Σε στενό κλοιό συμφερόντων οι έρευνες υδρογονανθράκων

Του Κωστή Ν. Σταμπολή

Η απόφαση της κυβέρνησης συνασπισμού ΝΔ – ΠΑΣΟΚ να προκηρύξει κλειστό διεθνή διαγωνισμό για την πρόσληψη συμβουλευτικής εταιρείας η οποία θα αναλάβει την όλη διαδικασία προετοιμασίας και υλοποίησης του 2ου Διεθνούς Γύρου Παραχωρήσεων (ο πρώτος οργανώθηκε από τη ΔΕΠ – ΚΕΥ με αρκετή επιτυχία το 1997, ενώ αμέσως μετά ακολούθησε η κατάργηση του φορέα από την κυβέρνηση Κ. Σημίτη), γνωστού με τη βαρύγδουπη ονομασία «Greece Mega Project», ουσιαστικά σημαίνει την αυτοκατάργηση του κρατικού φορέα που συστάθηκε πριν από τρία χρόνια με το Ν. 2001/2011 ειδικά για να αναλάβει τον ρόλο οργάνωσης, επίβλεψης και συντονισμού των ερευνών υδρογονανθράκων στη χώρα μας.

Παρά τις επανειλλημένες εξαγγελίες για την ενεργοποίηση της δημόσιας Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ), που δημιουργήθηκε το 2011 προκειμένου να διαχειρίζεται αποκλειστικά τα δικαιώματα του Δημοσίου, να καταρτίζει τις συμβάσεις παραχώρησης και να «τρέχει» τις διαγωνιστικές διαδικασίες, η κυβέρνηση όχι μόνο εξακολουθεί να κρατά τον συγκεκριμένο φορέα ανενεργό, αλλά σπεύδει να αναθέσει τη δουλειά «πακέτο» σε ιδιωτική εταιρεία, η οποία διατάσσεται να λειτουργήσει, σύμφωνα με τους όρους του διαγωνισμού, με βάση ακριβώς τις προδιαγραφές που προέβλεπε ο Ν. 2001/2011για τη σύσταση της ΕΔΕΥ.

Εύλογα διερωτώνται διακεκριμένα στελέχη του τομέα του upstream εντός και εκτός Ελλάδας αν πρόκειται περί μίας ακόμη μεγαλύτερης «επιχείρησης» μιάς παραπαίουσας κυβέρνησης λίγο πριν την πτώση της ή αν οι Αντώνης Σαμαράς και Ευάγγελος Βενιζέλος ανακάλυψαν αίφνης την κολυμβήθρα του Σιλωάμ, προσχωρώντας απόλυτα στο δόγμα της φιλελεύθερης οικονομίας, αρχής γενομένης με την παραχώρηση ολοκληρωτικά του τομέα υδρογονανθράκων στις δημιουργικές δυνάμεις της αγοράς.

Εάν ισχύει το πρώτο, το οποίο όλοι μας απευχόμεθα, θα είναι το αποτέλεσμα μίας «ολέθριας σχέσης» και οι υπεύθυνοι σύντομα θα κληθούν να λογοδοτήσουν στη Δικαιοσύνη.

Αλλά και στη περίπτωση της δεύτερης εκδοχής και πάλι οι εμπλεκόμενοι αργά ή γρήγορα θα κληθούν να δώσουν εξηγήσεις πιθανώς ως κατηγορούμενοι για απιστία κατά του Δημοσίου, παρά τα δήθεν «ευεργετικά οφέλη» της ιδιωτικής ανάθεσης, αφού με τις πράξεις τους υποσκάπτουν την ισχύ του νόμου και παραποιούν τις συνθήκες λειτουργίας της αγοράς.

Σε μία τέτοια περίπτωση θα πρέπει, εξάλλου, να αναμένουμε και την ιδιωτικοποίηση του αμαρτωλού ΤΑΙΠΕΔ, οπότε λογικά θα σημειωθεί επιτέλους πρόοδος στην ιδιωτικοποίηση των διάφορων κρατικών ή ημικρατικών ενεργειακών φορέων (όπως οι ΔΕΗ, ΔΕΠΑ – ΔΕΣΦΑ, ΕΚΙΤΕ, ΑΔΜΗΕ κ.α.).

Όμως με το να παραχωρεί το ΥΠΕΚΑ εξ ολοκλήρου το έργο της ΕΔΕΥ σε ιδιωτική εταιρεία προκειμένου να διασώσει τον διεθνή διαγωνισμό παραχωρήσεων για την έρευνα και αξιοποίηση των εν δυνάμει κοιτασμάτων του Ιονίου και της Κρήτης, τον οποίο πρόκειται να προκηρύξει –τον έχει ανακοινώσει πολλάκις-, δείχνει να έχει αποτύχει πλήρως στον στρατηγικό του σχεδιασμό και στα φιλόδοξα χρονοδιαγράμματα που μόνο του ανακοινώνει, χωρίς ουδεμία διαβούλευση με τους φορείς της αγοράς και μόνο του καταργεί!

Οι εκκρεμότητες στις ΑΟΖ

Όπως έχουμε κατ’ επανάληψη επισημάνει, η σχεδίαση και η οργάνωση ενός διεθνούς διαγωνισμού της τεράστιας αυτής κλίμακας –καθότι θα δοθούν προς παραχώρηση ταυτόχρονα είκοσι blocks (θαλάσσια οικόπεδα) που καλύπτουν όλο το Ιόνιο από τον Βορρά ως το Νότο και όλη τη Νότια Κρήτη- απαιτούν την ύπαρξη ενός καλά οργανωμένου και εξειδικευμένου φορέα, ο οποίος θα αναλάβει την προσεκτική προετοιμασία των φακέλων με τα γεωλογικά και σεισμικά δεδομένα που θα κληθούν να αγοράσουν οι εταιρείες που θα συμμετέχουν στον διαγωνισμό. Εδώ και καιρό επισημαίνουμε ότι ο διαγωνισμός δεν θα μπορούσε να «τρέξει» εντός του 2014, αφού απαιτείται περίοδος τουλάχιστον εννέα έως δώδεκα μηνών για τη σωστή προετοιμασία του, όπως συμβαίνει στις περισσότερες άλλες χώρες.

Το ΥΠΕΚΑ προφανώς αυτοπαγιδευμένο με τα υπερφιλόδοξα χρονοδιαγράμματά του αλλά και δέσμιο μιάς ετεροβαρούς σύμβασης με τη Νορβηγική εταιρεία Petroleun GeoServices (PGS), προσπαθεί τώρα, στο παρά πέντε, να διεκπεραιώσει ένα ιδιαίτερα σοβαρό εγχείρημα, έναν διεθνή διαγωνισμό, όπως – όπως. Δικαιολογεί δε τις διάφορες αποφάσεις του με σειρά έωλων επιχειρημάτων, του τύπου ότι «δεν προλαβαίνουμε» και ότι «έχει ήδη σταλεί η προκήρυξη στην Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων» για δημοσίευση και άλλα παρόμοια.

Όλα αυτά καταδεικνύουν την προχειρότητα και την επιπολαιότητα με την οποία το ΥΠΕΚΑ και η κυβέρνηση γενικότερα αντιμετωπίζουν ένα ιδιαίτερα σοβαρό και εξαιρετικά ευαίσθητο θέμα όπως αυτό των ερευνών υδρογονανθράκων, το οποίο, αν κρίνουμε από το roadshow που οργάνωσε πρόσφατα (την πρώτη εβδομάδα του Ιουλίου) το ΥΠΕΚ μετά φανών και λαμπάδων στο Λονδίνο και άλλα παρόμοια στο Χιούστον παλαιότερα, το έχει αξιολογήσει ως κατεξοχήν βήμα άσκησης δημόσιων σχέσεων και προβολής του κυβερνητικού έργου.

Αλλά για ποιο έργο ομιλούμε; Προφανώς για τις σεισμικές καταγραφές στο Ιόνιο και τη Νότιο Κρήτη που ανέλαβε η PGS και ολοκληρώθηκαν πέρυσι, όπως και την ολοκλήρωση του διαγωνισμού των τριών παραχωρήσεων στη Δυτική Ελλάδα (Ιωάννινα, Κατάκολο και Πατραϊκός Κόλπος), για τον οποίο χρειάστηκαν δύο ολόκληρα χρόνια, με τις συμβάσεις αυτές να έχουν υπογραφεί μεν (15/5/), αλλά ακόμη να μην έχουν κυρωθεί από τη Βουλή.

Χαρακτηριστικό της επιπολαιότητας με την οποία η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΚΑ και η κυβέρνηση γενικότερα χειρίστηκαν την όλη υπόθεση των ερευνών πετρελαίου στο Ιόνιο και στη Νότιο Κρήτη, είναι και το γεγονός ότι δεν έχουν χαράξει ΑΟΖ για την περιοχή νοτίως της Κρήτης, ως όφειλαν. Για τα μεν θαλάσσια σύνορα μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας ισχύει η ελληνο—ιταλική συμφωνία του 1977 για την υφαλοκρηπίδα, όπου καθορίζονται επακριβώς τα όρια και άρα δεν τίθεται θέμα αμφισβήτησης.

Όμως, για την περιοχή νότια της Κρήτης, πέραν της αιγιαλίτιδας ζώνης των 6 ναυτικών μιλίων δεν ισχύει τίποτα και άρα τόσο η Λιβύη όσο και η Αίγυπτος, για να μην αναφερθούν στην Τουρκία, όταν ξεκινήσουν οι έρευνες είναι βέβαιο ότι θα θέσουν θέμα. Αυτό το γνωρίζουν οι νομικοί σύμβουλοι των ξένων πετρελαϊκών εταιρειών, γι αυτό και εκφράζουν σοβαρές ενστάσεις ως προς τη διεκδίκηση από τους πελάτες των blocks νότια της Κρήτης.

Το γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει ανακηρύξει ΑΟΖ για την περιοχή νότια της Κρήτης, προσδιορίζοντας τις απαραίτητες συντεταγμένες κα καταθέτοντας σχετική διακοίνωση στην αρμόδια υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνων, όπως προβλέπεται ξεκάθαρα από το Νέο Ναυτικό Δίκαιο Θαλάσσης , δρα μάλλον ως ανατρεπτικός παράγοντας για ορισμένες εταιρείες, οι οποίες θεωρούν ότι παραμένει αδιευκρίνιστο το νομικό καθεστώς περιοχών όπου καλούνται να διεξάγουν έρευνες.

Επιφυλακτικές οι εταιρείες

Την «μαγική εικόνα» της Ελλάδας ως πόλου προσέλκυσης τεράστιων επενδύσεων στο upstream έρχεται να συμπληρώσει η πολιτική που ακολουθεί το ΥΠΕΚΑ, το οποίο εδώ και καιρό προωθεί τις επενδύσεις στον τομέα των υδρογονανθράκων αποκλειστικά και μόνο μέσα από μία καμπάνια δημοσίων σχέσεων. Επειδή η πολιτική ηγεσία του εν λόγω υπουργείου και η κυβέρνηση γενικότερα, έχουν αντιληφθεί ότι το θέμα ερευνών πετρελαίου πουλάει, και πολύ μάλιστα, στα εγχώρια και διεθνή media, δεν φείδονται δηλώσεων που σκοπό έχουν να προβάλλουν το επιτελούμενο έργο και κυρίως να τονίζουν τις τρομερές προοπτικές της χώρας αλλά και τα δισεκατομμύρια έσοδα που θα αρχίσει να έχει το Δημόσιο έπειτα από οκτώ με δέκα χρόνια από την παραγωγή πετρελαίου κα φυσικού αερίου.

Όμως η λογική σειρά των πραγμάτων θα ήταν η κυβέρνηση πρώτα να στελεχώσει την ΕΔΕΥ, ακολούθως να βαλθεί να μελετήσει, να επιμεληθεί και να οργανώσει τον τομέα των ερευνών, να προωθήσει και να υποστηρίξει με κάθε τρόπο τις έρευνες στις τρεις παραχωρήσεις που ήδη έχει υπογράψει και στη συνέχεια να χαράξει μία μακρόπνοη στρατηγική, έχοντας την ευθύνη, τον έλεγχο και τον συντονισμό των απαραίτητων ενεργειών, και όχι με αναθέσεις δεξιά και αριστερά να προσπαθεί με κάθε τρόπο να επιδείξει έργο.

Η αποσπασματική μέχρι τώρα αντιμετώπιση, η προχειρότητα και η κατά καιρούς δυσεξήγητη βιασύνη της κυβέρνησης, είναι ανησυχητικά δείγματα μιάς γενικότερης αποδιοργάνωσης και προδιαθέτουν μάλλον αρνητικά μεγάλες ξένες εταιρείες που θα κληθούν να επενδύσουν στην Ελλάδα στον τομέα των υδρογονανθράκων.

Το εάν τελικά θα έχει ή όχι επιτυχία ο διεθνής γύρος παραχωρήσεων, θα αποδειχθεί μόνο μέσα από την προσέλκυση και συμμετοχή σε αυτόν γνωστών διεθνών εταιρειών. Προς το παρόν, αυτές κρατούν στάση αναμονής, περιμένοντας να παραλάβουν και να μελετήσουν τα τεύχη δημοπράτησης και να πληροφορηθούν το τελικό χρονοδιάγραμμα της διαγωνιστικής διαδικασίας.

Από τις μέχρι τώρα επαφές μας σε Λονδίνο, Παρίσι και Κύπρο, με ανώτερα στελέχη εταιρειών όπως η Shell, η BP, η Total κ.α., επικρατεί μεγάλη επιφυλακτικότητα, με τις πολυεθνικές να έχουν σαφείς εντολές από τις διοικήσεις τους να περιορίσουν τη συμμετοχή τους σε διαγωνισμούς του upstream στην Ανατολική Μεσόγειο, ιδιαίτερα σε νέες περιοχές με μεγάλα βάθη, όπου απαιτούνται υψηλές επενδύσεις για γεωτρήσεις και σχετικές εργασίες.

Είναι γνωστό, εξάλλου, ότι εδώ και μερικούς μήνες οι πολυεθνικές βρίσκονται σε φάση περιορισμού των ερευνητικών δραστηριοτήτων τους, με σκοπό τη μείωση των εξόδων τους και την αύξηση της κερδοφορίας τους. Ορισμένες, μάλιστα, όπως η Total και η BP, έχουν προχωρήσει και στην πώληση των συμμετοχών τους σε κοιτάσματα, με σκοπό την ενίσχυση των οικονομικών τους.

Έτσι, το παράθυρο ευκαιρίας που υπήρχε μέχρι πρόσφατα για πολυδάπανες παράκτιες έρευνες, το οποίο και αξιοποίησε μέχρι πέρυσι με μεγάη επιτυχία η Κύπρος έχοντας οργανώσει ήδη δύο γύρους παραχωρήσεων, έχει αρχίσει να κλείνει και μάλλον δεν θα ανοίξει για αρκετά χρόνια, στοιχείο που συνιστά ιδιαίτερα αρνητική εξέλιξη για τη Ελλάδα.

* Αντιπρόεδρος και εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης

Πηγή, περιοδικό «Επίκαιρα», τεύχος 250

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση