο «ποινικοποίησης» των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων προκειμένου να αποτραπεί το ενδεχόμενο ενός νέου πραξικοπήματος, αποφασίσθηκε η έτι περαιτέρω αποδυνάμωση του παρεμβατικού τους ρόλου ως μια τέταρτη εξουσία, αφού:
α. Στις ένοπλες δυνάμεις ανατέθηκαν τα καθήκοντα της άμυνας της χώρας από εξωτερικές απειλές, ενώ η εσωτερική ασφάλεια θα αποτελεί πλέον ευθύνη της αστυνομίας και της στρατοχωροφυλακής.
β. Ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων υπάγεται απευθείας στον πρωθυπουργό, ενώ οι αρχηγοί των Γενικών Επιτελείων Στρατού Ξηράς, Πολεμικού Ναυτικού και Πολεμικής Αεροπορίας στον υπουργό Εθνικής Άμυνας.
γ. Άλλαξε η σύνθεση του Ανωτάτου Στρατιωτικού Συμβουλίου, το οποίο θα αποτελείται από τον πρωθυπουργό, τον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων, τους αντιπροέδρους της κυβέρνησης, τους υπουργούς Δικαιοσύνης, Εξωτερικών, Εσωτερικών και Εθνικής Άμυνας, καθώς επίσης τους αρχηγούς των Γενικών Επιτελείων Στρατού Ξηράς, Πολεμικού Ναυτικού και Πολεμικής Αεροπορίας. Σημειωτέον ότι, το Ανώτατο Στρατιωτικό Συμβούλιο καθορίζει το στρατιωτικό δόγμα και τους κύριους στόχους των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, ενώ αποφασίζει για τις προαγωγές-αποστρατείες-τοποθετήσεις των ανωτάτων αξιωματικών των ενόπλων δυνάμεων, καθώς επίσης λαμβάνει αποφάσεις για θέματα που άπτονται της στρατιωτικής νομοθεσίας και των στρατιωτικών κανονισμών. Επίσης, πριν το πραξικόπημα η σύνθεση του περιελάμβανε τον πρωθυπουργό ως πρόεδρο και μέλη τον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων, τον υπουργό Εθνικής Άμυνας, τους αρχηγούς των γενικών επιτελείων και της στρατοχωροφυλακής, καθώς επίσης όλους τους ανώτατους αξιωματικούς που φέρουν το βαθμό του στρατηγού, ναυάρχου και πτεράρχου.

Ακολούθως παρατίθεται το οργανόγραμμα των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων μετά το πραξικόπημα.

Αριθμητική δύναμη των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων: Η δύναμη του στρατού ξηράς, του πολεμικού ναυτικού και της πολεμικής αεροπορίας της Τουρκίας, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του Μαρτίου 2017, ανέρχεται σε 407.317 άτομα εκ των οποίων το 41,60% είναι μόνιμο-επαγγελματικό προσωπικό. Η ανάλυση της δύναμης αυτής φαίνεται στον πίνακα που ακολουθεί. Πέραν τούτου, ας συνυπολογισθεί ότι βρίσκεται σε εξέλιξη ένα πρόγραμμα πρόσληψης συμβασιούχων αξιωματικών και υπαξιωματικών για κάλυψη αναγκών των Κλάδων των ενόπλων δυνάμεων.

Αναφορικά με τις μαζικές αποστρατείες Τούρκων στρατιωτικών που συμμετείχαν άμεσα ή έμμεσα στο πραξικόπημα, αυτό δεν αποτελεί ένα καινοφανές φαινόμενο της τελευταίας περιόδου. Απεναντίας, αποτελεί μια διαχρονική παθογένεια που έχει τις ρίζες της στο στρατιωτικό κατεστημένο, το οποίο όταν είχε τον πλήρη έλεγχο της χώρας αποστράτευε όσα στελέχη, με τις πράξεις τους, καταδείκνυαν ότι δεν ασπάζονται και δεν σέβονται τις μεταρρυθμίσεις και τις αρχές του Ατατούρκ. Στη συνέχεια, η παθογένεια αυτή συνέχισε να υφίσταται από το καθεστώς Ερντογάν, το οποίο άλλαξε τα προηγούμενα κριτήρια των αποστρατειών και έδωσε βαρύτητα στην ιδιωτική ζωή των στρατιωτικών. Κατόπιν, μετά το 2013 ακολούθησαν οι διώξεις σε περίπου 1.000 στρατιωτικούς λόγω της εμπλοκής τους στις υποθέσεις Εργκένεκον και Βαριοπούλα, κλείνοντας έτσι ο πρώτος κύκλος μιας μετακεμαλικής σύγκρουσης που διήρκησε περισσότερο από μια δεκαετία περίπου. Σημειωτέον ότι, τότε είχαν φυλακισθεί 365 στρατιωτικοί (201 εν ενεργεία και 164 εν αποστρατεία) από τους οποίους οι 132 ήταν ανώτατοι, οι 208 ανώτεροι, οι 15 κατώτεροι και 10 υπαξιωματικοί. Ωστόσο, ένα χρόνο μετά, στις 06-03-2014 με απόφαση του τότε προέδρου της Δημοκρατίας Αμπντουλάχ Γκιούλ άνοιξε ο δρόμος για την αποφυλάκιση τους και δρομολογήθηκαν οι διαδικασίες προκειμένου να τους δοθεί αφενός γενική αμνηστία, αφετέρου χρηματική αποζημίωση σε αρκετούς από αυτούς για τη βλάβη που υπέστησαν.

Συνεπώς, δεν αποκλείεται η περίπτωση δρομολόγησης των διαδικασιών που ακολουθήθηκαν το 2014 και ένα μεγάλο μέρος αυτών που αποστρατεύθηκαν να επανέλθουν στην ενεργό υπηρεσία. Ήδη, τα πρώτα δείγματα άρχισαν να φαίνονται από τα εξής: πρώτον, από τους 280 πιλότους της πολεμικής αεροπορίας που συνελήφθησαν, οι 180 αφέθησαν ελεύθεροι και επέστρεψαν στα καθήκοντά τους (σ.σ. είτε ήταν αθώοι, είτε έγιναν δηλωσίες), ενώ για τους υπόλοιπους 100 υπογράφηκε σχετικό παραπεμπτικό βούλευμα για να δικασθούν. Και δεύτερον, από την απόκλιση που υπάρχει μεταξύ του υπουργείου Άμυνας και του Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων αναφορικά με τις εκκαθαρίσεις. Συγκεκριμένα, το υπουργείο Άμυνας γνωστοποίησε ότι, μέχρι τις 31-01-2017 είχαν αποβληθεί από τις ένοπλες δυνάμεις 6.513 στελέχη, ενώ το Γενικό Επιτελείο Ενόπλων Δυνάμεων, στον πίνακα της αριθμητικής δύναμης που δημοσιοποίησε στις 01-02-2017, εμφανίζει μείωση του μόνιμου στρατιωτικού προσωπικού κατά 12.595 άτομα σε σχέση με τον Ιούλιο 2016 πριν το πραξικόπημα.

Τουρκικές χερσαίες δυνάμεις: Δεν υπήρξε τροποποίηση της διάταξης των Χερσαίων Δυνάμεων και της Διοίκησης Ειδικών Δυνάμεων του Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων, πλην πέντε περιπτώσεων. Συγκεκριμένα, επισπεύτηκαν οι διαδικασίες μεταστάθμευσης της Σχολής Αεροπορίας Στρατού και των 180 περίπου αεροπορικών μέσων της από την Άγκυρα στην περιοχή ευθύνης της Στρατιάς Αιγαίου (Isparta) με αποτέλεσμα να αναβαθμίζεται η τουρκική απειλή έναντι της Ελλάδος και της Κύπρου. Επίσης, τα επιθετικά ελικόπτερα που βρισκόταν στην Άγκυρα μεταστάθμευσαν στη Malatya της νοτιοανατολικής Τουρκίας. Πέραν τούτου, στο πλαίσιο της απόφασης της τουρκικής κυβέρνησης ώστε να μην υπάρχουν μονάδες αρμάτων, ερπυστριοφόρων και πυροβολικού στην Άγκυρα και την Κωνσταντινούπολη:
α. Η Σχολή και το Κέντρο Εκπαίδευσης Τεθωρακισμένων από την Άγκυρα μεταστάθμευσε στο Şereflikochisar (130 χλμ νοτίως της Άγκυρας) και ένα μέρος τους, δύναμης 3.000 ατόμων, στην περιοχή ευθύνης της Στρατιάς Αιγαίου (Burdur) αναβαθμίζοντας την τουρκική απειλή.
β. Η 28η Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία από το Μamak της Άγκυρας μεταστάθμευσε στο Çankiri (85 χλμ βορειοανατολικά της Άγκυρας) και ένα μέρος αυτής στη Silopi (τουρκο-ιρακινά σύνορα).
γ. Η 2η Τεθωρακισμένη Ταξιαρχία μεταστάθμευσε από την Κωνσταντινούπολη στην περιοχή του Gaziantep-Kahramanmaraş (τουρκο-συριακά σύνορα), ενώ η 66η Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία από την Κωνσταντινούπολη προωθήθηκε δυτικότερα στη Ραιδεστό και στο Çorlu.

Τουρκικές ναυτικές δυνάμεις: Δεν υπήρξε καμία τροποποίηση της διάταξης των επιχειρησιακών σχηματισμών της τουρκικής Διοίκησης Ναυτικών Δυνάμεων. Υπό αυτήν την έννοια, η σύνθεση, η δομή και τα μέσα του τουρκικού πολεμικού ναυτικού, τα καθιστούν ικανό να διαδραματίσει κύριο ρόλο στην υλοποίηση των στρατηγικών στόχων της Τουρκίας και ικανό να διεξαγάγει αποτελεσματικά όλο το φάσμα των ναυτικών επιχειρήσεων στο Αιγαίο και στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

Τουρκικές αεροπορικές δυνάμεις: Δεν υπήρξε τροποποίηση των επιχειρησιακών σχηματισμών της τουρκικής Διοίκησης Αεροπορικών Δυνάμεων, πλην της κατάργησης της 4ης Κύριας Αεροπορικής Βάσης (Akıncı της Άγκυρας) και ένταξης των μαχητικών αεροσκαφών της στην 1η, 3η και 5η Κύρια Αεροπορική Βάση που ευρίσκονται στο Eskişehir, στην Κonya και στο Merzifon αντίστοιχα.

Τουρκική Γενική Διοίκηση Στρατοχωροφυλακής: Η αριθμητική δύναμη της (147.640 άτομα εκ των οποίων: 4.443 αξιωματικοί, 996 έφεδροι αξιωματικοί, 23.644 μόνιμοι υπαξιωματικοί, 54.138 επαγγελματίες οπλίτες, 60.989 κληρωτοί οπλίτες και 3.430 πολιτικοί υπάλληλοι), καθώς επίσης οι σχηματισμοί της συνόρων, καταδρομών και εκπαιδεύσεως έχουν καθαρά στρατιωτική δομή, ενώ το υλικό που αυτοί διαθέτουν (εκατοντάδες τεθωρακισμένα οχήματα, ελικόπτερα και βαρύς οπλισμός) σε συνδυασμό με την πολεμική εμπειρία του προσωπικού, συνιστούν ένα σημαντικό παράγοντα στρατιωτικής ισχύος. Εκτός τούτου, ας επισημανθεί ότι, στην περιοχή των Μικρασιατικών Παραλίων έναντι των ελληνικών νησιών αλλά και στην περιοχή της Ανατολικής Θράκης υπάρχουν σημαντικοί σχηματισμοί καταδρομών και εκπαιδεύσεως καταδρομών, οι οποίοι, σε περίοδο κρίσης ή πολέμου με την Ελλάδα, θα μπορέσουν εύκολα να μετασχηματισθούν σε σχηματισμούς μάχης αυξάνοντας τη μαχητική ισχύ των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων. Η εκτίμηση αυτή επιβεβαιώνεται εμφανώς από την πρόσφατη αναδιοργάνωση της, βάσει της οποίας, η Ταξιαρχία Ειδικής Ασφάλειας και Καταδρομών (JÖAK), η νεοσυγκροτηθείσα 2η Ταξιαρχία Καταδρομών στη Bornova της Σμύρνης, καθώς επίσης η Διεύθυνση Πληροφοριών και το Συγκρότημα Πληροφοριών εντάχθηκαν κάτω από μια ενιαία διοίκηση.

Τουρκικές ειδικές δυνάμεις: Η μεγάλη αριθμητική δύναμη της Διοίκησης Ειδικών Δυνάμεων του τουρκικού Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων (Bordo Bereli), της Διοίκησης Βατραχανθρώπων Επιθετικών και Αμυντικών Αποστολών, των σχηματισμών ειδικών δυνάμεων του στρατού ξηράς, της στρατοχωροφυλακής και της αστυνομίας αποτελούν μια σημαντικότατη απειλή για την Ελλάδα με ιδιαίτερα μεγάλη πολλαπλασιαστική ισχύ. Συγκεκριμένα αναφερόμαστε σε μια δύναμη 80.000 περίπου ατόμων, με ποσοστό επαγγελματοποίησης που ξεπερνά το 70%.

Τουρκική Διοίκηση Ασφαλείας Ακτών: Με τον αριθμητικό και ποιοτικό εκσυγχρονισμό της σε ναυτικά και αεροπορικά μέσα, αυτή αποκτά συνεχώς πολύ σημαντικές δυνατότητες για διεξαγωγή επιχειρήσεων έρευνας-διάσωσης στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, οι οποίες θα αναβαθμίσουν έτι περαιτέρω την υπάρχουσα απειλή. Μάλιστα, βάσει του στρατηγικού σχεδιασμού 2015-2019, το 2019 η εν λόγω διοίκηση προβλέπεται να διαθέτει 4 πλοία 1.700 τόνων τύπου κορβέτας, 4 πλοία 600 τόνων πολλαπλών ρόλων, 215 σκάφη διαφόρων τύπων, 20 ελικόπτερα, 3 αεροσκάφη, 6 μη επανδρωμένα αεροσκάφη και 20 κινητά ραντάρ. Σημειώνεται ακόμη ότι, σε μια ενδεχόμενη ελληνοτουρκική κρίση, αυτή θα αποτελέσει ένα σημαντικό «εργαλείο» των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, δεδομένου ότι ο τομέας των αρμοδιοτήτων της επικεντρώνεται σε δύο πολύ κρίσιμους τομείς: την έρευνα-διάσωση και την παράνομη μετανάστευση, όπου υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για δημιουργία θερμού επεισοδίου και γενίκευσης της κρίσης.

Τουρκικοί εξοπλισμοί: Τα εξοπλιστικά προγράμματα έχουν αποδεσμευθεί από την εκάστοτε οικονομική κατάσταση (σ.σ. συμβαίνουν μετακυλήσεις, όχι όμως ακυρώσεις), ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη η απεξάρτηση των εξοπλιστικών αναγκών της χώρας από το εξωτερικό. Σημειωτέον ότι, η εν λόγω εξάρτηση πριν από 15 χρόνια ανερχόταν στο 80%, το 2016 αυτή μειώθηκε στο 40% και ως επόμενος στόχος ετέθη η περαιτέρω μείωσή της στο 20%.
Στους πίνακες που ακολουθούν παρατίθενται τα αναλυτικά στοιχεία του προϋπολογισμού των ενόπλων δυνάμεων και φορέων ασφαλείας της Τουρκίας για τα έτη 2016 και 2017, καθώς επίσης τα ποσοστά κατανομής τους στον κρατικό προϋπολογισμό, στους οποίους δεν περιλαμβάνεται το κόστος των εξοπλισμών. Από την ανάλυση των στοιχείων του προϋπολογισμού του 2017 σε σχέση με τον αντίστοιχο του 2016 προκύπτουν τα ακόλουθα συμπεράσματα:
α. Ο προϋπολογισμός των ενόπλων δυνάμεων παρουσιάζει αύξηση 9,69% σε Τουρκικές Λίρες και μείωση 1,10% σε Ευρώ, λόγω της πτώσης του τουρκικού εθνικού νομίσματος σε σχέση με το Ευρώ.
β. Παρατηρείται σημαντική αύξηση στον προϋπολογισμό της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΜİΤ) με ποσοστό 21,93% σε Τουρκικές Λίρες και 9,93% σε ΕΥΡΩ.
γ. Το γενικό σύνολο των προϋπολογισμών των ενόπλων δυνάμεων και των φορέων ασφαλείας παρουσιάζουν αύξηση 10,63% σε Τουρκικές Λίρες και μείωση 0,25% σε Ευρώ.
δ. Κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί ότι στην πραγματικότητα οι εν λόγω προϋπολογισμοί είναι πολύ μεγαλύτεροι, κατά 40% περίπου, απ’ ότι δημοσιοποιεί η εκάστοτε τουρκική κυβέρνηση. Τούτο οφείλεται στο γεγονός ότι, σε αυτούς οι Τούρκοι δεν συνυπολογίζουν τους οικονομικούς δείκτες των ιδρυμάτων που ελέγχονται από τις ένοπλες δυνάμεις.

Συμπερασματικά, οι διαδικασίες που προσδίδουν σημαντική πολλαπλασιαστική ισχύ στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις εστιάζονται στα εξής:
Πρώτον, στην επαγγελματοποίηση, ολικώς ή μερικώς, των ενόπλων δυνάμεων με ιδιαίτερη βαρύτητα στις ειδικές δυνάμεις.
Δεύτερον, στην επαύξηση των χερσαίων, ναυτικών και αεροπορικών επιχειρησιακών δυνατοτήτων με την απόκτηση αντίστοιχων μέσων και οπλικών συστημάτων μεγάλου βεληνεκούς.
Τρίτον, στην αναβάθμιση της παραγωγής στρατιωτικών πληροφοριών μεγάλου βάθους, αναγνώρισης και επιτήρησης του πεδίου μάχης.
Τέταρτον, στην αναβάθμιση των δυνατοτήτων ταχείας μεταφοράς δυνάμεων και στρατηγικών ενισχύσεων σε περιοχές κρίσεως.
Πέμπτον, στην χρησιμοποίηση του διαστημικού περιβάλλοντος ως παράγοντα στρατιωτικής ισχύος, καθώς επίσης στην επαύξηση των δυνατοτήτων σε ό,τι έχει να κάνει με τις επικοινωνίες, τον ηλεκτρονικό πόλεμο και τον κυβερνοπόλεμο.
Έκτον, στην απόκτηση δυνατοτήτων διεξαγωγής επιχειρήσεων ημέρα και νύκτα, ολοκλήρωσης μιας στρατιωτικής επιχείρησης σε σύντομο χρονικό διάστημα και εφόσον απαιτηθεί εξασφάλιση της συνέχισης αυτής και υποστήριξή της για μεγάλο χρονικό διάστημα. Υπόψη ότι, η επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» στη βόρεια Συρία συνηγορεί υπέρ της άποψης ότι, η Τουρκία έχει τη δυνατότητα να πραγματοποιεί στρατιωτικές επιχειρήσεις πέραν των συνόρων και για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Και έβδομον, στην αποδέσμευση των εξοπλιστικών προγραμμάτων από την εκάστοτε οικονομική κατάσταση, καθώς επίσης στην απεξάρτηση των εξοπλιστικών αναγκών της χώρας από το εξωτερικό.

Ποιο είναι το γεωπολιτικό όραμα του Ερντογάν; Θα συνεχίσει την πορεία του προς τη Δύση ή θα επιλέξει άλλη πορεία;

Η ρητορική του Τούρκου προέδρου Δημοκρατίας τους τελευταίους μήνες συνιστά στρατηγική επιλογή της Τουρκίας του Ερντογάν, η οποία αφενός είναι διαχρονική, αφετέρου αποκαλύπτει εμφανώς για ακόμη μια φορά ότι ο τρόπος σκέψης των Τούρκων εστιάζεται σε τρεις παράγοντες: στη θρησκεία (Ισλάμ), στον εθνικισμό και στην ιστορία.
Με δεδομένο λοιπόν ότι, οι παράγοντες αυτοί έχουν ως κοινή συνισταμένη τη γεωγραφία, το νέο όραμα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, που άρχισε να προβάλει ο Ερντογάν και οι κύκλοι που τον στηρίζουν, εστιάζεται σε πέντε «Κ»: Kore (Κορέα), Keşmir (Κασμίρ), Kudüs (Ιεροσόλυμα), Kürtler (Κούρδοι) και Kıbrıs (Κύπρος). Άλλωστε, σύμφωνα με τον Τούρκο αρθρογράφο Γιασάρ Τασκίν Κότς, ο οποίος ήταν ο πρώτος που αναφέρθηκε στα πέντε «Κ» στις 16-09-2016, «Η ιστορία δεν ανατρέπεται και η γεωγραφία δεν τροποποιείται».

Το πρώτο «Κ», η Νότιος Κορέα δηλαδή, έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας και θεωρείται ως ο «συνεργάτης-κλειδί», αφενός λόγω της προώθησης τεχνογνωσίας στην Τουρκία, αφετέρου λόγω της συμβολής της στην κατασκευή οπλικών συστημάτων μέσω της συμπαραγωγής.

Το δεύτερο «Κ», το Κασμίρ, αφορά στην υποστήριξη που παρέχει η Τουρκία προς το Πακιστάν λόγω της διαμάχης που υπάρχει μεταξύ Πακιστάν και Ινδίας για το Κασμίρ. Ως γνωστό οι δύο χώρες πολέμησαν μεταξύ τους τρεις φορές για το Κασμίρ, το 1948, το 1965 και το 1971, ενώ υπήρξαν πολλές περιπτώσεις εκδήλωσης συγκρουσιακών καταστάσεων περιορισμένης κλίμακας. Για να αντιληφθούμε τους πραγματικούς λόγους που η Τουρκία στηρίζει ένθερμα το Πακιστάν και γιατί το Κασμίρ αποτελεί το δεύτερο «Κ» του τουρκικού γεωπολιτικού οράματος, σας παραπέμπω στον Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος πριν αναχωρήσει για επίσημη επίσκεψη στο Πακιστάν στις 16-11-2016 δήλωσε ότι «Θα μπορέσουμε να αγοράσουμε πυρηνικά όπλα από το Πακιστάν. 3-5 αρκούν.». Συνεπώς, εμφανώς πλέον η Τουρκία προσανατολίζεται με αποφασιστικότητα από τα πυραυλικά συστήματα μέσου και μεγάλου βεληνεκούς σε μια πυρηνική αντίληψη για προμήθεια πυρηνικών όπλων. Σημειωτέον ότι, το Πακιστάν διαθέτει 100-120 πυρηνικές κεφαλές.

Αναφορικά με το τρίτο «Κ», για τους Τούρκους το «πρόβλημα του Kudüs δηλαδή της Ιερουσαλήμ» σύμφωνα με δηλώσεις τους υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει. Για το λόγο αυτό, την προσπάθεια της Τουρκίας να αποκαταστήσει τις σχέσεις της με το Ισραήλ θα πρέπει να την εκλάβουμε ως επιφανειακή και εν δυνάμει υποψήφια για κατάρρευση.

Το τέταρτο «Κ» που αφορά στους Κούρδους και το κουρδικό πρόβλημα, το οποίο χαρακτηρίζεται για τη διαχρονικότητα του, την πολυπλοκότητα του και τις συγκρουσιακές καταστάσεις που έχουν δημιουργηθεί, ενώ η ακόλουθη άποψη του έγκριτου Τούρκου αρθρογράφου Hasan Cemal συνηγορεί υπέρ αυτής της άποψης: «Ο Ερντογάν, όπως και ο Τουργκούτ Οζάλ, επιχείρησε να πάρει στα χέρια του το “κουρδικό χαρτί” και για ένα διάστημα όλα πήγαιναν καλά. Ωστόσο, όταν άρχισαν να απειλούνται τα πολιτικά του συμφέροντα, άφησε το “κουρδικό χαρτί”, πήρε το όπλο στο χέρι και πάτησε το κουμπί του πολέμου. Τώρα η μόνη που δεν έχει το “κουρδικό χαρτί” στα χέρια της είναι η Τουρκία. Το “κουρδικό χαρτί” βρίσκεται στα χέρια των Ηνωμένων Πολιτειών. Βρίσκεται στα χέρια της Ρωσίας. Βρίσκεται στα χέρια του Ιράν. Η Τουρκία πρέπει να πάρει στα χέρια της το “κουρδικό χαρτί”, το οποίο πρέπει να γίνει “χαρτί δημοκρατίας”, “χαρτί ελευθερίας” και “χαρτί ανθρωπίνων δικαιωμάτων”. Σε αντίθετη περίπτωση, το κουρδικό πρόβλημα θα οξυνθεί και θα έρθει μια ημέρα που η Τουρκία θα περιέλθει σε μια περιδίνηση παράνοιας και διαμελισμού.».

Και τέλος το πέμπτο «Κ», η Κύπρος δηλαδή, εστιάζεται στην επιδίωξη της Άγκυρας ώστε: αφενός, να αλλάξει το εδαφικό status quo της νήσου που προβλέπεται από τις διεθνείς συνθήκες, με κεντρικό άξονα το νομικό καθεστώς στο θαλάσσιο και εναέριο χώρο. Και αφετέρου η ελληνική πλευρά να παραιτηθεί από τα κυριαρχικά δικαιώματα της στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο, αναφορικά με την υφαλοκρηπίδα και την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Μάλιστα θα ήθελα να σας ενημερώσω ότι, μετά την επίλυση του κυπριακού προβλήματος, εφόσον γίνει αυτό, η επόμενη κίνηση της Άγκυρας θα εστιασθεί στον αφοπλισμό των νησιών του Αιγαίου. Συνεπώς, το πέμπτο «Κ», για την Άγκυρα περιλαμβάνει και την Κύπρο και την Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το είδος της στρατηγικής που θα πρέπει να εφαρμόσουν η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία. Εν τω μεταξύ, το επόμενο χρονικό διάστημα θα πρέπει να αναμένεται ότι, η Άγκυρα θα κλιμακώσει την παραβατική συμπεριφορά της στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Τούτο επιβεβαιώνεται από σχετική δήλωση του Τούρκου υπουργού Ενέργειας Μπεράτ Αλμπαιράκ, βάσει της οποίας: α. Η Τουρκία αποφάσισε την προμήθεια πλατφόρμας γεωτρήσεων εντός του 2017. β. Η Άγκυρα, εντός του Απριλίου ή Μαΐου, θα αποστείλει στη Μεσόγειο το νέο πλοίο επιστημονικών ερευνών Oruç Reis, ενώ οι δραστηριότητες ερευνών και γεωτρήσεων από τώρα και στο εξής θα ακολουθήσουν μια πιο επιθετική διαδικασία. Σημειωτέον ότι, το Oruç Reis (σ.σ. άλλαξε η ονομασία του από Τurkuaz σε Oruç Reis) διαθέτει εξοπλισμό λήψεως δειγμάτων από τον βυθό σε βάθος 3.000 μέτρων. Τούτο κρίνεται σκόπιμο να αξιολογηθεί ανάλογα δεδομένου ότι, με το πλοίο αυτό η Άγκυρα θα αναβαθμίσει ποιοτικά την επιθετική διαδικασία που προανήγγειλε ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας.

Επιπρόσθετα, αναφορικά με την τουρκική εξωτερική πολιτική κρίνεται σκόπιμο να επισημανθούν τα εξής:

Πρώτον, οι χώρες που θεωρούνται από την τουρκική κοινωνία ότι αποτελούν απειλή για τη χώρα τους κατά σειρά προτεραιότητας είναι το Ισραήλ, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Συρία, το Ιράκ, η Αρμενία, το Ιράν, η Ρωσία και η Ελλάδα. Επισημαίνεται ότι, το 2016 η αντίληψη της τουρκικής κοινωνίας για ύπαρξη απειλής από την Ελλάδα σχεδόν διπλασιάσθηκε σε σχέση με το 2015.

Δεύτερον, αναφορικά με το θέμα της συνεργασίας με άλλες χώρες, παρατηρείται ένας ευρασιατικός προσανατολισμός, ενώ η αντίληψη συνεργασίας της Τουρκίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση έχει περιορισθεί στο ελάχιστο.

Τρίτον, οι εξελίξεις των τελευταίων ετών στη Μέση Ανατολή έπληξαν τον αλαζονικό μεγαλοϊδεατισμό που προέβαλε το δίδυμο Ερντογάν-Νταβούτογλου με αποτέλεσμα η τουρκική κοινωνία να αρχίζει πλέον να αναθεωρεί τις απόψεις της αναφορικά με την ιδέα της ανεξάρτητης εξωτερικής πολιτικής.

Τέταρτον, η ισλαμοφοβία και η τουρκοφοβία εντάσσονται σε μια ευρύτερη στρατηγική της Άγκυρας, η οποία, σε συνδυασμό με τον πολυπολιτισμό και το προσφυγικό, προσβλέπει σε μια επεμβατική πολιτική πέραν των συνόρων, κατά βάση προς δυσμάς. Μάλιστα αυτό που προκαλεί έντονη ανησυχία έχει να κάνει με το γεγονός ότι, το ερντογανικό κατεστημένο προχώρησε ένα βήμα περαιτέρω, επιδιώκοντας να μεταπλάσει την ισλαμοφοβία και την τουρκοφοβία, σε ισλαμοφασισμό και τουρκοφασισμό αντίστοιχα.
Στο σημείο αυτό, ας προβληματιστούμε από δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα. Το πρώτο αφορά σε πρόσφατη προεκλογική συγκέντρωση στο Εσκισεχίρ, όπου ο Ταγίπ Ερντογάν απευθυνόμενος στους Τούρκους που διαμένουν στο εξωτερικό, είπε τα εξής: «Η απάντηση σας στην Ευρώπη για τις αδικίες που υφίστασθε είναι μια. Αντί για τρία παιδιά να αποκτήσετε πέντε παιδιά.».
Και το δεύτερο έχει να κάνει με τον αντιπρόεδρο της τουρκικής κυβέρνησης Bεϊσί Καϊνάκ, ο οποίος επικαλούμενος πληροφορίες από το Ιράν ανέφερε ότι τρία εκατομμύρια παράνομοι μετανάστες στην πλειοψηφία τους Αφγανοί και Πακιστανοί κινούνται με προορισμό την Τουρκία, επισημαίνοντας ότι αυτοί έχουν ως πρόθεση να μην παραμείνουν στην Τουρκία αλλά να μεταβούν στην Ευρώπη. Ήδη οι πρώτοι έχουν φθάσει στην πόλη Van της ανατολικής Τουρκίας. Πέραν από αυτούς, ο Καϊνάκ επεσήμανε ότι 300.000 Σύριοι πρόσφυγες που βρίσκονται στην Τουρκία σχεδιάζουν να περάσουν στην Ευρώπη, ενώ σύμφωνα με άλλες πληροφορίες, η Τουρκία εκτιμά ότι θα υπάρξει ένα νέο κύμα Σύριων προσφύγων από την περιοχή δυτικά του Χαλεπίου.
Διαπιστώνεται λοιπόν ότι, η τουρκική επεμβατική πολιτική πέραν των συνόρων αποκτά ακόμη μια διάσταση, τη δημογραφική. Φυσικά, αυτή αν συνδυασθεί με τη γήρανση του πληθυσμού των ευρωπαϊκών χωρών, καθώς επίσης με την ίδρυση πολιτικών φορέων ελεγχομένων πλήρως από την Άγκυρα στις εν λόγω χώρες, καθίσταται σαφής η απειλή που δημιουργείται, της οποίας τα ποιοτικά χαρακτηριστικά την καθιστούν ασύμμετρη.

Και πέμπτον, με δεδομένο ότι, το βόρειο Ιράκ, η Συρία και η Kύπρος-Ανατολική Μεσόγειος-Αιγαίο θεωρούνται από την Άγκυρα ως ασύμμετρα Θέατρα Επιχειρήσεων, είναι προφανές ότι η εξωτερική της πολιτική είναι και θα συνεχίσει να είναι ασύμμετρη, στηριζόμενη σε μια ασύμμετρη στρατηγική.

Εν τω μεταξύ, σε περίπτωση διαμελισμού της Συρίας και του Ιράκ εκτιμάται ότι, η Τουρκία θα θέσει θέμα αμφισβήτησης κάθε συμφωνίας οριοθέτησης των συνόρων της με αυτές τις χώρες και συνεπώς θα επιδιώξει, είτε με την ανοχή των Μεγάλων Δυνάμεων είτε με την προσφιλή της τακτική της δημιουργίας τετελεσμένων, να διευρύνει εμμέσως ή αμέσως τα σύνορα της προς νότο. Εμμέσως, μέσω του ελέγχου τμήματος των κρατικών οντοτήτων που θα δημιουργηθούν σε περίπτωση διαμελισμού του Ιράκ και της Συρίας, επιφορτιζόμενη το ρόλο του «μεγάλου αδελφού» και έχοντας ως modus operanti τη δημιουργία και έλεγχο του ψευδοκράτους στην Κύπρο. Και αμέσως, μέσω της δημιουργίας Ασφαλών Περιοχών (Güvenli Βölgeler) ή Περιοχών Χωρίς Προβλήματα (Sorunsuz Βölgeler) από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις πέραν των τουρκικών συνόρων, είτε θέτοντας ως νομική βάση το άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη του Ο.Η.Ε. αναφορικά με το δικαίωμα αυτοάμυνας, είτε επικαλούμενη τη ανθρωπιστική διάσταση ενός ενδεχομένου κύματος προσφύγων από το βόρειο Ιράκ και τη Συρία προς την Τουρκία. Μάλιστα, η επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη (Fırat Kalkanı)» και συγκεκριμένα οι στρατιωτικοί, πολιτικοί και οικονομικοί της στόχοι κρίνεται σκόπιμο να τύχουν ιδιαίτερης προσοχής διότι αποκαλύπτουν με τον πιο εμφανή τρόπο τον τουρκικό τρόπο σκέψης για το θέμα αυτό. Το επισημαίνω αυτό διότι η Άγκυρα έχει ήδη σχεδιάσει την πραγματοποίηση δύο αντίστοιχων επιχειρήσεων, εφόσον διαμορφωθεί κατάλληλο διεθνές περιβάλλον. Η πρώτη αφορά στο βόρειο Ιράκ στα σύνορα Ιράκ-Συρίας στην οποία, σύμφωνα με τις μέχρι τώρα πληροφορίες, θα δοθεί η ονομασία «Ασπίδα του Τίγρη (Dicle Kalkanı). Και η δεύτερη επιχείρηση εντός του συριακού εδάφους κατά μήκος των τουρκο-συριακών συνόρων, βορειοδυτικά του Idlib, όπου το καθεστώς Άσαντ πραγματοποίησε την πρόσφατη επίθεση με τοξικά αέρια στους αντικαθεστωτικούς.

Ποια είναι η αντίληψη της τουρκικής κοινωνίας για το δημοψήφισμα και τι προκύπτει απ’ όσα έχει υποσχεθεί ο Ερντογάν στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου;

Οι κύριες αλλαγές του νέου Συντάγματος, εφόσον υπερισχύσει το ΝΑΙ θα αφορούν στα εξής:
Πρώτον, θα αυξηθεί ο αριθμός των βουλευτών από 550 σε 600.
Δεύτερον, η ηλικία των βουλευτών θα μειωθεί από το 25ο στο 18ο έτος.
Τρίτον, η εκλογή του προέδρου Δημοκρατίας και των βουλευτών θα πραγματοποιείται κάθε πέντε έτη. Σημειωτέον ότι, οι επόμενες εκλογές θα διεξαχθούν στις 3-11-2019, εφόσον υπερισχύσει το ΝΑΙ στο δημοψήφισμα.
Τέταρτον, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν θα αποκόπτει τους δεσμούς με το κόμμα του και θα έχει θητεία για δύο περιόδους.
Πέμπτον, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας θα εκλέγεται με απόλυτη πλειοψηφία.
Έκτον, η εκτελεστική εξουσία της χώρας θα μεταφερθεί στον πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Έβδομον, καταργείται το υπουργικό συμβούλιο.
Και όγδοο, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας θα διορίζει και θα παύει από τα καθήκοντα τους, τους αντιπροέδρους και τους υπουργούς.

Ενόψει του δημοψηφίσματος της 16ης Απριλίου 2017 παρατηρείται αύξηση της συσπείρωσης των Τούρκων κάτω από τη σκέπη της τουρκικής ταυτότητας, του Ισλάμ και του εθνικισμού, ενώ η στρατηγική που εφαρμόζει ο Ταγίπ Ερντογάν εστιάζεται σε τρεις άξονες, οι οποίοι τον δικαίωσαν στις εκλογικές αναμετρήσεις του παρελθόντος.
Ο πρώτος παραπέμπει στο «one man show».
O δεύτερος στη φράση «κερδίζω, πολλαπλασιάζοντας την ένταση και τις συγκρούσεις» .
Και ο τρίτος στις προεκλογικές υποσχέσεις και παροχές.

Σε ό,τι έχει να κάνει με την εκλογική πρόθεση των ψηφοφόρων, αυτή αναλύεται ως ακολούθως:

Πρώτον, οι λόγοι που οι Τούρκοι επιθυμούν το προεδρικό σύστημα, κατά σειρά προτεραιότητας, έχουν να κάνουν με τα εξής: α. Θα αρθούν τα εμπόδια στη διακυβέρνηση της χώρας. β. Επειδή υποστηρίζουν τον Ερντογάν. γ. Θα περιορισθούν οι πολιτικές αντιπαραθέσεις. Και τέλος αυτό θα συμβάλει στην ανάπτυξη της χώρας.

Δεύτερον, οι λόγοι που οι Τούρκοι δεν επιθυμούν το προεδρικό σύστημα, κατά σειρά προτεραιότητας, έχουν να κάνουν με τα εξής:
α. Θα κλιμακωθεί η πόλωση στην κοινωνία.
β. Η δημοκρατία θα υποστεί πλήγμα.
γ. Θα υπάρξει μια μονοπρόσωπη διακυβέρνηση της χώρας.
δ. Το σύστημα αυτό δεν συνάδει με την Τουρκία.
Και τέλος επειδή εναντιώνονται με τον Ταγίπ Ερντογάν.

Και τρίτον, σύμφωνα με τις μέχρι τώρα δημοσκοπήσεις: α. Περιορίσθηκε ο αριθμός των αναποφάσιστων στο 4-5% και οι οποίοι στην πλειοψηφία τους δηλώνουν ότι δεν θα ψηφίσουν. β. Οι πόλεις που θα κρίνουν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος είναι η Κωνσταντινούπολη, η Άγκυρα και η Σμύρνη. γ. Το ερντογανικό στρατόπεδο εκτιμά ότι θα υπερισχύει το ΝΑΙ με 54%, ενώ τις τελευταίες 10 ημέρες παρατηρείται μια ανοδική τάση. δ. Το αντιερντογανικό στρατόπεδο εκτιμά ότι θα υπερισχύσει το ΟΧΙ με 56,5%. ε. Η ποιοτική διαφορά των δημοσκοπήσεων των ερντογανικών έχει να κάνει με το γεγονός ότι οι περισσότερες από αυτές παραπέμπουν στο σύνολο της τουρκικής επικράτειας, ενώ των υποστηρικτών του ΟΧΙ σε συγκεκριμένες περιοχές όπου ο Ερντογάν δεν τυγχάνει ευρείας αποδοχής.

Επίσης, ένα άλλο ζήτημα που τίθεται είναι ότι, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θα αλλάξει τον πολιτικό χάρτη της Τουρκίας. Ειδικότερα, εάν υπερισχύσει το ΝΑΙ εκτιμάται ότι θα τεθεί θέμα αλλαγής της ηγεσίας του ρεπουμπλικανικού κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης CHP. Από την άλλη πλευρά, σε περίπτωση που υπερισχύσει το ΟΧΙ δεν θα υπάρξουν σημαντικές αλλαγές και ο Ερντογάν θα συνεχίσει τα καθήκοντα του με τις διευρυμένες αρμοδιότητες που έχει σύμφωνα με το άρθρο 104 του Συντάγματος που φρόντισε ήδη να ψηφισθούν.

Τι επίλογο θα βάζατε σε όλα τα στοιχεία που μας παραθέσατε;

Μια ορθή στρατηγική εκτίμηση, μεταξύ άλλων προϋποθέτει το εξής: «Αντί να επικεντρωνόμαστε μόνο σε άτομα και εν προκειμένω για την Τουρκία στον πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν, κρίνεται σκόπιμο να επικεντρωνόμαστε στην κοινωνία, στο σύνολο του κρατικού μηχανισμού και στο έθνος.». Συνεπώς, εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς ότι, η πολιτική σοφία για την αντιμετώπιση της ασύμμετρης πλέον τουρκικής επεμβατικής πολιτικής πέραν των συνόρων της θα πρέπει να εστιασθεί σε μια αρχή [στρατηγική με τακτικούς ελιγμούς είναι ο πιο σίγουρος δρόμος για τη νίκη, ενώ τακτικοί ελιγμοί χωρίς στρατηγική είναι ο θόρυβος πριν την ήττα (Σουν Τζου)] και σε έξι άξονες: τον πολιτικό, τον διπλωματικό, τον οικονομικό, τον κοινωνικο-πολιτιστικό, καθώς επίσης τους άξονες άμυνας και ασφάλειας.

Υπό αυτήν την έννοια θα ήταν χρήσιμο να έχουμε υπόψη μας τις ακόλουθες φράσεις που χρησιμοποίησαν κατά διαστήματα Τούρκοι αρχηγοί γενικών επιτελείων σε ομιλίες που πραγματοποίησαν σε στρατιωτικές σχολές της χώρας τους:

1. «Μη λησμονείτε ότι η παράδοση μας στηρίζεται στο μυαλό των νεκρών και όχι στο νεκρό μυαλό. Άλλωστε ο αριθμός των νεκρών είναι μεγαλύτερος από τον αριθμό των ζωντανών».
2. «Οι κοινωνίες, που ζουν από τύχη και οι οποίες δεν αντιλαμβάνονται πόσο σημαντικό είναι να βασίζονται σε στέρεα στηρίγματα για να φθάσουν στους εθνικούς τους στόχους στο μέλλον, δεν θα μπορέσουν να περπατήσουν με σίγουρα βήματα στο μέλλον».
3. «Δεν θα μπορέσετε να πλάσετε το μέλλον με το να βλέπετε μόνο όνειρα. Οι αλήθειες του παρελθόντος είναι οι πραγματικότητες του σήμερα και οι προβλέψεις του μέλλοντος. Πρέπει να δεχθούμε πως αρκετά προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζουμε σήμερα είναι λανθασμένες λύσεις του παρελθόντος».
4. «Σ΄ αυτήν την πορεία και σ’ αυτήν τη ζωή θα μάθουμε πολλά νέα πράγματα, αλλά δυστυχώς ως επί το πλείστον θα τα μάθουμε χάνοντας. Αυτό δεν πρέπει να το ξεχνούμε. Αυτό που είναι σημαντικό δεν είναι να μαθαίνεις χάνοντας, αλλά να μαθαίνεις κερδίζοντας».
5. «Ένας έξυπνος εχθρός είναι προτιμότερος από έναν ανεγκέφαλο και ανόητο φίλο».

Πηγή Militaire


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση