Οι απειλές, οι προθέσεις και οι δυνατότητες της Άγκυρας στην Αν. Μεσόγειο

Το πλωτό γεωτρύπανο «Φατίχ» κινήθηκε λίγα χιλιόμετρα νότια της Αττάλειας, προκειμένου η Άγκυρα να στείλει μήνυμα δραστηριοποίησης στην Ανατολική Μεσόγειο

Την απόσταση ανάμεσα στις εκπεφρασμένες προθέσεις και στις πραγματικές δυνατότητες της Άγκυρας στην παρούσα φάση μετρούν η Αθήνα και όσοι παρατηρούν την έντονη κινητοποίηση της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο τις τελευταίες εβδομάδες. Τα γεγονότα είναι σαφή και συγκεκριμένα: το πλωτό γεωτρύπανο «Φατίχ» κινήθηκε, τελικά, λίγα χιλιόμετρα νοτιότερα της Αττάλειας, προκειμένου, κυρίως, η Άγκυρα να στείλει μήνυμα δραστηριοποίησης στην Ανατολική Μεσόγειο για να διαψεύσει τις πληροφορίες περί έλλειψης επιστημονικού προσωπικού ικανού να πραγματοποιήσει γεωτρήσεις σε μεγάλο βάθος. Επιπλέον, το ερευνητικό σκάφος «Μπαρμπαρός» παραμένει στη θαλάσσια περιοχή που έχει δεσμεύσει έως την 1η Φεβρουαρίου η Αγκυρα και περιλαμβάνει το ανατολικότερο άκρο της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, καθώς και τα οικόπεδα 4 και 5 της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ).

Παράλληλα, η Αγκυρα προχωρεί σε αποσπασματικές μεν, επίμονες δε, δεσμεύσεις θαλασσίων περιοχών για διαφόρων ειδών ασκήσεις και εκπαιδεύσεις των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, ανάμεσα στο Καστελλόριζο και στην Κυπριακή Δημοκρατία. Ρητορικά, όπως έχει επισημάνει τις τελευταίες εβδομάδες η «Κ», οι Τούρκοι θέτουν ουσιαστικά ζήτημα αλλαγής του status quo στην Ανατολική Μεσόγειο με προφανή στόχο την επέκταση της επιρροής της Αγκυρας εις βάρος των θαλασσίων ζωνών της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας.


Ο αρκετά ομιλητικός τις τελευταίες εβδομάδες υπουργός Αμυνας Χουλουσί Ακάρ έχει αναλάβει την ανάδειξη των βασικών τουρκικών θέσεων, οι οποίες εμπεριέχουν ουκ ολίγα μαξιμαλιστικά στοιχεία. Η βασική μαξιμαλιστική θέση της Αγκυρας είναι η μετατόπιση των τουρκικών διεκδικήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο από τα νότια της Ρόδου (28ος μεσημβρινός) στα νότια της Κρήτης (25ος μεσημβρινός). Δεν είναι τυχαία η σαφής τουρκική θέση ότι η Κρήτη «εξαιρείται» από την τμηματική επέκταση των χωρικών υδάτων από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια, εφόσον, βεβαίως, η Αθήνα επιλέξει να προχωρήσει σε αυτή την κατεύθυνση. Για την Αγκυρα, η Κρήτη είναι ακόμα ένα νησί του αρχιπελάγους χωρίς δική του υφαλοκρηπίδα, ανάμεσα στην Τουρκία και τη Λιβύη. Ενδιαφέρουσα είναι η προσπάθεια της Αγκυρας να συσφίγξει κατά το δυνατόν τις σχέσεις με τη Λιβύη σε όλα τα επίπεδα. Στην παρούσα φάση η Λιβύη παραμένει μια χώρα η οποία ελέγχεται κατά κύριο λόγο από τρεις κυβερνήσεις, κάτι που εκ των πραγμάτων δυσχεραίνει οποιαδήποτε σοβαρή προσπάθεια για διεθνείς συμφωνίες ή έστω διαπραγματεύσεις. Αρκετά ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια είναι ότι οι πρόσφατες θέσεις της Τουρκίας έχουν αναπαραχθεί από τον κ. Ακάρ, έναν πρώην στρατιωτικό ο οποίος είναι απολύτως συνδεδεμένος με το προεδρικό παλάτι και τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Πρόκειται, δηλαδή, για θέσεις οι οποίες εκφράζουν απευθείας το άμεσο περιβάλλον του προέδρου της Τουρκίας και όχι την παραδοσιακή τουρκική διπλωματία και τη συχνά πιο «αποστειρωμένη» τακτική της.

Η τουρκική κινητοποίηση, όπως αναφέρουν έμπειροι παρατηρητές, καταγράφεται κατ’ αρχάς λόγω της επικείμενης γεώτρησης της αμερικανικής ExxonMobil σε συνεργασία με την Qatar Petroleum στο οικόπεδο 10 της κυπριακής ΑΟΖ. Σε μία εβδομάδα οι κάτοικοι και οι επισκέπτες της Λεμεσού θα παρακολουθήσουν την άφιξη του πλωτού γεωτρύπανου «Stena ICEMAX» με σημαία Ηνωμένου Βασιλείου, το οποίο αυτή τη στιγμή πλέει κοντά στο Γιβραλτάρ. Οι αμερικανικές γεωτρήσεις στο οικόπεδο 10 θεωρούνται από τους αξιωματούχους της Κυπριακής Δημοκρατίας ιδιαζόντως σημαντικές, για δύο λόγους: πρώτον, διότι εκτιμάται ότι στη συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή κρύβονται τεράστια κοιτάσματα φυσικού αερίου· και, δεύτερον, διότι η αμερικανική παρουσία στην περιοχή θα αποθαρρύνει την τουρκική επιθετικότητα.

Και οι δύο εκτιμήσεις μένει να δοκιμαστούν από την πραγματικότητα. Οι γεωτρήσεις του Νοεμβρίου, και αργότερα του Ιανουαρίου, στο οικόπεδο 10, θα δείξουν αν όντως η κυπριακή ΑΟΖ κρύβει ένα νέο «Ζορ». Ως προς την τουρκική στάση, πολλά θα εξαρτηθούν από τη γενικότερη πορεία των πραγμάτων στην Τουρκία, ιδίως ως προς την οικονομία. Αρκετοί θεωρούν ότι η οικονομική κρίση στην οποία η Τουρκία οδεύει ολοταχώς θα περιορίσει και την προκλητικότητα στην Ανατολική Μεσόγειο σε επιχειρήσεις σημαίας (flag operations), δίχως δραματικά γεγονότα όπως ο ναυτικός αποκλεισμός του οικοπέδου 3 της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο οποίος ανάγκασε την ιταλική ΕΝΙ να εγκαταλείψει τις προσπάθειες ερευνών. Ο βασικός φόβος της Λευκωσίας είναι η επέκταση των τουρκικών δραστηριοτήτων στα κομμάτια της κυπριακής ΑΟΖ που δεν έχουν παραχωρηθεί προς εκμετάλλευση σε ξένες εταιρείες. Σε δύο από αυτά (4 και 5), το «Μπαρμπαρός» πλέει ήδη και, μάλιστα, κάνει σεισμικές έρευνες, άρα αμφισβητεί έργω την υφαλοκρηπίδα της Κυριακής Δημοκρατίας. «Ελεύθερα» είναι ακόμη τα οικόπεδα 1 και 7, τα οποία βρίσκονται στα νότια της Κύπρου. Και, τέλος, υπάρχει και το οικόπεδο 13, το οποίο βρίσκεται στα νοτιοανατολικά, προς τον Λίβανο.

Η Αθήνα και η Λευκωσία επιχειρούν να δημιουργήσουν μια ενιαία ζώνη στην οποία θα πραγματοποιούνται διαρκείς ασκήσεις και επιχειρήσεις, ει δυνατόν με πολυεθνικό χαρακτήρα. Η πλέον ενεργός δύναμη σε αυτό το σκέλος είναι το Ισραήλ. Αεροπορικές δυνάμεις από το Ισραήλ έκαναν ασκήσεις στην Ελλάδα με την Πολεμική Αεροπορία. Ειδικές δυνάμεις από το Τελ Αβίβ συνεκπαιδεύθηκαν με Κύπριους συναδέλφους τους, ενώ ελληνικά Απάτσι διέσχισαν όλη την Ανατολική Μεσόγειο από τον Βόλο έως το Ισραήλ και πίσω. Επίσης, η παρουσία του Μπέντζαμιν Νετανιάχου στη Βάρνα, με τους πρωθυπουργούς Ελλάδας, Βουλγαρίας, Σερβίας και Ρουμανίας, ανέδειξε ότι η πολιτική σημασία του σχεδίου υλοποίησης του αγωγού East Med, ο οποίος θα συνδέει την Ανατολική Μεσόγειο με την Ευρώπη, είναι πολύ μεγαλύτερη απ’ ό,τι υπολογιζόταν.

Βασίλης Νέδος
Καθημερινή


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση