Το γυαλί στις σχέσεις Άγκυρας-Ουάσιγκτον έχει ραγίσει

Η Τουρκία είναι πλέον αναξιόπιστος σύμμαχος

Του Γιώργου Σκαφιδά

«Φίλη και σύμμαχος» η Τουρκία αλλά… μόνο στα λόγια. Μέλος του ΝΑΤΟ ήδη από το 1952 αλλά… εμπόδιο σε κάποιες από τις πλέον προβεβλημένες στρατιωτικές επιχειρήσεις της Δύσης (το 2003 για παράδειγμα, κατά την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ). Σταθερή αλλά… μόνο ως προς την αναξιοπιστία της.

Εχθρός φίλων και φίλη εχθρών, με ροπή στις λυκοφιλίες και τις μεταστροφές, η Τουρκία έχει «προδώσει» την Δύση και τις αξίες της πολλάκις στο παρελθόν, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα ώστε να δημιουργούνται ερωτήματα ως προς την ίδια τη σημασία της έννοιας «σύμμαχος» που η Άγκυρα επισήμως ακόμη φέρει ως τίτλο.

Η Τουρκία εξελίσσεται σε ένα νέο Πακιστάν, προειδοποιούν πολλοί εδώ και καιρό, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου, με τα σημάδια όμως από το πεδίο δυστυχώς να επιβεβαιώνουν την «προφητεία», μετά και τις πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις σε Τουρκία (τον Ιούνιο) και Πακιστάν (μόλις την περασμένη Τετάρτη).

Όπως το Πακιστάν στο παρελθόν, τις δεκαετίες του 1970 και 1980, τότε υπό τον δικτάτορα στρατηγό Ζία Ουλ Χακ, έτσι και η Τουρκία υπό τον Ερντογάν βρέθηκε να διανύει μια περίοδο έντονης και βαθιάς ισλαμοποίησης, που ειδικά στην περίπτωση της Άγκυρας συνεχίζεται… ανατρέποντας τις κοσμικές «σταθερές» δεκαετιών.

Και όπως το Πακιστάν στο παρελθόν (στο Αφγανιστάν υπέρ των Ταλιμπάν και του δικτύου Χακάνι), έτσι και η Τουρκία, η γνωστή και ως «ο επιτήδειος ουδέτερος» του Β Παγκοσμίου Πολέμου, βρέθηκε να κατηγορείται ότι στηρίζει ισλαμιστές τρομοκράτες (ISIS κ.α.) και εξτρεμιστές (Μουσουλμανική Αδελφότητα, Χαμάς κ.α.) σε ξένες χώρες (Συρία, Αίγυπτο, Ισραήλ, Παλαιστίνη κ.α.) ή ότι παίζει σε διπλό ταμπλό (πολεμώντας από τη μία πλευρά τους τζιχαντιστές ενώ παράλληλα τους ενισχύει από την άλλη).


Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, Πακιστάν και Τουρκία διετέλεσαν επί σειρά ετών σύμμαχοι-αναχώματα ενάντια στην επέκταση της σοβιετικής επιρροής.

Τόσο το Ισλαμαμπάντ ωστόσο, όσο και η Άγκυρα, βρίσκονται πλέον να διανύουν περίοδο σοβαρών τριγμών στις σχέσεις τους με την Ουάσιγκτον, με αιχμή τις εξελίξεις σε μέτωπα όπως είναι εκείνα του Αφγανιστάν, της Συρίας, της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, των διεθνών ανταγωνισμών για τις νέες σφαίρες επιρροής σε έναν πολυπολικό κόσμο που αλλάζει κ.α.

Διόλου τυχαία, ακριβώς την ίδια ώρα που κοντράρονται με τις ΗΠΑ, οι ηγεσίες σε Πακιστάν και Τουρκία βρίσκονται παράλληλα να «φλερτάρουν» με το Ιράν, ρίχνοντας γέφυρες προς την Κίνα αλλά και την Ρωσία. Κι όλα αυτά, ενώ παράλληλα ενισχύουν τους ήδη στενούς μεταξύ τους δεσμούς, ενώ «συμπτωματικά» την ίδια ώρα το Ισραήλ (ως εχθρός του Ιράν) εμφανίζεται να κηρύττει την «αυγή μιας νέας εποχής» στις σχέσεις του με την (εχθρό του Πακιστάν) Ινδία.

Μόλις πριν τέσσερις εβδομάδες, ανακοινώθηκε ότι η Τουρκία πρόκειται να πουλήσει στο Πακιστάν τέσσερις «made in Turkey» κορβέτες αλλά και 30 τουρκικής κατασκευής επιθετικά ελικόπτερα τύπου T129 ATAK, με το καθεστώς Ερντογάν πίσω στην Άγκυρα να πανηγυρίζει κάνοντας λόγο για τα μεγαλύτερα ντιλ που έχει μέχρι σήμερα συνάψει η τουρκική αμυντική βιομηχανία με χώρα του εξωτερικού.

Τουρκία και Πακιστάν έχουν, βέβαια, αρχίσει να ενισχύουν την στρατιωτική τους συνεργασία, αναβαθμίζοντάς την σε επίπεδο στρατηγικό, ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα, με την ενθάρρυνση μάλιστα τότε των ΗΠΑ, όπως λέγεται. Για τους Αμερικανούς, η Τουρκία φέρεται μάλιστα να λειτουργούσε και ως δίαυλος έμμεσης στήριξης του Ισλαμαμπάντ σε περιόδους κατά τις οποίες η Ουάσιγκτον δεν ήθελε να φαίνεται ότι συνεχίζει να στηρίζει η ίδια άμεσα την πακιστανική ηγεσία.

Ο στρατηγός Περβέζ Μουσάραφ, πάλαι ποτέ πρόεδρος του Πακιστάν, φημίζεται για τη λατρεία που έτρεφε προς τον Μουσταφά Κεμάλ τον οποίο θεωρούσε ηγέτη-πρότυπο. Αλλά και ο Ερντογάν από την πλευρά του, ξεχωρίζει ως ο μοναδικός ξένος ηγέτης που έχει απευθύνει τρεις φορές ομιλία ενώπιον της ολομέλειας της πακιστανικής βουλής/γερουσίας, πλέκοντας μεταξύ άλλων και το εγκώμιο των «Πακιστανών αδελφών που πολέμησαν στον πλευρό των Οθωμανών στα Δαρδανέλια» (κατά την ομιλία του στο Ισλαμαμπάντ το 2016).

Υπενθυμίζεται ότι το Πακιστάν ήταν η μοναδική χώρα, μαζί με το Μπαγκλαντές, που είχε σπεύσει να αναγνωρίσει το κατοχικό καθεστώς στην Κύπρο μετά την τουρκική εισβολή του 1974, προτού τελικώς αναγκαστεί, χρόνια μετά, να πάρει πίσω εκείνη την αναγνώριση υπό το βάρος διεθνών πιέσεων, αλλά και η μοναδική χώρα που (ως μη-μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών) είχε καταψηφίσει το Ψήφισμα 541/1983 του ΣΑ του ΟΗΕ, με το οποίο είχε κριθεί νομικά άκυρη από την διεθνή κοινότητα η προσπάθεια δημιουργίας μιας «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου».

Πίσω στο παρόν, το Πακιστάν βρίσκεται πια να μοιράζεται μια σειρά από κοινά στοιχεία με την Τουρκία: έναν ισχυρό στρατό, έναν λαό που διάκειται εχθρικά απέναντι στις ΗΠΑ με τον αντιαμερικανισμό να κερδίζει έδαφος εντός των συνόρων, αλλά και μια ανησυχητικά ασταθή οικονομία, ενώ παράλληλα προσπαθεί να ισορροπήσει γεωπολιτικά πατώντας σε πολλές βάρκες (μεταξύ Κίνας, Ρωσίας, ΗΠΑ, Ιράν, Σαουδικής Αραβίας κ.α.).

Και αν για την Τουρκία, το δίλημμα είναι πλέον ΗΠΑ (F-35, ΝΑΤΟ) ή Ρωσία (S-400, πυρηνικός σταθμός στο Ακούγιου, αγωγός φυσικού αερίου TurkStreamκ.α.), το δίλημμα για το Πακιστάν μοιάζει να είναι ΗΠΑ ή Κίνα, με το δέλεαρ των κινεζικών επενδύσεων στον τομέα του εμπορίου (στο πλαίσιο του καλούμενου Chinese Pakistan Economic Corridor, CPEC) να φαντάζει… ακαταμάχητο.

Όσο για τον (αμφισβητούμενο εν μέσω καταγγελιών για νοθεία) νικητή των πακιστανικών βουλευτικών εκλογών της 25ης Ιουλίου, Ιμράν Καν, τον γνωστό και ως «Ταλιμπάν Καν» λόγω της φιλο-ταλιμπανικής ρητορικής του, εκείνος έχει δηλώσει στο πρόσφατο παρελθόν πολλά και… αντιαμερικανικά: αγκαλιάζοντας τους Ταλιμπάν ως «αδέλφια του», αποκηρύσσοντας τους Αμερικανούς ως «σφαγείς», παρουσιάζοντας το ΝΑΤΟ ως μια συμμαχία «δυτικών φιλελευθέρων διψασμένων για αίμα». Προεκλογικά, είχε απειλήσει μάλιστα ακόμη και με απελάσεις Αμερικανών διπλωματών από τη χώρα.

Κατά τα λοιπά, όπως η Τουρκία επιλέγει να εκβιάζει τη Δύση (ΝΑΤΟ, ΕΕ) εκμεταλλευόμενη ό,τι περνάει από το χέρι της (τις προσφυγικές ροές, την αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ με τις αμερικανικές πυρηνικές κεφαλές, την κατάσταση στη Συρία, τους δυτικούς που κρατά ως ομήρους προς ανταλλαγή στις τουρκικές φυλακές, την γεωγραφική της θέση κ.α.), έτσι και το Πακιστάν θα μπορούσε να εκβιάσει ξανά τις ΗΠΑ κλείνοντας για παράδειγμα τις οδούς τροφοδοσίας των ΝΑΤΟικών στρατευμάτων στο Αφγανιστάν, όπως άλλωστε έχει κάνει και στο παρελθόν (στα τέλη του 2011).

Στην πορεία βέβαια, μπορεί το κλίμα και πάλι να αλλάξει οδηγώντας σε μια αναθέρμανση των σχέσεων με τις ΗΠΑ. Το γυαλί έχει, ωστόσο, ήδη ραγίσει, με το μέλλον των συμμαχιών να διαγράφεται πια περισσότερο αβέβαιο από κάθε άλλη φορά στο παρελθόν.

HellasJournal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση