Ο Ερντογάν στην γωνία, η Ελλάδα σε εγρήγορση

Διπλωματικές αντιδράσεις που δεν περίμενε βρίσκει μπροστά της η Τουρκία, προκειμένου να δημιουργήσει τετελεσμένα απέναντι στην Ελλάδα. Περίμενε ότι στο τόξο Εβρος-Αν. Μεσόγειος θα έκανε περίπατο. Δεν βρήκε τα διεθνή ερείσματα που υπολόγιζε. Η συμπεριφορά της ως επίμονος ταραξίας και οι υπερβολές της στήνουν σταδιακά ένα «μέτωπο» εναντίον της. H τακτική της έχει κουράσει τους συνομιλητές της. Αποτέλεσμα είναι να χάνει τα στηρίγματα που περίμενε. Αυτό την κάνει νευρική.

Η οικονομία από την άλλη πλευρά πιέζει ασφυκτικά τον Ερντογάν. Αγορές και αναλυτές δεν πείστηκαν από εξαγγελίες σαν αυτές για το κοίτασμα στην Μαύρη Θάλασσα. Ξέρουν ότι το πρόβλημα βρίσκεται στα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας που στερεύουν. Η αναθεώρηση από τον οίκο Fitch του outlook της χώρας από σταθερό σε αρνητικό, την ίδια ημέρα των ανακοινώσεων Ερντογάν για το κοίτασμα, λέει πολλά.

Ο Ερντογάν περίμενε να βρει την Ελλάδα ανέτοιμη. Αλλά βρήκε τον Κυρ. Μητσοτάκη έτοιμο. Από τις στρατηγικές σχέσεις με Γαλλία, Ισραήλ, Αίγυπτο, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, έως την ενεργοποίηση -όσο αυτό είναι δυνατόν- των αντανακλαστικών της Ευρώπης και των ΗΠΑ, όλα αυτά του δημιουργούν μια ολοένα πιο αυξανόμενη πίεση απέναντι στην Τουρκία.


Η οικονομία

Ο εύκολος περίπατος δεν του βγήκε. Επειτα προέκυψε η επιδείνωση στην οικονομία. Η ρευστότητα της τουρκικής οικονομίας έχει στραγγίξει, η καταπονημένη λίρα έχει χάσει πάνω από 20% έναντι του δολαρίου από την αρχή της χρονιάς και μάταια η κεντρική τράπεζα της χώρας ξοδεύει δισεκατομμύρια δολαρίων για να την στηρίξει, αφού η αιτία της κατάρρευσης βρίσκεται στις ίδιες τις λάθος επιλογές της τουρκικής κυβέρνησης, οι οποίες έχουν κλονίσει την επενδυτική εμπιστοσύνη. Και δεν αναφερόμαστε σε εκείνες της εξωτερικής πολιτικής, όσο στον περιορισμό της δυνατότητας των ξένων επενδυτών να πραγματοποιούν συναλλαγές στο νόμισμα, κίνηση που επιτάχυνε την φυγή από τουρκικά περιουσιακά στοιχεία. Εάν κάποια στιγμή αρχίσουν μαζικές υποβαθμίσεις από τους ξένους οίκους, τότε το κόστος δανεισμού για την Τουρκία θα εκτοξευτεί, οι πόρτες των αγορών θα κλείσουν και θα χρειαστεί άμεσα βοήθεια από το ΔΝΤ.

Και επειδή η Τουρκία δεν είναι συνηθισμένη σε κανενός είδους ήττα, όλα τα παραπάνω την καθιστούν ολοένα και πιο επικίνδυνη. Το επόμενο διάστημα είναι πολύ κρίσιμο. Κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ένα θερμό επεισόδιο στην Αν.Μεσόγειο, το οποίο μπορεί να προέλθει από μια απέλπιδα προσπάθεια του Ερντογάν να γλιτώσει τα χειρότερα. Εξάλλου το βασικό όπλο που έχει στη φαρέτρα του το τουρκικό καθεστώς για να προασπίσει και να διατηρήσει την εξουσία του είναι να “μπολιάζει” την κοινωνία με τεράστιες δόσεις εθνικιστικού και μεγαλοϊδεατικού οίστρου. Μιας κοινωνίας, που έχοντας χάσει μεγάλο μέρος της αγοραστικής της δύναμης την τελευταία τετραετία - 60% της αξίας έναντι του δολαρίου έχει χάσει η λίρα από το 2016 έως σήμερα- είναι πιο επιρρεπής στο αναθεωρητικό αφήγημα της γεωγραφικής εξάπλωσης που διαφημίζει καθημερινά το τουρκικό καθεστώς. Πιο επιρρεπής σε αφορμές, ικανές να της αποπροσανατολίσουν την προσοχή και να την απομακρύνουν από τη ζοφερή οικονομική πραγματικότητα.

Έπειτα ο τούρκος πρόεδρος δείχνει να επιδιώκει να κλείσει μια σειρά από εκκρεμότητες ή να πετύχει τετελεσμένα πριν από τις αμερικανικές εκλογές του Νοεμβρίου και μια ενδεχόμενη ανάδειξη του Τζ.Μπάιντεν. Οι πιθανότητες είναι εναντίον του.

Ο κίνδυνος όμως παραμένει. Απέναντι στο σενάριο μιας ακόμη πιο απρόβλεπτης Τουρκίας, ο Κυριάκος Μητσοτάκης κινείται με πολύ μεγάλη προσοχή, βήμα βήμα. Με την ίδια ακριβώς προσοχή με την οποία αντιμετώπισε την μέχρι τώρα κρίση.

Η ευκαιρία της Ευρώπης

Η Ευρώπη από την πλευρά της έχει την δυνατότητα να κάνει σοβαρά πράγματα στο δικό της πολιτικό πεδίο των ευρωτουρκικών σχέσεων. Η πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών θέλουν μια κανονικοποίηση των σχέσεων με την Τουρκία. Αρκετές είχαν διαφορετική άποψη για το ζήτημα της Αν.Μεσογείου στην έναρξη της κρίσης. Το ίδιο και τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Η Γαλλία με τη μη υποχωρητική της θέση και την ετοιμότητά της να κλιμακώσει απέναντι στην Άγκυρα, έπαιξε κομβικό ρόλο σε μια σταδιακή αλλαγή της στάσης αυτής. Κυρίως “έσυρε” την Γερμανία πιο κοντά στις θέσεις της. Το Βερολίνο δείχνει πλέον να κατανοεί πως το εγχείρημα κατευνασμού της Τουρκίας δεν φέρνει το αναμενόμενο αποτέλεσμα, όπως έδειξαν οι προ ημερών δηλώσεις Μέρκελ.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι κανείς σήμερα δεν θέλει την αποσταθεροποίηση της Τουρκίας. Είναι μια μεγάλη χώρα που παίζει στρατηγικό ρόλο. Και ας μην ξεχνάμε ότι και στην ίδια την Τουρκία υπάρχουν δυνάμεις που βλέπουν με τρόμο το να μετατραπεί σε ένα σουνιτικό Ιράν.

Στη Δύση μπορεί να ανησυχούν για την αναθεωρητική ατζέντα, την αλαζονική πολιτική, αλλά και για το φλερτ Ερντογάν με την Ρωσία, ωστόσο ουδείς θέλει μια Τουρκία στα πατώματα. Οι εξελίξεις τους προβληματίζουν βαθιά. Και ο καταλύτης για τον γρίφο της Τουρκίας είναι η πορεία της οικονομίας. Τυχόν περαιτέρω κατάρρευση της λίρας, μαζί και της τουρκικής οικονομίας, μπορεί να δημιουργήσουν ανατροπές, τις οποίες ούτε καν φανταζόμαστε.

Γιώργος Φιντικάκης
Liberal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση