Η Τουρκία σε ρήξη με τη Δημοκρατία

Του Κώστα Ράπτη

Πιστεύουν οι περισσότεροι Ευρωπαίοι ηγέτες ότι είναι εφικτός ο "κατευνασμός” του Ταγίπ Ερντογάν μέσα από μια συναλλακτική "θετική ατζέντα”, που θα παραβλέπει, όπου χρειάζεται, τις "υπερβολές” του ισχυρού άνδρα της Άγκυρας, αλλά θα εξασφαλίζει το μείζον: τη σταθερότητα και τη συνεργασία. Όμως ο Τούρκος επιμένει να τους διαψεύδει, καθώς παραμονές της Συνόδου Κορυφής των "27”, η οποία μάλιστα προορίζεται να ασχοληθεί με την αξιολόγηση της τουρκικής στάσης, δείχνει πόσο λίγο ενδιαφέρεται για τον αντίκτυπο των ενεργειών του στην Ε.Ε., η οποία αυτοπροσδιορίζεται ως κοινότητα δημοκρατικών αξιών και θεωρητικά βρίσκεται σε διαδικασία ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη γειτονική χώρα.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Τουρκία βρίσκονται υπό πολιορκία - κυριολεκτικά και μεταφορικά. Όπως υπό πολιορκία βρίσκεται ο βουλευτής του φιλοκουρδικού Κόμματος Δημοκρατίας των Λαών (HDP) Ομέρ Φαρούκ Γεργκερλίογλου, ο οποίος αρνείται να εγκαταλείψει το κτήριο της Εθνοσυνέλευσης, προτού τελεσιδικήσει η υπόθεσή του στο Συνταγματικό Δικαστήριο, μολονότι η κοινοβουλευτική πλειοψηφία τον καθαίρεσε από την έδρα του και του στέρησε τη βουλευτική ασυλία, λόγω της καταδίκης του σε φυλάκιση δυόμιση ετών για την αναπαραγωγή το 2916 στο Twitter είδησης η οποία περιείχε δηλώσεις του εξόριστου στρατιωτικού ηγέτη του εκτός νόμου Εργατικού Κόμματος Κουρδιστάν (ΡΚΚ).

Αλλά δεν πρόκειται απλώς για ατομικό ζήτημα. Την Τετάρτη, προωθήθηκε στο Συνταγματικό Δικαστήριο εισαγγελικό αίτημα να απαγορευθεί συνολικά η λειτουργία του HDP, γεγονός που πρακτικά θα σημάνει τη διακοπή της κρατικής χρηματοδότησης στο τρίτο σε δύναμη κοινοβουλευτικό κόμμα και τη στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων για 687 στελέχη του επί πενταετία. Το εισαγγελικό σκεπτικό, το οποίο ήδη ο σύμβουλος του Ερντογάν, Φαχρετίν Αλτούν χαρακτήρισε "ακλόνητο”, θέλει το HDP να αποτελεί απλώς το πολιτικό σκέλος του ΡΚΚ.

Είναι ενδιαφέρον ότι, αν και το ΡΚΚ έχει χαρακτηρισθεί "τρομοκρατική οργάνωση” από τις ΗΠΑ, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ έσπευσε να εκφράσει την ανησυχία του για την επιχειρούμενη "ανατροπή της ψήφου” εκατομμυρίων Τούρκων ψηφοφόρων και τη διαφαινόμενη "υπονόμευση της δημοκρατίας” στην Τουρκία, καλώντας την τουρκική κυβέρνηση να σεβαστεί τις συνταγματικές και διεθνείς υποχρεώσεις της.

Προφανώς, πέρα από την επίκληση ζητημάτων αρχής, η αμερικανική διπλωματία ούτε κρύβει τη σχετική συμπάθεια που έδειξε από τη στιγμή της ίδρυσής του στο πρωτότυπο πολυσυλλεκτικό εγχείρημα του HDP, ούτε ξεχνά την κρισιμότητα της στήριξης από το PYD, συριακή "θυγατρική” του ΡΚΚ, των αμερικανικών σχεδιασμών στη βορειοανατολική Συρία. Κυρίως όμως, ερμηνεύει τις τελευταίες εξελίξεις με αναφορά στο μέλλον: δηλ. ως μία κίνηση στεγανοποίησης της εξουσίας του Ερντογάν και παγίωσης της συμμαχίας του με τους εθνικιστές, η οποία προορίζεται να καθορίσει όχι μόνο τη συμπεριφορά του εντός τουρκικών συνόρων, αλλά και εκτός αυτών, με ενίσχυση των αντιδυτικών "ευρασιατιστών”.

Πράγματι, το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, που και σε αυτό το ζήτημα "έβγαλε τον λαγό” προαναγγέλλοντας τις κινήσεις των κυβερνώντων, έχει διαχύσει το αντικουρδικό του μένος στην πολιτική σκηνή οδηγώντας το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) σε μια αντιστροφή του ρόλου που διεκδίκησε, όχι χωρίς επιτυχίες, κατά την αρχή της διακυβέρνησής του, για μια υπέρβαση των εθνοτικών εντάσεων εντός της Τουρκίας.

Εξ ού και τις σκέψεις για απαγόρευση λειτουργίας του HDP καταδίκασε με δηλώσεις του και ο πρώην πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας Αμπντουλάχ Γκιούλ, κατεξοχήν εκπρόσωπος της αποστρατευμένης φιλοδυτικής ιδρυτικής γενιάς του ΑΚΡ.

Όμως οι υπολογισμοί του Ερντογάν είναι πολύ συγκεκριμένοι: Η απαγόρευση του HDP συμβαδίζει με τη σχεδιαζόμενη αλλαγή του εκλογικού νόμου, ώστε το όριο κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης (που βρίσκεται στο παράλογα υψηλό επίπεδο του 10%, ακριβώς για να δυσκολεύει την αυτόνομη πολιτική έκφραση του κουρδικού στοιχείου) να μειωθεί στο 7%, προκειμένου να διασωθούν οι πιεζόμενοι εθνικιστές σύμμαχοι, αλλά και να μην διευκολυνθούν τα νεοπαγή κόμματα των Αλί Μπαμπατζάν και Αχμέτ Νταβούτογλου, που αποσκίρτησαν από το ΑΚΡ.

Σε κάθε περίπτωση, μόλις δύο εβδομάδες μετά την ανακοίνωση από τον Ερντογάν θεσμικών μεταρρυθμίσεων για την εμβάθυνση της δημοκρατίας, η Τουρκία ζει, κατά τραγική ειρωνεία, ένα κρεσέντο καταστολής σε κάθε επίπεδο.

Αναρωτιέται κανείς τι θα έχουν να πουν για όλα αυτά, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισελ και η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στην προγραμματισμένη τηλεδιάσκεψή τους με τον Ταγίπ Ερντογάν για την κατάσταση των σχέσεων Ε.Ε.-Τουρκίας.

Capital

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση