Τουρκία ώρα μηδέν;

2.455 σελίδες κρίνουν

το μέλλον της Τουρκίας

Η κρίση ταυτότητας της Τουρκίας, έτσι όπως εκφράζεται από τις πολιτικές εξελίξεις στη γείτονα, είναι μάλλον δευτερευούσης σημασίας για τον τουρκικό λαό.

Η προσοχή όλων στρέφεται στις δικαστικές αίθουσες, στα δύο δικαστήρια που θα κρίνουν αν όχι ταυτόχρονα, σχεδόν παράλληλα δύο υποθέσεις αλλά και το μέλλον της Τουρκίας, πολιτικά και ουσιαστικά. Το ένα είναι το Συνταγματικό Δικαστήριο, το οποίο συνεδριάζει αύριο για την τύχη του κυβερνώντος κόμματος και του ίδιου του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Την ίδια στιγμή οι συνάδελφοι δικαστές του ποινικού δικαστηρίου ανατρέχουν τον ογκώδη φάκελο των 2.455 σελίδων του κατηγορητηρίου που έχει συνταχθεί για τους προσαχθέντες της υπόθεσης Εργκένεγκον, τους «συνωμότες» που είχαν στόχο την ανατροπή της κυβέρνησης.

Πόλεμος εξουσίας

Οι αποφάσεις των δικαστών θα κρίνουν την επόμενη ημέρα στον πόλεμο εξουσίας μεταξύ κεμαλιστών-ισλαμιστών του βαθέως κράτους με τη δημοκρατία και τις μεταρρυθμίσεις. Αμφίβολο αν θα δοθεί απάντηση στο ποιος κυβερνά την Τουρκία ουσιαστικά. Εως τις αρχές Αυγούστου όμως θα υπάρχει μια απάντηση για το αν τελικά θα οδηγηθεί η χώρα σε πρόωρες εκλογές, για το αν θα υπάρξουν νέες συμμαχίες ή αποσκιρτήσεις. Η αβεβαιότητα κοστίζει ήδη ακριβά. Το χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης έχει χάσει 40% από τις αρχές του χρόνου, με τους επενδυτές αλλά και τους επιχειρηματίες να παρακολουθούν τις εξελίξεις χωρίς να μπορούν να παρέμβουν.

Κάποιοι μιλούν για ένα «κράτος φόβου» μετά και τις μαζικές συλλήψεις για την υπόθεση Εργκένεγκον. Ο Moυράτ Γιετκίν, ο γνωστός διπλωματικός αναλυτής και σχολιαστής της εφημερίδας «Ραντικάλ», έχει άλλη άποψη. «Ηταν η Ιταλία κράτος φόβου κατά τη διάρκεια των ερευνών Ντι Πιέτρο;» διερωτάται, μιλώντας στον ΕΤ.Κ και επισημαίνει ότι η έρευνα για την υπόθεση Εργκένεγκον, που είναι μια από τις μεγαλύτερες που έγιναν ποτέ, μπορεί να αποκαλύψει αυτούς που μάχονται κατά της δημοκρατίας με εγκληματικές μεθόδους και να τους φέρει ενώπιον της δικαιοσύνης. «Εάν συμβεί αυτό, θα είναι ένα ακόμη βήμα σε ό,τι αφορά την ωριμότητα της δημοκρατίας αλλά και της δικαιοσύνης, παρά την κριτική που ασκήθηκε για τους αδέξιους χειρισμούς αυτής της έρευνας, τις διαρροές στο φιλοκυβερνητικό Τύπο που θεωρήθηκαν προσπάθεια χειραγώγησης της δικαιοσύνης».

Τα σενάρια για την επόμενη μέρα είναι πολλά. Eνα από αυτά είναι το κλείσιμο του AKP και ο αποκλεισμός του Ερντογάν από την πολιτική του κόμματος για πέντε χρόνια. Σε αυτή την περίπτωση ο Ερντογάν θα ζητήσει τη διενέργεια πρόωρων εκλογών το συντομότερο δυνατό, πιθανότατα τον Οκτώβριο ή το Νοέμβριο. Η γενική εκτίμηση είναι ότι στο μεσοδιάστημα το AKP θα ιδρύσει ένα «διάδοχο κόμμα» μέσα στο ίδιο το κόμμα.

Ανεξάρτητα από το ποιος θα είναι ο πρόεδρος του νέου κόμματος, ο Ερντογάν θα παραμείνει αρχηγός και θα κατέβει στις πρόωρες εκλογές ως ανεξάρτητος υποψήφιος. «Oταν θα εκλεγεί, θα του δοθεί εντολή από τον πρόεδρο για το σχηματισμό κυβέρνησης.

Εάν πάρει και την ψήφο εμπιστοσύνης (όλα δείχνουν ότι θα κερδίσει την πλειοψηφία στις επόμενες εκλογές, υπό τις παρούσες συνθήκες) θα μπορεί να είναι και πάλι πρωθυπουργός αλλά χωρίς κόμμα», προβλέπει ο Μουράτ Γιετκίν. Τι θα μπορούσε να εμποδίσει μια τέτοια εξέλιξη;

Μια καταδικαστική απόφαση για τις κατηγορίες διαφθοράς που βαρύνουν τον Ερντογάν από την εποχή της δημαρχίας της Κωνσταντινούπολης (1994-1998) που πάγωσαν εξαιτίας της βουλευτικής ασυλίας. «Εάν λοιπόν στο μεσοδιάστημα, από την απαγόρευση έως τις εκλογές, καταδικαστεί, αυτό θα είναι ένα εμπόδιο για να εκλεγεί ο Ερντογάν στη Βουλή χωρίς πρώτα να έχει αλλάξει ο νόμος», λέει ο Μ. Γιετκίν και εκτιμά ότι οι πιθανότητες να τεθεί θέμα αποκλεισμού του Αμπντουλάχ Γκιουλ είναι μηδαμινές.

Στο αντίπαλο στρατόπεδο των κεμαλιστών η ρητορική είναι το ίδιο πολεμική. Ο 42χρονος Τουντσάι Οσκάν, o οποίος θέλει να ιδρύσει κόμμα και ανήκει στη νέα γενιά των κεμαλιστών, ισχυρίζεται ότι ο Ερντογάν είναι «ο βασιλιάς του τρόμου, ο ηγέτης ενός κόμματος που όποτε τον βολεύει χρησιμοποιεί τον θεό με στόχο τη δύναμη και τον πλούτο». Κεμαλιστές σαν τον Οσκάν είναι πεπεισμένοι ότι το AKP προσπαθεί να επιβάλει το νόμο της σαρία στην τουρκική κοινωνία, να τη μεταλλάξει και να την απομακρύνει οριστικά από αυτό που ονομάζεται κοσμικό κράτος.

Η Τουρκία σε κρίση ταυτότητας, σε φάση αναζήτησης ενός δρόμου που κινείται μεταξύ Ανατολής και Δύσης; «Θα ευχόμουν η εικόνα να ήταν τόσο απλή, μαύρη και άσπρη», λέει ο Μουράτ Γιετκίν και συνεχίζει: «Είναι αλήθεια ότι το ΑΚP έχει κάνει πολλά για τις μεταρρυθμίσεις που είναι και το κριτήριο ένταξης στην Ε.Ε. Το κόμμα του Ερντογάν πήρε πολλές πρωτοβουλίες για να εισάγει κάποιες θρησκευτικές αρχές στην πολιτική και κοινωνική ζωή.

Διαφορά αντιλήψεων

Τούτο προκάλεσε την τριβή μεταξύ αυτών που θέλουν τη ζωή των Ευρωπαίων και αυτών που θέλουν να επαναπροσδιορίσουν την έννοια του κοσμικού κράτους με συντηρητικές αρχές. Από την άλλη πλευρά, το AKP δεν μπορεί να θεωρείται ένα ισλαμικό κόμμα υπό την έννοια ότι προσπαθεί να επιβάλει το νόμο της σαρία, ούτε η αντιπολίτευση κατευθύνεται από τους στρατηγούς. Είναι μια ιστορία μεταμόρφωσης, συμπιεσμένης και σε γρήγορη κίνηση.

Η Τουρκία έχει κάνει τόσα βήματα τις τελευταίες δεκαετίες, που πολλές ευρωπαϊκές χώρες τα έκαναν σε αιώνες. Τα μεγάλα κύματα που προκάλεσαν τη θύελλα δεν μπορούν να προκαλέσουν και ένα τσουνάμι. Μετά την καταιγίδα η τουρκική δημοκρατία θα γίνει πιο δυνατή και οι αιχμηρές άκρες των φτερών της θα μαλακώσουν», λέει ο αναλυτής της «Ραντικάλ».

Οι επόμενες μέρες θα δείξουν. Ενα είναι βέβαιο ότι το κυβερνών κόμμα έχει ήδη εφεδρικά σχέδια
για να αποφύγει το χειρότερο.

Ε.Τ.τ.Κ

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση