Η επαναπροσέγγιση Τουρκίας – Ισραήλ ανατρέπει τις ισορροπίες στη Μεσόγειο

Του Σωτήρη Σιδέρη

Έπειτα από πέντε χρόνια εντάσεων, Τουρκία και Ισραήλ οδεύουν προς αποκατάσταση των σχέσεών τους, αλλάζοντας και πάλι τα δεδομένα στην περιοχή, την ίδια ώρα, μάλιστα, που, σύμφωνα με πληροφορίες, επανεξετάζουν τη συνολική τους στρατηγική.
Μία τέτοια εξέλιξη όχι μόνο επηρεάζει τα ελληνικά συμφέροντα, αλλά διαταράσσει ταυτόχρονα τις ισορροπίες που δημιουργήθηκαν τα τελευταία χρόνια.

Όπως εκτιμούν καλά ενημερωμένες διπλωματικές πηγές, η τριμερής συνεργασία Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ αλλά και η αντίστοιχη Ελλάδας – Κύπρου – Αιγύπτου θα δοκιμαστούν, καθώς είναι γνωστό ότι η Άγκυρα δεν είδε ποτέ με καλό μάτι αυτά τα σχήματα. Μάλιστα, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, θα προσπαθήσει να επηρεάσει και τις εξελίξεις στο ενεργειακό, εκβιάζοντας τη διέλευση αγωγού μέσω Τουρκίας. Πληροφορίες από τον ενεργειακό χώρο αναφέρουν ότι ήδη Ισραηλινές και τουρκικές εταιρείες συζητούν, οι πολιτικές ηγεσίες το εξετάζουν, αλλά αποφάσεις δεν έχουν ληφθεί, μια και δεν συντρέχουν ακόμη οι προϋποθέσεις.

Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η Άγκυρα έχει εγείρει το θέμα των τριμερών συνεργασιών στο πλαίσιο των μυστικών διαπραγματεύσεων, θέτοντας ουσιαστικά ως όρο στο Τελ Αβίβ την κατάργηση ή, έστω, αποδυνάμωση των σχέσεων με την Αθήνα και τη Λευκωσία. Σημειώνεται ότι τον Οκτώβριο αναμένεται να γίνει μετά από αναβολές, η τριμερής συνάντηση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ και έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, τόσο πολιτικό όσο και γεωπολιτικό, καθώς θα διαφανεί αν το Τελ Αβίβ προτίθεται να αναβαθμίσει τη συνεργασία ή να την υποβαθμίσει. Ανατροπή, βέβαια, των διμερών σχέσεων της χώρας μας με το Ισραήλ δεν θα υπάρξει, αλλαγές όμως είναι πιθανές, καθώς το Τελ Αβίβ είναι εκείνο που στρέφεται προς την Άγκυρα, η οποία δεν πρόκειται να χάσει την ευκαιρία να επιβάλει τους δικούς της όρους.

Ο Αναστασιάδης επιχαίρει γα τη σύγκλιση!

Οι σχέσεις Κυπριακής Δημοκρατίας – Ισραήλ αναπτύσσονται εκ των πραγμάτων λόγω των κοινών συμφερόντων –συνδιαχειρίζονται το Οικόπεδο 12, όπου έχει βρεθεί φυσικό αέριο-, αλλά για την ώρα δεν υπάρχει σαφής στόχος ως προς την Ελλάδα, πέραν της στρατιωτικοποίησης των σχέσεων, που είναι το μόνο κεφάλαιο που γνωρίζει καλά το Ισραήλ και είναι αποτελεσματικό, αφού είναι γνωστό ότι η διπλωματία του είναι από τις χειρότερες στον κόσμο ακριβώς γι αυτό τον λόγο. Παρά τις σκληρές επιθέσεις του Προέδρου της Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν, κατά του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου, και την όξυνση των διμερών σχέσεων, το Τελ Αβίβ, ευρισκόμενο σε απομόνωση μετά τη συμφωνία της Δύσης με το Ιράν, επισπεύδει τώρα την αποκατάσταση των σχέσεων με την Άγκυρα, που όλα δείχνουν ότι είναι θέμα χρόνου να ομαλοποιηθούν. ΗΠΑ και ΕΕ εργάζονται, εξάλλου, προς αυτή την κατεύθυνση. Είναι χαρακτηριστικό ότι τους τελευταίους μήνες οι Τούρκοι κυρίως αποφεύγουν συστηματικά να επιτίθενται κατά των Ισραηλινών, με εξαίρεση ορισμένες καταγγελίες για επιθέσεις κατά Παλαιστινίων, ώστε να τηρούνται τα προσχήματα και να μην φανεί η αλλαγή πολιτικής για εσωτερικούς λόγους.

Προκαλεί επίσης ερωτήματα το ότι και η Κυπριακή Δημοκρατία φέρεται να είναι σύμφωνη(!) με την αποκατάσταση των σχέσεων Τουρκίας – Ισραήλ, όπως έχει καταστήσει σαφές, όπως ενημερώνουν έγκυρες πηγές, ο Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης τόσο στον Μπέντζαμιν Νετανιάχου όσο και στην ύπατη εκπρόσωπο της ΕΕ για την εξωτερική πολιτική, Φεντερίνα Μογκερίνι. Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες που δεν έχουν δει το φως της δημοσιότητας μέχρι τώρα, κατά την επίσκεψη Μογκερίνι στη Λευκωσία στις 24 Ιουλίου και τη συνάντησή της με τον Κύπριο Πρόεδρο, ο Νίκος Αναστασιάδης σημείωσε και η κυρία Μογκερίνι συμφώνησε ότι η προσέγγιση Τουρκίας – Ισραήλ είναι προς το συμφέρον της ευρύτερης περιοχής! Συμφώνησαν επίσης ότι η πιο ενεργός συνεργασία Άγκυρας – Τελ Αβίβ μπορεί να οδηγήσει σε θετικές προοπτικές την περιοχή, ενώ ο κ. Αναστασιάδης επεσήμανε ότι η προσέγγιση των δύο χωρών δεν θα αποβεί σε βάρος της Κύπρου…

Πρόκειται για καινοφανή άποψη, καθώς είναι γνωστό ότι στο παρελθόν η συμμαχία Τουρκίας – Ισραήλ προκάλεσε πολλά προβλήματα στο Κυπριακό, ενώ δρούσε αποσταθεροποιητικά στην περιοχή, έχοντας, μάλιστα, προσλάβει χαρακτηριστικά γεωπολιτικού χωροφύλακα. Οι ομαλές σχέσεις μεταξύ όλων των χωρών προφανώς συμβάλλουν στη σταθερότητα, όμως ουδέποτε Ισραήλ και Τουρκία επέδειξαν ζήλο για σταθερότητα, καθώς έχουν τα δικά τους σχέδια, που υπερτερούν. Η δική τους σταθερότητα προφανώς είναι προτεραιότητα, όχι όμως και των άλλων χωρών. Είναι δεδομένο ότι ούτε η Λευκωσία ούτε η Αθήνα είναι σε θέση να αποτρέψουν το Τελ Αβίβ να αναπτύσσει τις σχέσεις του με όποιες χώρες θέλει. Απλώς με την επαναπροσέγγιση και τον τρόπο που γίνεται αποκαλύπτεται ότι είναι πρόθυμο να «θυσιάσει» μέρος τουλάχιστον της λεγόμενες «στρατηγικής συνεργασίας» με την Ελλάδα προκειμένου να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με την Τουρκία.

Ασφαλιστικές δικλείδες

Η γείτων όμως, ιδιαίτερα από την εκλογή του Ερντογάν και μετά, είναι μεγάλο πρόβλημα για την σταθερότητα στην περιοχή, καθώς στήριξε τον Μοχάμεντ Μόρσι στην Αίγυπτο, στην αρχή τον Καντάφι και μετά τους ανατροπείς του στη Λιβύη, ενώ πρωταγωνιστεί στον βρώμικο πόλεμο της Συρίας και κατά των Κούρδων, για τον οποίο τηρείται σιγή ιχθύος και από την Αθήνα. Είναι επίσης γνωστό ότι, όπως και στο σχέδιο Ανάν, έτσι και τώρα, η Τουρκία θέλει να διασφαλίσει τα συμφέροντά της στην Κύπρο μέσω μίας νέας συμφωνίας και να έχει λόγο στην εξωτερική πολιτική της Μεγαλονήσου, ενώ η Ελλάδα δεν διασφαλίζει τίποτα. Σε διπλωματικούς κύκλους συζητείται πολύ έντονα ότι αν είχε εφαρμοστεί το σχέδιο Ανάν, δεν θα υπήρχαν οι τριμερείς της Αθήνας και της Λευκωσίας με το Κάιρο και το Τελ Αβίβ, πράγμα που επιδιώκει τώρα η Τουρκία. Μέσα από τη λύση του Κυπριακού, αν υπάρξει, η Άγκυρα επιδιώκει να έχει λόγο στις διεθνείς σχέσεις της Κύπρου, κάτι που η Αθήνα δείχνει ιδιαίτερο ζήλο να συμβεί.

Η κατάσταση δεν εμπνέει καμία εμπιστοσύνη στην αναδυόμενη επαναπροσέγγιση Τουρκίας – Ισραήλ, καθώς και τα δύο κράτη έχουν κατηγορηθεί πολλές φορές για τυχοδιωκτική πολιτική στην περιοχή. Ταυτόχρονα, το ευρωπαϊκό διπλωματικό κατεστημένο και οι κυβερνήσεις στην ΕΕ φαίνεται ότι δεν έχουν το παραμικρό σχέδιο, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει καν στοιχειώδης οδικός χάρτης που να δημιουργεί ελπίδα σταθερότητας, αντίθετα οι φόβοι αυξάνονται. Αμηχανία, αποφάσεις στο πόδι, σύγχυση, υποστήριξη της βίας στη Συρία έχουν συντελέσει στην κατάρρευση της σταθερότητας στην περιοχή.
Είχαμε επισημάνει από την άνοιξη ότι με την αύξηση της έντασης του πολέμου που σχεδιαζόταν στη Συρία, οι πρόσφυγες θα κινούνταν κατά κύματα, όπως και έγινε. Κι όμως, παρά τη βεβαιότητα αυτή, που προφανώς γνώριζαν όλες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, κανένα μέτρο δεν ελήφθη και τώρα παρατηρούμε παραλυμένοι μία μαζική μετακίνηση πληθυσμού που κανείς δεν ξέρει πότε θα τελειώσει, αν τελειώσει ποτέ.

Είναι, λοιπόν, προφανές, ότι το φθινόπωρο, όταν –και αν- πραγματοποιηθεί η τριμερής συνάντηση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ, η Αθήνα θα πρέπει να απαιτήσει ασφαλιστικές δικλίδες όσον αφορά στις αλλαγές που θα συντελεστούν στην περιοχή από την επαναπροσέγγιση Τελ Αβίβ – Άγκυρας. Και κυρίως να επιδιώξει να αναβαθμίσει στο μέγιστο την ατζέντα της συνεργασίας προκειμένου να διαπιστωθεί αν το Ισραήλ θέλει ειλικρινή στρατηγική συνεργασία ή κάνει παιχνίδια ανάλογα με τις συνθήκες.

Πηγή περιοδικό «Επίκαιρα», τεύχος 303


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση