Ο πραγματικός λόγος για την αλλαγή της Συνθήκης της ΕΕ

Του Jan Techau
Carnegie Europe

Αυτές τις μέρες, η πολιτική ζωή στην Ευρωπαϊκή Ένωση προσδιορίζεται από τρία βασικά στοιχεία. Πρώτον, στους τομείς πολιτικής που προκαλούν το μεγαλύτερο πρόβλημα στους Ευρωπαίους τη δημοσιονομική πολιτική (σκεφτείτε την κρίση του ευρώ), την εξωτερική πολιτική (σκεφτείτε τη Ρωσία, την Ουκρανία, τη Συρία, την Κίνα, την Τουρκία και ούτω καθεξής) και την ιθαγένεια (σκεφτείτε τους πρόσφυγες, τη μετανάστευση, την ένταξη και το άσυλο)- η ουσιαστική Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι αδύναμη ή ανύπαρκτη.

Δεύτερον, ένας όλο και μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων και κυβερνήσεων πιστεύουν ότι δεν είναι προς το συμφέρον τους να επιλύσουν τα ζητήματα αυτά σε στενή συνεργασία με τους Ευρωπαίους εταίρους τους, αλλά ότι είναι σε καλύτερη θέση μόνοι. Στην πραγματικότητα, ορισμένοι πιστεύουν ότι υπάρχει ήδη πάρα πολύ ολοκλήρωση και ότι αυτή είναι υπεύθυνη για ένα μεγάλο μερίδιο των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Ευρώπη σήμερα.

Και τρίτον, είναι απολύτως ασαφές αν οι τεράστιες πολιτικές δυνάμεις που ασχολούνται με δημοσιονομικά ζητήματα, την εξωτερική πολιτική και της ιθαγένεια, στο τέλος θα καταφέρουν να φέρουν την Ευρώπη πιο κοντά, ή αν θα την σπρώξουν σε περαιτέρω διαχωρισμό.

Οι Ευρωπαίοι πρέπει να κατανοήσουν ότι ναι, η περισσότερη Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση θα είναι απαραίτητο να αντιμετωπίσει αυτά τα ζητήματα, αλλά πρέπει να ισορροπείται σε σχέση με τη βασική εμπιστοσύνη των ανθρώπων σε αυτό που τους έκαναν αυτό που είναι: τη χώρα τους. Μια τέτοια αναπροσαρμογή σημαίνει αναμόρφωση των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και ό,τι αλλαγές αυτή, με τη σειρά της, θα απαιτήσει από τις ιδρυτικές συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Παραδοσιακά, όταν τα αινίγματα είναι μεγάλα και τα διλήμματα είναι επώδυνα, η απάντηση των Ευρωπαίων ήταν να τα κουτσοκαταφέρνουν. Στην πραγματικότητα, ολόκληρο το θεσμικό πλαίσιο που η ΕΕ δημιούργησε στις Βρυξέλλες, είναι ένας πολύπλοκος και εξαιρετικά συντονισμένος, πολυεπίπεδος, συμπλεκτικός μηχανισμός, που σχεδιάστηκε για να κάνει την Ένωση από το στραβά-κουτσά στο κουτσά-στραβά. Συχνά φαίνεται σαν ένα χάος, αλλά σε αντίθεση με την κοινή αντίληψη, η ΕΕ έχει επίσης μια μεγάλη ικανότητα να φέρνει αποτελέσματα που, ως επί το πλείστον, εξυπηρετούν τους Ευρωπαίους καλά.

Το πρόβλημα είναι ότι το βασικό συστατικό για να τα κουτσοκαταφέρει επιτυχώς είναι μέσω πολιτικού συμβιβασμού. Χωρίς το λάδι του συμβιβασμού, που χύνεται σε άφθονες ποσότητες στα γρανάζια της μηχανής λήψης αποφάσεων, τα πράγματα εύκολα θα ακινητοποιηθούν.

Ο συμβιβασμός -η παραίτηση από μέρη κάποιων στόχων για να επιτευχθεί μια λύση μπορεί να μην είναι το ιδανικό, αλλά εξακολουθεί να είναι πολύ καλύτερο απ’ το τίποτε- είναι διαθέσιμος μόνο υπό ειδικές περιστάσεις. Συμβιβασμός είναι εύκολο να βρεθεί όταν ένα θέμα είναι σημαντικό, αλλά δεν είναι υπαρξιακό. Ή όταν δεν θίγονται τα βασικά στοιχεία της πολιτικής ταυτότητας: τα δημοσιονομικά θέματα, η εξωτερική πολιτική και η ιθαγένεια. Ή όταν η ιδιοτέλεια δεν είναι σαφώς οριοθετημένη και μικρής προσήλωσης στη βραχυπρόθεσμη προοπτική, δεδομένου ότι τείνει να είναι σε περιόδους καταπόνησης.

Και αυτό είναι το διπλό χτύπημα κατά της ΕΕ σήμερα: Από τη μία πλευρά, οι τρεις μεγάλες κρίσεις που πλήττουν την Ευρώπη (η ευρωζώνη, η εξωτερική πολιτική και οι πρόσφυγες) επιτίθενται στον πυρήνα αυτού που κάνει ένα έθνος και οι προφανείς θεραπείες, περισσότερη συνεργασία, περισσότερος επιμερισμός των βαρών, περισσότερη αλληλεγγύη και περισσότερη ολοκλήρωση, επιτίθενται στον πυρήνα ακόμη περισσότερο. Η θεραπεία μοιάζει με την ίδια την αρρώστια που η Ευρώπη θέλει να πολεμήσει.

Από την άλλη πλευρά, αυτές οι τρεις μάστιγες είναι αρκετά μεγάλες για να γίνουν ζητήματα επιβίωσης. Ένα νόμισμα σε έκρηξη, θα μπορούσε να καταστρέψει ολόκληρες οικονομίες και να σκοτώσει την ΕΕ. Οι εντάσεις με τη Ρωσία αγγίζουν ζητήματα πολέμου ή ειρήνης στην Ευρώπη. Εκατομμύρια πρόσφυγες (και οι αριθμοί είναι πιθανό να αυξηθούν) υποδαυλίζουν την ξενοφοβία και υπονομεύουν τις πολιτισμένες πολιτικές στο εσωτερικό.

Το πιο σημαντικό μάθημα που οι κρίσεις αυτές έχουν να προσφέρουν μέχρι στιγμής δεν θα εκπλήξει τους ρεαλιστές, αλλά θα ζαλίσει όσους πίστευαν ότι οι ημέρες του έθνους-κράτους ήταν μετρημένες και ότι η μεταμοντέρνα, διακρατική διακυβέρνηση ήταν το νέο όνομα του παιχνιδιού. Αυτό που πρέπει να αναγνωρίσουν οι Ευρωπαίοι είναι ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων, σε περιόδους κρίσης, γυρίζουν προς το έθνος για προστασία, λογοδοσία και για την αίσθηση του ανήκειν.

Κάθε μέρα, η μηχανή των Βρυξελλών, ακριβώς όπως και το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, ή ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη αποδεικνύει ότι τα συμφέροντα των εθνών-κρατών είναι αυτό που μετράει περισσότερο στην καθοδήγηση διεθνών πολιτικών. Αν οι Ευρωπαίοι θέλουν να μπορέσει η ΕΕ να αντιμετωπίσει τις υπαρξιακές κρίσεις γύρω από αυτό, θα πρέπει να επεκτείνουν την ένωση με την αναθεώρηση των συνθηκών της, διατηρώντας ανέπαφα τα έθνη. Η Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση θα οικοδομηθεί σύμφωνα με τα εθνικά συμφέροντα, ή δεν θα οικοδομηθεί καθόλου.

Στο μηχανισμό των Βρυξελλών που τα κουτσοκαταφέρνει, αυτό θα είναι ο μεγαλύτερος συμβιβασμός όλων. Πώς μπορεί η ΕΕ να οργανώσει την επείγουσα ανάγκη του μεγάλου υπερεθνικού άλματος προς τα εμπρός, είτε πρόκειται για την πολιτική ένωση για να σώσει το ευρώ, για την ενεργειακή ένωση να μειωθεί η στρατηγική εξάρτηση από άλλους, ή για την πολιτική ασύλου ώστε να καταστεί δυνατή η διαχείριση των προσφυγικών ρευμάτων, παράλληλα με ισχυρές εθνικές ταυτότητες που έχουν σημασία;

Ολοκληρωτιστές και φεντεραλιστές έχουν την τάση να πιστεύουν ότι μόνο τα έθνη θα πρέπει να αλλάξουν, ώστε να καταστεί δυνατή αυτή η μετατόπιση. Μόνον αν συνειδητοποιήσουν ότι για να σώσουν την κυριαρχία τους, πρέπει να την μοιραστούν. Όμως, ενώ αυτή παραμένει ουσιαστικά αληθινή, είναι μόνο το ήμισυ της εξίσωσης.

Το άλλο μισό είναι ότι η ΕΕ θα πρέπει να παρουσιάσει ένα πολύ διαφορετικό είδος οργάνωσης, εάν θέλει πραγματικά τα έθνη να παραχωρήσουν περισσότερη από την κυριαρχία τους. Η βολική ασυδοσία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα πρέπει να αλλάξει δραματικά. Η πραγματική διακυβέρνηση θα πρέπει να περιέλθει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έτσι ώστε να γίνει ξανά η πραγματική θεματοφύλακας των συνθηκών και λιγότερο ένας κηδεμόνας του συμφέροντός της.

Αν η Ευρώπη θέλει να ξεφύγει από το δίλημμα της, στο οποίο η θεραπεία μοιάζει με την ασθένεια, δεν θα είναι αρκετό για να κάνει τη γεύση του φαρμάκου λιγότερο πικρή. Υπάρχει επίσης ανάγκη να υπάρχει μεγαλύτερη υπευθυνότητα από την πλευρά του γιατρού που το διαχειρίζεται.

Για να απαντήσουμε στις κρίσεις της Ευρώπης με περισσότερη ολοκλήρωση, η οποία πιστεύω ότι είναι αυτό που χρειάζεται η Ευρώπη, οι Ευρωπαίοι πρέπει επίσης να αλλάξουν τη θέση στην οποία συγκεντρώνεται η κυριαρχία τους. Εάν, ως αποτέλεσμα αυτής της ολοκλήρωσης, η κυριαρχία χάνεται στους τοπικούς δημοκρατικούς θεσμούς της κυβέρνησης, τότε οι νέες δεξαμενές κυριαρχίας στις Βρυξέλλες πρέπει να είναι τουλάχιστον τόσο δημοκρατικές και υπεύθυνες, αν όχι περισσότερο, από ό,τι εκείνες σε εθνικό επίπεδο. Και το εθνικό επίπεδο, θα πρέπει να αναλάβει έναν πάρα πολύ μεγαλύτερο έλεγχο από ό, τι τώρα.

Αυτός είναι ο πραγματικός λόγος για την αλλαγή της συνθήκης της ΕΕ σήμερα. Αν θέλετε περισσότερη Ευρώπη, χρειάζεστε μια διαφορετική Ευρώπη.

Πηγή Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση