Γεωστρατηγική σύγκρουση υπερδυνάμεων

Επίδειξη πυγμής και αποφασιστικότητας για τη Ρωσία, πεδίο δοκιμασίας για τις ΗΠΑ

Γράφει ο Νίκος Μελέτης

Τα φαντάσματα μιας παράλογης διαίρεσης της Ευρώπης πριν από εξήντα εννέα χρόνια στη Γιάλτα και μιας εξίσου ανορθολογικής ανασύνθεσης της μεταψυχροπολεμικής Ευρώπης βγαίνουν στην επιφάνεια και πάλι, αυτή τη φορά στην Ουκρανία με επίκεντρο την ρωσόφωνη ημιαυτόνομη Χερσόνησο της Κριμαίας. Μια διαδικασία η οποία ξεκίνησε ως άλλη «αραβική άνοιξη» στις πλατείες του Κιέβου οδηγεί σε περιφερειακή αποσταθεροποίηση και σε μια κρίση βγαλμένη από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, καθώς το αίτημα της πλειοψηφίας των Ουκρανών για προσέγγιση με την Ευρώπη συγκρούεται με την σταθερή επιδίωξη της Ρωσίας για διατήρηση της στενής επιρροής της μέσα από μια σχέση εξάρτησης τουλάχιστον της Ανατολικής Ουκρανίας η οποία κατοικείται ως επί το πλείστον από ρώσικους πληθυσμούς αλλά και της Κριμαίας όπου βρίσκονται η βάση και το αρχηγείο του Ρώσικου Στόλου της Μαύρης Θάλασσας.

Η αντιπαράθεση για την Κριμαία όμως που διαμορφώνει μια νέα ''παγωμένη'' σύγκρουση στην καρδιά της Ευρώπης δοκιμάζει τις παγκόσμιες ισορροπίες και αναδεικνύει τις σοβαρές αδυναμίες των ΗΠΑ υπό την προεδρία του Μπαράκ Ομπάμα αλλά και της εξαρτημένης ενεργειακά από τη Ρωσία Ευρώπης για την αντιμετώπιση μιας απόλυτα αποφασισμένης Μόσχας που υπό την ηγεσία του Πούτιν κάθε άλλο παρά δείχνει έτοιμη να παραδοθεί αμαχητί και να εγκαταλείψει περιοχές που αντιλαμβάνεται ως κρίσιμο ζωτικό χώρο της.

Για την Ουάσιγκτον και τον πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα η κρίση της Κριμαίας αποτελεί μια στρατηγικής σημασίας δοκιμασία. Για έναν Πρόεδρο που από την πρώτη του θητεία είχε αναγγείλει την αποχώρηση από το Ιράκ και το Αφγανιστάν που βρίσκεται αντιμέτωπος πια με την κλιμάκωση της βίας και στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ, που η αδράνεια του και η σαφής απροθυμία άσκησης παρεμβατικής εξωτερικής πολιτικής οδήγησαν στο φιάσκο της Συρίας, επέτρεψε στη Ρωσία να δώσει φιλί ζωής στον καταρρέοντα Μπασάρ αλ Άσαντ, έρχεται τώρα η υπόθεση της Ουκρανίας η οποία εξελίσσεται στην πιο σοβαρή, μετά τον Ψυχρό Πόλεμο κρίση με τη Ρωσία. Την οποία τώρα προσπαθεί ο ίδιος να χειριστεί με... τηλεφωνική διπλωματία.

«Σοβαρό τίμημα»

Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ προειδοποίησαν την Ρωσία ότι θα υπάρξει ''σοβαρό τίμημα'' εάν επιχειρήσει στρατιωτική εμπλοκή στην Ουκρανία, αλλά μη έχοντας πραγματικά αξιόπιστες και ισχυρές αποτρεπτικές επιλογές στη διάθεση τους είναι προφανές ότι η Ρωσία, όπως απέδειξε και στη Γεωργία, όταν θεωρεί ότι διακυβεύονται τα γεωστρατηγικά της συμφέροντα δεν υπολογίζει εάν θα κληθεί να πληρώσει το τίμημα προκειμένου να το προστατεύσει. Έτσι για μια ακόμη φορά ο Μπαράκ Ομπάμα βρέθηκε στην πολύ δυσάρεστη θέση να χαράσσει «κόκκινες γραμμές» τις οποίες η Ρωσία και ο Πρόεδρος Πούτιν απλώς... διέσχισαν.

Η απειλή για ακύρωση του G8 που επρόκειτο να γίνει στο Σότσι της Ρωσίας τον Ιούνιο και κάποια άλλα μέτρα, (περιορισμοί στην έγκριση θεωρήσεων για Ρώσους αξιωματούχους, αναστολή συνεργασίας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, περιορισμοί σε ρωσικά κεφάλαια,κλπ), συνθέτουν ένα πακέτο κυρώσεων.

Πλήγμα για τη ρωσική οικονομία ήταν και η πτώση της τιμής του ρουβλίου,η πτώση των χρηματιστηρίων και η απειλή αποχώρησης επενδυτικών κεφαλαίων από τη ρωσική αγορά.

Είναι όμως αρκετά όλα αυτά για να υποχρεώσουν τον Πρόεδρο Πούτιν να εγκαταλείψει την Κριμαία; Φυσικά και όχι.

Η Ρωσία αποδεικνύει και πάλι ότι είναι πολύ μεγάλη χώρα για να απομονωθεί ή για να παραδοθεί στις διαθέσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ, συγχρόνως όμως αποτελεί έναν πολύ επικίνδυνο πια αντίπαλο, με τον οποίο, όπως δείχνουν και οι τελευταίες εξελίξεις μάλλον κανείς δεν θέλει να προχωρήσει σε αντιπαράθεση που θα κατέληγε σε ένα επικίνδυνο chicken game. 

Σε αυτό το παιχνίδι όμως όλα δείχνουν ότι μόνο ο ένας παίκτης είναι αποφασισμένος να διανύσει όλη τη διαδρομή, ενώ από την άλλη πλευρά ακόμη και η προοπτική επιβολής οικονομικών κυρώσεων διχάζει τους συμμάχους, καθώς η Γερμανία και οι χώρες της Κεντρικής Ευρώπης εξαρτώνται ενεργειακά από τη Μόσχα (Η Γερμανία προμηθεύεται το 37% των αναγκών της σε φυσικό αέριο από τη Ρωσία, ενώ η Γαλλία και η Ιταλία το 27%). 

Όσο για τις απειλές της ΕΕ ότι θα διακόψει τις συνομιλίες για το μείζον θέμα της κατάργησης θεωρήσεων για τους Ρώσους είναι μέτρο που λειτουργεί καταστροφικά για την τουριστική βιομηχανία των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου όπως η Ελλάδα, η Κύπρος, η Ιταλία η Ισπανία και η Γαλλία, οικονομίες που δοκιμάζονται από την κρίση και ποντάρουν στον τουρισμό για την ανάκαμψη τους. Η Ρωσία απέναντι στην Ουκρανία διαθέτει το (ακόμη πιο ισχυρό από τους Ρώσους πεζοναύτες) όπλο της ενέργειας. Η χώρα προμηθεύεται το 58% των αναγκών της φυσικό αέριο από τη Ρωσία και ήδη η Gazprom «υπενθύμισε» ότι υπάρχουν οφειλές σχεδόν 1,5 δις δολαρίων...

Εσωτερική ατζέντα

Ο Πρόεδρος Ομπάμα διανύει τη δεύτερη θητεία του, η οποία δεν μπορεί να ανανεωθεί και ήλπιζε ότι στα επόμενα τρία χρόνια θα μπορούσε απερίσπαστος να ασχοληθεί με την εσωτερική ανάκαμψη της χώρας, δίνοντας ώθηση στην απασχόληση μέσω της αύξησης των δημοσίων επενδύσεων και με την προώθηση της διάσωσης της δημόσιας υγείας, σε μια αποκλειστικά εσωτερική ατζέντα. Τώρα όμως, λίγες μέρες μάλιστα μετά την ανακοίνωση του πιο σημαντικού περιορισμού των αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων που θα τις φέρει στα προ του 2001 επίπεδα, ο Μπαράκ Ομπάμα καλείται να διαχειριστεί μια σημαντική εξωτερική κρίση, στην οποία τόσο οι ΗΠΑ όσο και το ΝΑΤΟ έχουν περιορισμένες επιλογές και σχεδόν αποκλεισμένη κάθε στρατιωτική επιλογή.

Ο ανώτατος διοικητής των Συμμαχικών Δυνάμεων στην Ευρώπη, Αμερικάνος στρατηγός Φίλιπ Μπρίντλοβ, έσπευσε την παραμονή της ρωσικής επέμβασης να δηλώσει ότι «το ΝΑΤΟ δεν έχει κανένα σχεδιασμό για να απαντήσει σε μια ενδεχόμενη στρατιωτική κίνηση της Ρωσίας, καθώς για το θέμα της Ουκρανίας αναζητείται μια ειρηνική λύση».

Αυτή η πραγματικότητα προσφέρει ένα ακόμη πλεονέκτημα στον Βλαντιμίρ Πούτιν, που απέδειξε αρκετές φορές ότι η στρατιωτική είναι σταθερά μια από τις επιλογές που είναι ψηλά στην ατζέντα του. κυρίως μάλιστα όταν γίνεται εκ του ασφαλούς.

Στην Κριμαία ο Ρώσος πρόεδρος δεν είχε πολλά περιθώρια ούτε για διεθνείς διασκέψεις ούτε για συνεννοήσεις με τους συμμάχους και με μια αιφνιδιαστική κίνηση επιχειρεί να επιβάλει ένα τετελεσμένο, μια de facto σχέση διατήρησης της εξάρτησης της περιοχής από τη Ρωσία, αξιοποιώντας την εμπειρία της Νότιας Οσετίας και της Αμπχαζίας όταν αυτές αποσχίστηκαν από τη Γεωργία.

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν ποντάρει στην εύνοια της τύχης που είχε μέχρι τώρα, στην εξυπνάδα του και σε μια σπουδαία αντίληψη των γεωστρατηγικών ισορροπιών. Αλλά το μεγαλύτερο ατού του Ρώσου Προέδρου είναι απλώς η... αδυναμία και απροθυμία των αντιπάλων του.

Η Δύση απείλησε τον Βλαντιμίρ Πούτιν ότι θα πληγεί η εικόνα της χώρας του και ότι η Μόσχα θα απομονωθεί με τη στρατιωτική επέμβαση στην Κριμαία. Όμως όλα αυτά μάλλον ελάχιστα προβλημάτισαν το Ρώσο Πρόεδρο, ο οποίος μόλις πριν από μερικές εβδομάδες αρνήθηκε να υποχωρήσει στις πιέσεις της παγκόσμιας κοινότητας για φιλελευθεροποίηση και αλλαγή του νόμου για τους ομοφυλόφιλους που αμαύρωσε τελικά το σχέδιο αναβάθμισης του διεθνούς προφίλ της Ρωσίας με τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες στο Σότσι, ένα έργο που στοίχισε 50 δις δολάρια. Σε ότι αφορά στην απομόνωση, είναι σαφές ότι το δικαίωμα βέτο που έχει η Ρωσία στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ θα εμποδίσει οποιαδήποτε απόφαση για καταδίκη της ρωσικής επέμβασης στην Κριμαία ή για νομιμοποίηση οποιασδήποτε επέμβασης του ΝΑΤΟ.

Η Ουάσιγκτον πρίνε αποφασίσει την πλήρη ρήξη με τη Μόσχα θα πρέπει να συνυπολογίσει το ρόλο που έχει αναλάβει η Ρωσία για την αντιμετώπιση δυο κρίσιμων διεθνών προβλημάτων, τον εμφύλιο στη Συρία και το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.

Ο Τζον Κέρι κατηγόρησε το Ρώσο Πρόεδρο ότι συμπεριφέρεται στον 21ο αιώνα με τη νοοτροπία του 19ου, αποτυπώνοντας μια πραγματική διάσταση της σύγκρουσης μεταξύ Ρωσία και Δύσης στην Ουκρανία.

Απλώς θα πρέπει να πειστεί και ο Βλαντιμίρ Πούτιν να εγκαταλείψει μια «παλιομοδίτικη» νοοτροπία η οποία δείχνει να λειτουργεί αποτελεσματικά και στον 21ο αιώνα.

Πηγή Crash

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση