Επιχείρηση "Ελληνική Διάσωση": Άλλα δύο χρόνια παράτασης και υποκρισίας;

Στην ανάλυση αυτή του Raoul Ruparel, μέλους του μετριοπαθούς βρετανικού think tank Open Europe (βραβευμένου διεθνώς ως "think tank της χρονιάς για το 2012"), θα βρει ο αναγνώστης αποδείξεις για το γεγονός ότι η επιχείρηση "Ελληνική Διάσωση" είναι ένα σχέδιο που στερείται κάθε λογικής και οδηγεί αφ' ενός την Ελλάδα στην καταστροφή της και αφ' ετέρου τους δανειστές της στην εκπλήρωση των μεγαλεπίβολων επιδιώξεών τους.

Tου Raoul Ruparel
Οpen Europe
24 Νοεμβρίου 2012
Απόδοση: Ας Μιλήσουμε Επιτέλους

Παρά το γεγονός ότι είναι δεδομένη η διετής παράταση για το πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης και μεταρρύθμισης της Ελλάδας, ωστόσο, δύο ερωτήματα παραμένουν:  
1) πόσο θα κοστίσει και  
2) πώς θα χρηματοδοτηθεί. 

Εμείς στο Open Europe εκτιμούμε ότι η παράταση θα κοστίσει το λιγότερο 28,5 δισ. ευρώ, εφόσον η Ελλάδα πετύχει όλους τους στόχους της. Πλην όμως, καμιά από τις επιλογές για την παροχή της χρηματοδότησης δεν φαίνεται «εύπεπτη», ούτε από οικονομική ούτε από πολιτική άποψη.

Πόσο θα κοστίσει η διετής παράταση;

Η καθυστέρηση στο πρόγραμμα μείωσης του ελλείμματος θα κοστίσει 14,04 δισ. ευρώ.
Οι ιδιωτικοποιήσεις υποτίθεται ότι θα απέφεραν 23,5 δισ. ευρώ μεταξύ 2012 και 2016, αλλά σαφώς, κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να γίνει. Το ποσό που θα συγκεντρωθεί φέτος θα είναι από ελάχιστο έως μηδέν, ενώ οι προβλέψεις μέχρι και το 2016 αναμένεται να υποβαθμιστούν κατά 9 δισ. ευρώ (σύμφωνα με τα προσχέδια). Οπότε, συνολικά τα εκτιμώμενα έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις ίσως και να είναι 12 δισ. ευρώ λιγότερα απ' ό,τι αναμενόταν.

Στο πρώτο μισό αυτού του έτους, οι καθυστερούμενες οφειλές της κυβέρνησης αυξήθηκαν κατά 1,24 δισ. ευρώ, παρά το ότι, σύμφωνα με το "ελληνικό πρόγραμμα διάσωσης", ήταν προγραμματισμένο να μειωθούν. Αναμένουμε επομένως κάτι παρόμοιο να συμβεί στο δεύτερο μισό του έτους, πιθανώς επιβαρύνοντας με άλλα 2,5 δισ. ευρώ το σύνολο των ελληνικών χρηματοδοτικών αναγκών.

Συνολικό κόστος παράτασης: 28,5 δισ. ευρώ

Πώς μπορεί να χρηματοδοτηθεί αυτή η διετής παράταση;

Επιλογή 1η: Με μείωση του επιτοκίου

Οι συμμετοχές του ΔΝΤ (λόγω "αρχαιότητας") και του ιδιωτικού τομέα (λόγω της νομικής προστασίας των νέων ομολόγων που εκδόθηκαν μετά από την αναδιάρθρωση του χρέους στις αρχές του έτους), δεν πρόκειται να συμπεριληφθούν. Αυτό αποκλείει τη μείωση ενός μεγάλου μέρους του ελληνικού χρέους.

Μετά από την επόμενη δόση, θα έχουν δοθεί στην Ελλάδα περίπου 148 δισ. ευρώ με τη μορφή δανείων. Από αυτά, περίπου 22 δισ. ευρώ θα προέρχονται από το ΔΝΤ, 52 δισ. ευρώ από διμερή δάνεια και 74 δισ. ευρώ από δάνεια μέσω του EFSF.

Αυτή τη στιγμή το premium που χρεώνεται για τα 126 δισ. ευρώ δάνεια της ευρωζώνης είναι 1,5%. Ακόμη και εάν ήταν δυνατόν να μηδενιστούν όλα με μια κίνηση, θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν μόνο 1,9 δισ. ευρώ περίπου (σύμφωνα με τις προηγούμενες εκτιμήσεις του Eurogroup). Ακόμη και εάν ίσχυε αυτό για τα μελλοντικά δάνεια από την ΕΕ, τα οποία αντιστοιχούν σε επιπλέον 71 δισ. ευρώ, θα ήταν σε θέσει να αποφέρει μόλις περί τα 1 δισ. ευρώ.

Πιθανή εξοικονόμηση: 2-3 δισ. ευρώ
Πιθανότητα: Αρκετά υψηλή

Επιλογή 2η: Με περαιτέρω έκδοση βραχυπρόθεσμου χρέους και συνέχιση της λιτότητας

Ο τρόπος αυτός θα προέβλεπε την περαιτέρω έκδοση βραχυπρόθεσμου χρέους (T-bills) και την εφαρμογή νέων περικοπών στον προϋπολογισμό προκειμένου να καλυφθούν οι χρηματοδοτικές ανάγκες. Το απόθεμα των εντόκων γραμματίων της Ελλάδας είναι περίπου 15 δισ. ευρώ. Η Ελλάδα θα ήταν ίσως σε θέση να διπλασιάσει αυτό το απόθεμα, αλλά με ένα κόστος δανεισμού στο 4%-5% (600-750 εκατ. ευρώ).

Η συνέχιση της εφαρμογής μέτρων λιτότητας θα ήταν πολιτικά και οικονομικά δύσκολη, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν θα υπήρχαν πολλές εναλλακτικές διέξοδοι.

Πιθανή εξοικονόμηση: 15 δισ. ευρώ (από την έκδοση T-bills) και 5-10 δισ. ευρώ από μέτρα λιτότητας
Πιθανότητα: Σχετική.

Επιλογή 3η: Με αναδιάρθρωση του χρέους (παράταση του χρόνου αποπληρωμής των ελληνικών δανείων)

Σε αντίθεση με ό,τι ισχυρίζονται κάποιοι αναλυτές, η αποπληρωμή των δανείων από την ΕΕ δεν θα ξεκινήσει πριν από το 2020, καθιστώντας οποιαδήποτε παγιοποίηση ανώφελη για αυτό το διάστημα. Δεδομένης της αναδιάρθρωσης, το σύνολο σχεδόν του χρέους του ιδιωτικού τομέα είναι μακράς διάρκειας αποπληρωμής, μεταξύ 11 και 30 ετών.

Υπάρχουν 9,1 δισ. ευρώ από δάνεια του ΔΝΤ που έπρεπε κανονικά να αποπληρωθούν τα επόμενα δύο χρόνια, επομένως μια παράταση προσφέρει μια κάποια ανακούφιση. Ωστόσο, κάτι τέτοιο αντιτίθεται στις αρχές του ΔΝΤ, και σε αρκετές περιπτώσεις συνεπάγεται χρεοκοπία. Ακόμη και εάν ήταν να συμβεί, θα παρείχε απλά μια πρόσκαιρη λύση, αφού θα έπρεπε να αποπληρωθεί αργότερα.

Πιθανή εξοικονόμηση: 9,1 δισ. ευρώ (βραχυπρόθεσμα) αλλά μηδενικό καθαρό ποσό μακροπρόθεσμα
Πιθανότητα: Μηδενική.

Επιλογή 4η: Με παραίτηση της ΕΚΤ από τόκους και/ή κέρδη

Η ΕΚΤ κατέχει περίπου 46 δισ. ευρώ σε ελληνικά ομόλογα, ενώ οι Eθνικές Kεντρικές Tράπεζες (ΝCBs) κατέχουν περαιτέρω 11 δισ. ευρώ, τα περισσότερα εκ των οποίων είναι μειωμένων προθεσμιών εξόφλησης.

Μια μείωση των επιτοκίων για αυτά τα ομόλογα μεταξύ 2%-4% θα μπορούσε να αποφέρει μεταξύ 1,15-2,3 δισ. ευρώ. Αλλά κάτι τέτοιο θα είναι δύσκολο να επιτευχθεί εξ αιτίας του ότι όλα τα νέα ομόλογα υπάγονται στο αγγλικό δίκαιο και περιλαμβάνουν ρήτρες αθέτησης πληρωμών.

Η παραίτηση από τα κέρδη σε αυτά τα ομόλογα πιθανόν να συμβάλει στην εξοικονόμηση 14,25 δισ. ευρώ περίπου (εφόσον η τιμή αγοράς είναι περίπου στο 75% της ονομαστικής αξίας) αλλά αυτό θα συνιστούσε άμεση νομισματική χρηματοδότηση, πράγμα το οποίο η ΕΚΤ δεν θα ενέκρινε ποτέ.

Πιθανή εξοικονόμηση: 1,15-2,3 δισ. ευρώ (από τη μείωση επιτοκίου) και 14,25 δισ. ευρώ (από την παραίτηση από κέρδη)
Πιθανότητα: Μηδενική (όσον αφορά στη μείωση επιτοκίων). Εξαιρετικά ισχνή (όσον αφορά στην παραίτηση από κέρδη).

Επιλογή 5η: Με επαναγορά ομολόγων

Η ιδέα αυτή απορρίφθηκε από το ελληνικό υπουργείο Οικονομικών και την Τρόικα, αλλά δεδομένου ότι ήδη προτάθηκε εδώ και δύο χρόνια, δεν αποκλείεται να επανέλθει.

Περίπου 12 δισ. ευρώ χρέους προσφέρονται για επαναγορά. Υποθέτουμε ότι οι κάτοχοι των ομολόγων ύψους 6 δισ. ευρώ, τα οποία δεν επηρεάστηκαν από την προηγούμενη απομείωση του χρέους, μπορεί και πάλι να μην συμμετέχουν, εκτός κι εάν οι τιμές κυμανθούν σε πολύ υψηλά επίπεδα. Οι εγχώριες ελληνικές τράπεζες και άλλοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί έχουν στην κατοχή τους ελληνικά ομόλογα ύψους 42,5 δισ. ευρώ περίπου. Όλοι αυτοί είναι απίθανο να είναι σε θέση ή να δεχθούν να πουλήσουν τα συγκεκριμένα ομόλογα, καθώς θα ήταν αναγκασμένοι να εγγράψουν ζημιές στα βιβλία τους, αλλά επίσης και επειδή τα χρειάζονται ως εχέγγυο για τη ρευστότητα από την ΕΚΤ. Επομένως, αυτά τα 42,5 δισ. ευρώ δεν μπορούν να αγγιχθούν χωρίς να θέσουν σε κίνδυνο το σύνολο του χρηματοπιστωτικού τομέα της Ελλάδας.

Άρα απομένουν μόλις 72,5 δισ. ευρώ που θα μπορούσαν να αγοραστούν εκ νέου και να αποσυρθούν. Τα ελληνικά δεκαετή ομόλογα διαπραγματεύονται γύρω στο 30%. Αν υποθέσουμε ότι αυτή είναι η μέση τιμή αγοράς με το 90% της συμμετοχής (πώληση), αυτό σημαίνει ότι περίπου 65,25 δισ. ευρώ μπορούν να αποσυρθούν. Η αγορά τους θα κόστιζε 19,6 δισ. ευρώ, με αποτέλεσμα μια μείωση του χρέους κατά 45,65 δισ. ευρώ (22,4% του ΑΕΠ), φέρνοντας το χρέος στο ΑΕΠ στο 138%.

Μετά από την πληρωμή του κόστους των 28 δισ. ευρώ για την διετή παράταση, η επιλογή αυτή θα μπορούσε να συμβάλει σε περιατέρω μείωση του ελληνικού χρέους κατά 8,4% του ΑΕΠ (17,5 δισ. ευρώ). Να σημειωθεί ότι στην υπόθεση αυτή δεν λαμβάνονται υπ' όψιν οι δυνητικές αυξήσεις των τιμών των ομολόγων, καθώς υπάρχει τεράστια ζήτηση στην αγορά.

Πιθανή εξοικονόμηση: Συνολικά 45,65 δισ. ευρώ. 17,5 δισ. ευρώ αφού αποπληρωθεί το κόστος της διετούς παράτασης.
Πιθανότητα: Εξαιρετικά ισχνή (καθώς το σχέδιο της πρότασης αυτής υπερβαίνει χρονικά την διετή παράταση).

Επιλογή 6η: Με απομείωση των αρχικών διμερών δανείων της Ευρωζώνης

Υπάρχουν επί του παρόντος περίπου 52 δισ. ευρώ από διμερή δάνεια προς την Ελλάδα. Η απομείωσή τους κατά 50% θα μπορούσε να οδηγήσει σε εξοικονόμηση 26 δισ. ευρώ.

Η πρόταση αυτή φαντάζει απίθανη λόγω προβλημάτων πολιτικής και νομικής φύσεως. Θα έχει ως αποτέλεσμα προηγούμενα δάνεια να μπουν σε μια μόνιμη διαδικασία μεταφοράς, πράγμα που θα προκαλέσει νέες θύελλες στο Γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο και στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Επίσης, θα χρειαζόταν έγκριση από τις εθνικές κυβερνήσεις, με τη Γερμανία, τη Φινλανδία και την Ολλανδία πιθανώς να προβάλουν σθεναρή αντίσταση στην έγκρισή του.

Επομένως, η απομείωση των δανείων του ΔΝΤ και του EFSF φαίνεται απίθανη, ιδιαίτερα καθώς θα αναμένεται να συνεχίσουν να χρηματοδοτούν την Ελλάδα, σύμφωνα με τα ήδη υπογεγραμμένα μνημόνια.

Πιθανή εξοικονόμηση: 26-52 δισ. ευρώ
Πιθανότητα: Εξαιρετικά ισχνή

Ποια είναι η πιο πιθανή έκβαση;

Όπως προκύπτει και από την ανάλυση των παραπάνω επιλογών, η Ελλάδα και η Ευρωζώνη έχουν "κολλήσει" μεταξύ  
α) επιλογών που φαίνονται μεν "εύκολες", αλλά έχουν ως αποτέλεσμα την όσο το δυνατό μικρότερη εξοικονόμηση ποσών και  
β) επιλογών που από πολιτική, οικονομική και νομική άποψη είναι απίθανες, αν και θα έφερναν τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Η επόμενη κίνηση που θα πρέπει λογικά να αναμένεται είναι η δημιουργία ενός βραχυπρόθεσμου προγράμματος κάλυψης του κενού χρηματοδότησης, μέσω ενός συνδυασμού των επιλογών 1 και 2, όπως έχουν περιγραφεί παραπάνω.

Η κίνηση αυτή θα είναι ό,τι πιο επώδυνο για την Ελλάδα, αλλά και ό,τι πιο επιθυμητό για τους πιστωτές, αφού θα προσθέσει στο χρέος της Ελλάδας αντί να το μειώσει. Επομένως, θα χρειαστεί να ληφθεί επειγόντως μια μακροπρόθεσμη απόφαση που θα αφορά στις λιγότερο "εύπεπτες" επιλογές.

Σε κάθε περίπτωση, ακόμη και εάν βρεθεί ένας μηχανισμός χρηματοδότησης αυτής της παράτασης, το ελληνικό χρέος θα εξακολουθήσει να μην είναι βιώσιμο, πράγμα που σημαίνει πως η πιθανότητα μιας ενδεχόμενης εξόδου της Ελλάδας θα συνεχίσει να αιωρείται απειλητικά πάνω από τη ζώνη του ευρώ.

Πηγή: Ας Μιλήσουμε Επιτέλους

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση