Η αγωνία στο Αιγαίο συνεχίζεται...

Η Τουρκία βρέθηκε ξαφνικά απέναντι σε ένα ευρύτατο συνασπισμό

Εκτενέστατο άρθρο δημοσιεύει το περιοδικό The Economist σχετικά με το ενεργειακό σκηνικό στην Ανατολική Μεσόγειο και την αυξανόμενη ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις για τον υποθαλάσσιο ορυκτό πλούτο της περιοχής.

Το άρθρο αναφέρεται στα τελευταία περιστατικά (σύγκρουση Kemal Reis με τη «γηρασμένη» ελληνική φρεγάτα Λήμνος) και τις σχετικές αντιδράσεις, επισημαίνοντας ότι οι διαφωνίες μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας δεν είναι κάτι νέο (Ίμια, παραβιάσεις εναέριου χώρου, Κυπριακό).

Η τωρινή, ωστόσο, διαμάχη μεταξύ τους αποτελεί μέρος ενός μωσαϊκού αυξανόμενων εντάσεων που αφορούν την ενέργεια, την ασφάλεια και την ιδεολογία στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, σχολιάζεται. Η Τουρκία βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα ευρύτατο συνασπισμό ευρωπαϊκών χωρών και χωρών της Μέσης Ανατολής σε ένα «πεδίο μάχης» που εκτείνεται από τη Λιβύη μέχρι τη Συρία.

Η ανακάλυψη του κοιτάσματος Λεβιάθαν (Ισραήλ) προ δεκαετίας, του κοιτάσματος Ζορ (Αίγυπτος/ ιταλική Eni) και άλλων κοιτασμάτων στην Κύπρο (Γλαύκος/ExxonMobil και Qatar Petroleum-Αφροδίτη/Noble Energy, Royal Dutch Shell και Delek Drilling και Καλυψώ/Eni και Total) κάνει κάποιους να αισιοδοξούν ότι αυτός ο μεγάλος ορυκτός πλούτος θα ενισχύσει τη συνεργασία των χωρών αυτής της «ταραχώδους» περιοχής, θα καλύψει τις ενεργειακές της ανάγκες και θα ενισχύσει-μέσω ενός φιλόδοξου αγωγού φυσικού αερίου- την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης.


Πράγματι, το Ισραήλ και η Αίγυπτος ήδη εκμεταλλεύονται επιτυχώς τα κοιτάσματα Λεβιάθαν και Ζορ, χωρίς να έχουν προκαλέσει τους γείτονές τους, ενώ η Αίγυπτος έχει μετατραπεί σε ένα μεγάλο επενδυτικό κόμβο. Δέκα χρόνια, όμως, μετά την ανακάλυψη του Λεβιάθαν, τα ενεργειακά οικονομικά της Ανατολικής Μεσογείου είναι προβληματικά.

Οι πετρελαϊκές εταιρείες και οι εταιρείες φυσικού αερίου είχαν ήδη αρχίσει να κάνουν περικοπές στις δαπάνες τους, ακόμα και πριν τη μείωση ενεργειακής ζήτησης λόγω κορωνοϊού. Η τιμή του φυσικού αερίου έχει μειωθεί σχεδόν κατά 50% από το 2010. Η Chevron είχε ανακοινώσει τον Ιούλιο ότι θα εξαγοράσει τη Noble για μόλις 5 δις δολάρια ενώ η ExxonMobil, η Total και η Eni καθυστερούν τις εξορύξεις στην περιοχή της Κύπρου στο πλαίσιο περικοπής δαπανών και αδυναμίας εύρεσης προσωπικού εν μέσω πανδημίας.

Συνεχίζοντας, το δημοσίευμα σχολιάζει πως η «περίεργη ιστορία και γεωγραφία της Ανατολικής Μεσογείου» εξηγούν το γιατί η προσπάθεια εξεύρεσης τρόπου εκμετάλλευσης του υποθαλάσσιου ορυκτού πλούτου οδηγεί σε διεθνή ένταση.

Παρουσιάζει αναλυτικά τις ελληνικές θέσεις περί υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ -σύμφωνες με τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας- καθώς και τις αντίστοιχες τουρκικές θέσεις. Σημειώνεται ότι η Τουρκία -αλλά και το Ισραήλ και η Συρία- δεν έχουν κυρώσει την εν λόγω Σύμβαση. Επιπλέον, σημειώνεται, οι σχέσεις της Τουρκίας με τους δυτικούς συμμάχους της έχουν επιδεινωθεί με αφορμή μια σειρά από άλλα ζητήματα, όπως το αυταρχικό της καθεστώς και το μεταναστευτικό ζήτημα.

Είναι, επίσης, η μόνη χώρα που αναγνωρίζει τη Βόρεια Κύπρο και τη δικαιοδοσία της στη γύρω θαλάσσια περιοχή. Επιμένει ότι οποιαδήποτε εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων πρέπει να λάβει υπόψη τη Βόρεια Κύπρο. Στο πλαίσιο αυτό, έχει στείλει ερευνητικά σκάφη με συνοδεία του τουρκικού πολεμικού ναυτικού σε κυπριακά και ελληνικά νερά, κοντά στην Τουρκία.

Τα τελευταία δύο χρόνια, η κυβέρνηση Ερντογάν έχει υιοθετήσει ένα «ρεβανσιστικό δόγμα» γνωστό ως το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» με το οποίο διεκδικεί έλεγχο στα νερά του Ανατολικού Αιγαίου και της “βόρειας Μεσογείου”, αγνοώντας πλήρως οποιοδήποτε ελληνικό νησί από τη Σαμοθράκη ως τη Ρόδο, σχολιάζει ο αρθρογράφος.

Στη συνέχεια, το δημοσίευμα αναφέρεται στη συμφωνία Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ για τη δημιουργία υποθαλάσσιου αγωγού EastMed ο οποίος θα καλύπτει τις ενεργειακές ανάγκες της Ευρώπης, αγνοώντας την Τουρκία. Ωστόσο, η βιωσιμότητα του αγωγού αυτού αμφισβητείται, κυρίως για τεχνικούς λόγους.

Στο πλαίσιο αυτό, δημιουργήθηκε το East Med Gas Forum (Ελλάδα, Ισραήλ, Κύπρος, Αίγυπτος, Ιταλία, Ιορδανία, Παλαιστίνη) –χωρίς την Τουρκία. Η Γαλλία έχει αιτηθεί τη συμμετοχή της ενώ οι ΗΠΑ έχουν αιτηθεί ρόλο παρατηρητή. Το φόρουμ δεν θεωρείται ιδιαίτερα φιλοτουρκικό, δεδομένου ότι πολλά από τα μέλη της έχουν ζητήματα με την Τουρκία, πέραν της ενέργειας.

Είναι σαφές ότι, εν τέλει, η ανακάλυψη φυσικού αερίου στην περιοχή έχει εντείνει τις πολιτικές συγκρούσεις ενώ έχει δημιουργήσει και νέες, σχολιάζεται, όπως η εμπλοκή της Τουρκίας στη Λιβύη.

Η πολιτική της Τουρκίας στο λιβυκό ζήτημα αποδεικνύει περίτρανα το πώς αλληλοεπηρεάζονται τα ζητήματα της ενέργειας και της ασφάλειας στην περιοχή (αναφορά στο τουρκολιβυκό σύμφωνο το οποίο «αγνοεί την ύπαρξη της Κρήτης και της Ρόδου» και «κόβει την πορεία του αγωγού EastMed»). Η συμφωνία, σημειώνεται, προκάλεσε την ελληνική αντίδραση. Με τη σειρά της η Ελλάδα υπέγραψε ανάλογη συμφωνία καθορισμού ΑΟΖ με την Αίγυπτο, γεγονός που εξόργισε τον Τούρκο πρόεδρο.

Το εκτενές άρθρο συνεχίζει αναλύοντας τις προβληματικές σχέσεις της Τουρκίας με άλλες χώρες όπως η Γαλλία και το Ισραήλ, η Αίγυπτος και τα ΗΑΕ σε σημείο ώστε να χαρακτηριστεί ως «πιο επικίνδυνη από το Ιράν» και να ενθαρρύνει τρία ευρωπαϊκά κράτη (Ελλάδα, Γαλλία, Κύπρος), δύο αραβικές χώρες (Αίγυπτος και ΗΑΕ) και το Ισραήλ να δημιουργήσουν ένα «χαλαρό» αλλά “αξιοθαύμαστο γεωπολιτικό μέτωπο”.

Η ασταθής αμερικανική πολιτική στην περιοχή, συμπληρώνει ο αρθρογράφος, καθιστά το ρόλο της ΕΕ ζωτικό. Το πρόβλημα, ωστόσο, της ΕΕ είναι ότι οι αποφάσεις της περί εξωτερικής πολιτικής προϋποθέτουν συναίνεση, κάτι που δεν είναι πάντα εφικτό. Η Ιταλία και η Ισπανία θέλουν να αποκλιμακωθεί η ένταση στις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας.

Η Γερμανία ενοχλήθηκε με την απόφαση της Ελλάδας να «τσιγκλίσει» την Τουρκία με τη συμφωνία της με την Αίγυπτο μια μέρα πριν την έναρξη συνομιλιών μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας μετά από γερμανική διαμεσολάβηση. Άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν εκνευριστεί με τη Γαλλία και, ιδίως, τη στήριξη του Χαφτάρ στη Λιβύη. «Αν και δεν υπάρχει ιδιαίτερη συμπάθεια για την Τουρκία στις δυτικές πρωτεύουσες αυτή την εποχή, ο γαλλικός τρόπος αντιμετώπισης του Ερντογάν δεν είναι ούτε αυτός δημοφιλής», σημειώνεται.

Αν και οι Ευρωπαίοι έχουν εκφράσει την αλληλεγγύη τους στην Ελλάδα και πρόκειται να συζητήσουν το ζήτημα της τουρκικής συμπεριφοράς περί τα τέλη Σεπτεμβρίου, δεν αναμένεται να κάνουν «εν τέλει κάτι σημαντικό», σχολιάζεται. Αυτή η προοπτική εξοργίζει τη Γαλλία, η οποία πιστεύει ότι κάποιος πρέπει να αντισταθεί στις προκλήσεις της Τουρκίας στα ευρωπαϊκά θαλάσσια σύνορα.

Ούτε η Ελλάδα ούτε η Τουρκία έχουν την πολυτέλεια των τεταμένων σχέσεων στη Μεσόγειο. Και οι δύο χώρες εξαρτώνται από τους τουρίστες, οι οποίοι μπορεί να ρισκάρουν να ταξιδέψουν εκεί παρά την πανδημία, αλλά δεν θα το κάνουν σε περίπτωση πολέμου. Καμία, όμως, από τις δύο χώρες δεν μπορεί να υποχωρήσει εύκολα.

Ο δεξιός Έλληνας πρωθυπουργός είναι «όμηρος» μιας «εθνικιστικής πτέρυγας» εντός του κόμματός του η οποία είναι αριθμητικά ικανή να ρίξει την κυβέρνησή του. Από την άλλη, η μεσογειακή πολιτική του Τούρκου προέδρου -αν και πρόκειται για μια διχαστική φιγούρα- απολαμβάνει την υποστήριξη του τουρκικού πολιτικού σκηνικού, αφού θεωρείται πως πρόκειται για επίθεση κατά της τουρκικής εθνικής κυριαρχίας».

The Economist
HellasJournal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση