Μπορεί η Ευρώπη να ζήσει ακόμη και πόλεμο;

Ovidiu Nahoi
Άρθρο από eurozine

Η κρίση στην Ευρώπη είναι τόσο βαθιά και τόσο απρόβλεπτη που ακόμη και “σκοτεινά σενάρια” περί πολέμου μέσα στην επόμενη δεκαετία έχουν ακουστεί από επίσημα χείλη!

Ο Πολωνός υπουργός Οικονομικών Jan Vincent-Rostowski απευθυνόμενος στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το περασμένο Σεπτέμβριο είχε πει:

“Πρέπει να σώσουμε την Ευρώπη με κάθε κόστος. Ο κίνδυνος ενός ενδεχόμενου πολέμου κατά τα επόμενα δέκα χρόνια είναι ένα σενάριο που θα πρέπει να λαμβάνεται υπ΄ όψιν. Εάν η "ζώνη του ευρώ" εξαφανιστεί, εάν πρόκειται να εκραγεί, τότε υπάρχει ο κίνδυνος. Εάν η ΕΕ δεν μπορεί να αντέξει αυτό το σοκ, το όλο ευρωπαϊκό εγχείρημα θα είναι σε μεγάλο κίνδυνο, που θα οδηγήσει σε μια κατάσταση όπου, μετά από χρόνια, θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε ένα άλλο μεγάλο κίνδυνο”.

Πολλοί απόρησαν: πόλεμος στην Ευρώπη; Ακούγεται απίστευτο στους Ευρωπαίου, η η μεγάλη πλειοψηφία των οποίων δεν ζούσαν κατά τη διάρκεια της τελευταίας μεγάλης στρατιωτικής αντιπαράθεσης. Ακόμη και η ιστορία της Γιουγκοσλαβίας στις αρχές του 1990 δεν “άγγιξε” άμεσα τους Ευρωπαίους. Υπάρχουν πολλά επιχειρήματα κατά της άποψης ότι θα μπορούσε να ξεσπάσει ένας πόλεμος στην Ευρώπη. Αλλά πόσο έγκυρα είναι πια στη μέση της ευρωπαϊκής καταιγίδας;

Τι θα φέρει η διάλυση της Ευρώπης;

Μπορεί η Ευρώπη πραγματικά να διαλυθεί; Ζακ Ντελόρ, Γιούργκεν Χάμπερμας, Ντάνιελ Νταϊάνου και άλλοι συζητούν για τα αίτια της τρέχουσας κρίσης - και πώς μπορεί να λυθεί. Ένα επιχείρημα είναι ότι "οι ευρωπαίοι ηγέτες δεν θα επιτρέψουν τη διάλυση». Αλλά για ποιους ηγέτες μιλάμε; Είναι οραματιστές; Σίγουρα όχι.

Η κατάρρευση του ευρωπαϊκού ονείρου φέρνει στο προσκήνιο μια εντελώς διαφορετική μορφή ηγέτη. Μπορούμε να αισθανθούμε ήδη την παρουσία τους σε πολλά έθνη. Και η επιρροή τους γίνεται όλο και μεγαλύτερη.

Οι Φλαμανδοί εθνικιστές, για παράδειγμα, είναι σε θέση να μετατρέψουν το σχηματισμό μιας βελγικής κυβέρνησης σε μια αδύνατη εξίσωση. Οι ακτιβιστές Jobbik της Ουγγαρίας, με τις ιδέες αλυτρωτισμού τους, έχουν επηρεάσει έντονα την υιοθέτηση του συντάγματος.

Οι Φιλανδοί και οι νεοφιλελεύθεροι της Σλοβακίας του Κόμματος Ελευθερίας και Αλληλεγγύης (SaS), αν και μειονότητες, έπεισαν τις εύθραυστες κυβερνήσεις των χωρών τους να επιβάλλουν τους όρους για τα δάνεια προς την Ελλάδα. Για αυτούς, η εθνική υπερηφάνεια είναι πιο σημαντική από τη διάσωση της Ευρώπης.

Στη Γαλλία, με το Εθνικό Μέτωπο να απειλεί να κλέψει ψήφους από το κυβερνών UMP, στράφηκαν σε μια γελοία ρητορική για τους Ρουμάνους, τους οποίους παρουσιάζουν ως υπεύθυνους για όλα τα πιθανά κακά. Ομοίως, η ολλανδική ακροδεξιά έχει ωθήσει την κυβέρνηση στη Χάγη σε μια παράλογη κατάσταση κατά της εισδοχής της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας στο Σένγκεν.

Τα παραδείγματα θα μπορούσαν να συνεχιστούν. Οι πολιτικοί αυτού του είδους δεν χαρακτηρίζονται από μια κουλτούρα συμβιβασμού, αλλά από το αίτημά τους να υπερασπίζονται το εθνικό συμφέρον με κάθε κόστος και της ανόρθωσης πραγματικών ή φανταστικών ιστορικών λαθών. Τι θα κάνουν όταν θα βρίσκονται στην εξουσία; Θα απογοητεύσουν τους ψηφοφόρους τους, δείχνοντας αδυναμία να διαπραγματευτούν; Ή θα επιλέξουν ένα πικρό τέλος;

«Δεν υπάρχουν πλέον λόγοι για έναν πόλεμο στην Ευρώπη»

Αυτό είναι ό,τι νομίζουμε και πιστεύουμε. Αλλά το έργο ολοκλήρωσης της οικονομικής και κοινωνικής επιτυχίας της Ευρώπης τις τελευταίες δεκαετίες έχει απλώς καλύψει τις παλιές εντάσεις που μπορεί να φουντώνουν και πάλι σε καιρούς κρίσης.

Διάφορες συμμαχίες θα παρουσιαστούν στη συνέχεια, με τα μικρότερα και πιο αδύναμα κράτη να περιστρέφονται γύρω από τις "μεγάλες δυνάμεις". Δεδομένου ότι η ενιαία αγορά υποχωρεί, η οικονομική υποταγή των μικρών οικονομιών από τις μεγάλες έχει αρχίσει.

Ένα είδος εσωτερικής αποικιοκρατίας θα αναλάβει τον έλεγχο, με μεγάλες εταιρείες που υποστηρίζονται, απροκάλυπτα πλέον, από τις κυβερνήσεις των μεγαλύτερων κρατών-μελών. Ο ανταγωνισμός για εμπορικά προνόμια θα προκαλέσει συγκρούσεις που είναι αδιανόητες σήμερα.

Ας μην ξεχνάμε τα τοπικά προβλήματα: αυξανόμενη ένταση μεταξύ των Βαλλόνων και Φλαμανδών, τα αιτήματα των Βάσκων της Καταλονίας το εθνικιστικό κίνημα της Κορσικής, οι συγκρούσεις μεταξύ Ρουμάνων και Ούγγρων ή μεταξύ Ούγγρων και οι Σλοβάκων. Για να μην αναφέρουμε τα Βαλκάνια! Η αποτυχία ενοποίησης θα οδηγήσει στην εκ νέου ανακάλυψη των εθνικών σχεδίων. Το πρόβλημα στα Βαλκάνια είναι ότι κάθε έθνος (είτε πρόκειται για βουλγαρικό, ρουμανικό, ελληνικό, αλβανικό, σερβικό ή “μακεδόνικο”) θέλει να είναι "μεγάλο”. Αλλά ένα μεγάλο έθνος προϋποθέτει τουλάχιστον ένα μικρό γείτονα. Και έτσι ο παραλογισμός δεν τελειώνει ποτέ.

«Οι ευρωπαίοι πολίτες δεν έχουν καμία διάθεση για πόλεμο".

Γιατί να θέλουν οι Ευρωπαίοι πολίτες σήμερα να πεθαίνουν σε ένα χαντάκι, αντί να απολαμβάνουν τον κόσμο, με γενναιόδωρους μισθούς τους, πολυήμερες διακοπές, κοινωνικές παροχές, καλό φαγητό, υπέροχες πόλεις; Γιατί θα ακολουθήσουν τις προτροπές των ηγετών;

Αυτό θα ήταν αλήθεια αν δεν βλέπαμε τη βία που έχει ξεσπάσει στις μεγάλες πόλεις της Ευρώπης. Ποιοι λαμβάνουν μέρος; Τα μέλη της νέας γενιάς με μικρή πρόσβαση στον τρόπο ζωής της μεσαίας τάξης και οι μεσήλικες Ευρωπαίοι. Οι νέοι στερούνται της δυνατότητας να βρουν μια δουλειά που θα τους επιτρέψει να έχουν μια αξιοπρεπή ζωή. Δεύτερης γενιάς μετανάστες που δεν έχουν ενσωματωθεί και βιώνουν μια κρίση ταυτότητας. Και όλα τα είδη των άλλων επαναστατών χωρίς αιτία.

Πολλοί θα ενταχθούν σ΄έναν πραγματικό πόλεμο, εάν οι ασυνείδητοι ηγέτες τους προσφέρουν, για πρώτη φορά στη ζωή τους, ένα σκοπό. Η δυνατότητα ενός «καλύτερου και δικαιότερου κόσμου" θα φανεί ελκυστική στα μάτια τους, τα εθνικιστικά συνθήματα θα τους “μεθύσουν”, θα πιστέψουν ότι θα μπορούν να ληστεύουν και να βιάζουν χωρίς να υποστούν τις συνέπειες αργότερα. Αυτά ήταν τα συστατικά του γιουγκοσλαβικού δράματος. Βέβαια, κανένα από αυτά δεν φαίνεται να είναι πιθανό σήμερα. Αλλά είναι δυνατόν να συμβούν.

Ας θυμηθούμε μια παλιά παροιμία: να προσέχεις τι εύχεσαι γιατί μπορεί να γίνει πραγματικότητα!

Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση