Ο κουμπάρος τραβά Ανατολικά;

H πολιτική που ακολουθεί η Τουρκία, σε σχέση με τη διεθνή της θέση και τη γεωστρατηγική της πολιτική, δείχνει να μπερδεύει. Ίσως δεν θα έπρεπε...

Το 2020 ήταν μία από τις χειρότερες χρονιές για τις σχέσεις της με την Ελλάδα, την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Με κύριο υπαίτιο την πολιτική που επέλεξε ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος, τόσο στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Λιβύη, όσο και τη Συρία, το Βόρειο Ιράκ, το Αζερμπαϊτζάν αλλά και το εσωτερικό της χώρας του.

Η ευθύνη πάντως, δεν επιμερίζεται μόνο σε αυτόν. Η ΕΕ, αποδεχόμενη την πολιτική Μέρκελ "κανείς εκτός της Γερμανίας, δεν μπορεί να ελέγχει τις σχέσεις με την Τουρκία" (είναι πολλά τα ψηφαλάκια αλλά και τα ευρώ), έχει επίσης μεγάλο μερίδιο ευθύνης. Όπως έχουν και οι ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος επέλεξε να υποστηρίξει τα προσωπικά και οικογενειακά του συμφέροντα, αντί των εθνικών. Με αποτέλεσμα ο Τούρκος πρόεδρος να αισθάνεται παντοδύναμος και ελεύθερος να κινηθεί κατά το δοκούν.

Έχοντας επενδύσει σημαντικά στις σχέσεις με την Κίνα και τη Ρωσία και έχοντας φροντίσει να δεσμεύσει τους δύο γιγαντιαίους εμπορικούς εταίρους μακροχρόνια, θεώρησε ότι με την ανοχή της Δύσης, θα μπορούσε να υλοποιήσει το σχέδιο του για ανάδειξη της Τουρκίας σε τοπική υπερδύναμη. Όχι άδικα, αφού αυτή η ανοχή έμοιαζε εξασφαλισμένη (δοκιμάστηκε επανειλημμένα στην Αν. Μεσόγειο, στη Συρία, στη Λιβύη κ.ά.) ενώ οι αλληλεξαρτήσεις με ΚΚΚ και Πούτιν ήταν εξαιρετικά μεγάλες και ισχυρές.

Μόνο ο ρωσικός αντιδραστήρας στο Akkuyu, ο πρώτος από 4 που έχει συμφωνηθεί να κατασκευαστούν και να χρηματοδοτηθούν από τη Ρωσία, αποτελεί μια επένδυση της τάξης των 25 δισ. δολαρίων, ενώ το σύνολο του κόστους και για τους 4 σταθμούς, ξεπερνά τα $100 δισ!

Ταυτόχρονα η Κίνα έχει ήδη αναδειχθεί σε δεύτερο μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Τουρκίας, επενδύοντας σε αυτήν ένα σημαντικό μέρος των φιλοδοξιών της για τον νέο Δρόμο του Μεταξιού. Σίγουρα οι δύο χώρες είχαν και έχουν διαφορές (οι Μουσουλμάνοι Ουιγούροι, αποτελούν μεγάλο αγκάθι) αλλά τα λεφτά είναι πολλά και η γεωπολιτική σημασία της σχέσης εξαιρετικά μεγάλη.

Οπότε και οι τρεις πλευρές του τριγώνου Μόσχας – Πεκίνου – Άγκυρας έκαναν την ανάγκη φιλοτιμία και απολάμβαναν τα οφέλη. Με την Τουρκία να παίρνει το μεγαλύτερο μέρος, τουλάχιστον για την ώρα...

Oι ευνοϊκές συνθήκες όμως, πάντα κάποια στιγμή αλλάζουν. Έτσι και τώρα. Το φιλαράκι και πατέρας του συνεταίρου του γιού του Recep Tayyip Erdogan, ο Donald Trump, δεν επανεξελέγη στην Προεδρία των ΗΠΑ. Και η διάδοχη κυβέρνηση Biden, κάθε άλλο παρά φιλική δείχνει προς την Τουρκία. Εν μέρει λόγω των πολλών υπερβολών (και προσβολών) απέναντι στο διπλωματικό και στρατιωτικό κατεστημένο της υπερδύναμης, εν μέρει λόγω της κατάστασης στο εσωτερικό της Αμερικής που δεν επιτρέπει "παρεκτροπές" σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εν μέρει εξ αιτίας των δεδομένων φιλελληνικών θέσεων και αισθημάτων (και λόγω μεγάλης εκλογικής στήριξης), τόσο του ίδιου του Προέδρου Μπάιντεν, όσο και μεγάλου μέρους του επιτελείου του.

Αν στα παραπάνω, προστεθούν:

Α. Η σαφώς αυξημένη "επιθετική" στάση της Γαλλίας απέναντι στην Τουρκία
Β. Το κλίμα στις Βρυξέλλες για "ως εδώ και μη παρέκει" στις τουρκικές προκλήσεις σε πολλαπλά μέτωπα
Γ. Οι συνεχείς πιέσεις από Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Αίγυπτο, που δεν βλέπουν με καθόλου καλό μάτι τις Ερντογανικές διαθέσεις για ανάδειξη της Τουρκίας σε ηγέτιδα δύναμη του Μουσουλμανικού κόσμου και
Δ. Η πανέξυπνη στρατηγική της ελληνικής διπλωματίας η οποία, σε στενή συνεργασία με την πραγματική τοπική υπερδύναμη της περιοχής το Ισραήλ, κατόρθωσε να συσφίξει πολλές "παγωμένες" σχέσεις και να δημιουργήσει ένα δίκτυο συμμαχιών που πιέζουν την Τουρκία και δεν μπορεί ν’ αγνοήσει

γίνεται αντιληπτό πως ο πάλαι ποτέ "κουμπάρος", μετά την (πραγματικά) μεγάλη επιτυχία στο Ναγκόρνο Καραμπάχ τον περασμένο Νοέμβριο, έχει δεχτεί μεγάλη πίεση, με το 2021 δείχνει εξαιρετικά δυσοίωνο για τις επιδιώξεις του, μετά την 20η Ιανουαρίου.

Δοκίμασε αρχικά να πραγματοποιήσει μια μικρή στροφή προς τη Δύση, αλλά τα περιθώρια ελιγμών και δυτικόμορφου "μακιγιαρίσματος", που του αφήνει η εσωτερική πολιτική κατάσταση και η ανάγκη επανεκλογής του το 2023, είναι από ελάχιστα έως ανύπαρκτα. Εάν δεν διατηρήσει τη στήριξη του Ντεβλέτ Μπαχτσελί που ηγείται του ακροδεξιού ΜΗΡ και κάποιων ακόμη μικρών κομμάτων, επίσης του ακραίου δεξιού φάσματος, των οποίων τα ποσοστά είναι υπερπολύτιμα για την επανεκλογή του, θα βρεθεί σε εξαιρετικά δύσκολη θέση. Με την πιθανότητα για ποινικές εμπλοκές και δικαστικές περιπέτειες να μοιάζει κάτι παραπάνω από ρεαλιστική.

Η αποχώρηση από τη Συμφωνία της Κωνσταντινούπολης για την προστασία των γυναικών και των παιδιών λοιπόν, το μεθοδευόμενο "κλείσιμο" του τρίτου μεγαλύτερου κόμματος της χώρας, του φιλοκουρδικού HDP και η επαναφορά στη "μουσουλμανική" νομισματική πολιτική των χαμηλών επιτοκίων, με την απόλυση ενός ακόμη Κεντρικού τραπεζίτη, δεν είναι τίποτε περισσότερο από κινήσεις του Τούρκου προέδρου προς εξευμενισμό των εθνικιστών και φιλόθρησκων εταίρων του! Κυρίως για την έναρξη των διερευνητικών με την Ελλάδα, αλλά όχι μόνο!

Οι κινήσεις αυτές όσο και εάν σταθεροποιούν τον Erdogan εσωτερικά, αφενός αποσταθεροποιούν περαιτέρω την πολύπαθη και καταταλαιπωρημένη τουρκική οικονομία, αφετέρου απομακρύνουν τη χώρα ακόμη περισσότερο από τη Δύση και την ευρωπαϊκή της προοπτική. Αυτό είναι προφανές και ο Ερντογάν το γνωρίζει.

Επομένως γιατί το πράττει; Ξέρει πολύ καλά ότι χωρίς τα ευρωπαϊκά κονδύλια για το προσφυγικό και με υπαρκτή απειλή σοβαρών κυρώσεων, ο κίνδυνος κατάρρευσης και σοβαρότατης κοινωνικής αναταραχής, είναι κάτι παραπάνω από πραγματικός. Σε τι ελπίζει για να τον αποφύγει; Μήπως οι σαφώς πιο "ελαστικοί" σε θρησκευτικά και θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων εταίροι του, που ήδη του έχουν δώσει δείγματα γραφής, αποτελούν μια πολύ πιο εφικτή και ελκυστική λύση για την παραμονή του στην εξουσία, από την επαναφορά στην "ορθόδοξο" Δυτική πορεία; Μήπως ο κουμπάρος, έχει αποφασίσει ότι ο ανατολικός δρόμος είναι αυτός που τον συμφέρει;

Ο χρόνος θα δείξει… σύντομα! Ίσως και πιο σύντομα απ’ ότι λογικά αναμένεται…

Πέτρος Λάζος
Capital

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση