Απόρρητο - Όταν οι Ευρωπαίοι έδειχναν κατανόηση στην τουρκική εισβολή

Γράφει ο Βαγγέλης Γεωργίου

Αρχές φθινοπώρου 1974, λίγες μόνο εβδομάδες μετά την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο και την κατάρρευση της Χούντας στη Ελλάδα, η βελγική πρεσβεία στην Αθήνα θα λάμβανε ένα πολύ «θυμωμένο» τηλεγράφημα. Αποστολέας ήταν το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών. Είχε προηγηθεί συνέντευξή Τύπου στη βελγική τηλεόραση του Βέλγου υπουργού Εξωτερικών και πρώην Προέδρου του Συμβουλίου της ΕΟΚ Renaat Van Elslande, η οποία άφησε άφωνη την Αθήνα: Ο Ευρωπαίος πολιτικός, μιλώντας για το Κυπριακό, μίλησε για «κατανόηση» της αρχικής επιθετικής τουρκικής ενέργειας κατόπιν «προκλήσεως» του χουντικού «προέδρου» Νίκου Σαμψών!

Οι διπλωματικές υπηρεσίες της χώρας πήραν φωτιά. Η πένα του «Εθνάρχη» βρισκόταν λίγα εκατοστά από το χαρτί της αίτησης για την ένταξη της Ελλάδος στην ΕΟΚ (1975) και οι Ευρωπαίοι «κατανοούσαν» μια εθνική τραγωδία. Αμέσως ο διπλωμάτης καριέρας υφυπουργός Εξωτερικών, Δημήτρης Μπίτσιος, μέσω του τηλεγραφήματος, διαμαρτυρήθηκε πως με μια τέτοια τοποθέτηση επιδοκιμαζόταν ουσιαστικά η τουρκική επιθετικότητα!

Από απόρρητο έγγραφο του υπουργείου Εξωτερικών φαίνεται ότι στις κοσμοπολίτικες Βρυξέλλες, ο Έλληνας πρέσβης Ιάσονας Δρακούλης, πήγε και βρήκε τον ίδιο τον Renaat Van Elslande ζητώντας εξηγήσεις. Ο Βέλγος αποκρίθηκε ότι η χρήση της λέξεως «κατανοήσεως» της αρχικής τουρκικής επίθεσης «ενείχεν έννοιαν επεξηγηματικήν της τουρκικής επεμβάσεως κατόπιν προκλήσεως Σαμψών και ουχί επιδοκιμαστική» (Α.Π. 1210/ΑΣ 157, 4/9/1974).

Βέβαια κάτι τέτοιο ήταν αστήρικτο καθότι οι κινήσεις του Σαμψών, φερέφωνου της ελληνικής χούντας, είχαν ως στόχο τον Μακάριο και όχι τους Τουρκοκύπριους. Οι Τούρκοι δεν εισέβαλαν για να αποκαταστήσουν την νομιμότητα αλλά για να χειραγωγήσουν την ανωμαλία προς όφελός τους. Ακόμα και ο λιγότερο αποτελεσματικός υπάλληλος της λιγότερο αποτελεσματικής υπηρεσίας πληροφοριών στην Ευρώπη το γνώριζε αυτό. Μέχρι την ώρα που ολοκληρώθηκαν οι πολεμικές επιχειρήσεις δεν υπήρχε αμφιβολία για τις προθέσεις της Άγκυρας.

Écart de langage

Τότε λοιπόν ο Δρακούλης τον διέκοψε ευγενικά λέγοντάς του «ως Έλλην ανέμενα να ακούσω κατά τη μετάδοση της συνέντευξης και κάποια επίκριση για την τουρκική εκβιαστική αδιαλαξία«. Ο Βέλγος απο την πλευρά του εξέφρασε την λύπη του που οι δημοσιογράφοι δεν επέμειναν στην συνέντευξη για το Κυπριακό «οπότε αφεύκτως θα απεδοκίμαζε» την αδιαλλαξία των Τούρκων στις συζητήσεις που διεξάγονταν στη Γενεύη. Δηλαδή ο επικεφαλής της βελγικής διπλωματίας περίμενε ερωτήσεις για να ξεκαθαρίσει την επίσημη θέση ενός ευρωπαϊκού κράτους για μια αιματηρή εισβολή.

Ο έμπειρος Ευρωπαίος πολιτικός, θέλοντας πονηρά να υποβαθμίσει το περιστατικό, υποστήριξε πως η φράση -περι «κατανόησης»- υπήρξε ατυχής (écart de langage) καθότι άλλη ερμηνεία έχει στη φλαμανδική γλώσσα από αυτή που της προσέδωσε η ελληνική πλευρά. Δεν είναι τυχαίο που τα γαλλικά είναι η γλώσσα της διπλωματίας… μάλλον «γλιστράνε» εύκολα.

Η γλωσσική «αδεξιότητα» παρόλα αυτά επικάλυψε την προφανή αποστασιοποίηση της βελγικής κυβέρνησης -και όχι μόνο- από την ελληνοτουρκική διαφορά εις βάρος της ελληνικής πλευράς. Η συζήτηση ξεκίνησε με παράπονα και έληξε με ειρωνία. Αποχωρώντας ο Έλληνας πρέσβης από το δωμάτιο άκουσε τον Renaat Van Elslande να του λέει με ένα χαμόγελο: «ελπίζω τελικώς ότι δεν θα εγκαταλείψετε το ΝΑΤΟ…«. Διάλογοι που θα ταίριαζαν σε κάποιο μικρό επεισόδιο των Monty Python την δεκαετία του 1970.

Ο θιγμένος Κύρκος

Η Ελλάδα τελικά έκανε αίτηση για να εισχωρήσει στο κλαμπ των μονοπωλείων -όπως έλεγε ο φιλοκοινοτικός Λεωνίδας Κύρκος- αλλά η κατάσταση για το Κυπριακό παρέμενε… διχοτομημένη.

Την Άνοιξη του 1977 η γραφική Μυτιλήνη φιλοξενούσε σύνοδο της Μικτής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ελλάδος-ΕΟΚ στην οποία θα συζητιόνταν τα… ανθρώπινα δικαίωματα. Συμμετείχαν ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, ευρωβουλευτές, υπουργοί και όλη η ελληνο-ευρωπαϊκή αφρόκρεμα. Τότε λοιπόν ένας Ολλανδός σοσιαλιστής, ονόματι Ladan, κούνησε το δάχτυλο στους Έλληνες διότι η χώρα τους «καταδικάζει τους αντιρρησίες συνείδησης«! Στην Κύπρο είχαν σημειωθεί σφαγές, λεηλασίες και εκτοπίσεις εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων και ο σοσιαλιστής βουλευτής ενοχλούνταν από τους αντιρρησίες συνείδησης.

Έκπληκτος τότε ο βουλευτής του ΚΚΕ εσωτερικού και μέλος της ελληνικής αντιπροσωπείας Λεωνίδας Κύρκος, γύρισε και του είπε καλά όλα αυτά αλλά «θα ήθελα να δω και εκ μέρους των Δυτικοευρωπαίων Κοινοβουλευτικών την ίδια ευαισθησία έναντι της κατάφωρης παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων χιλιάδων Ελληνοκυπρίων, των οποίων η τύχη δεν φαίνεται να συγκινεί ιδιαίτερα την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη» (Α.Π. 430/2009, 1/6/1077).

Όσο συνέβαιναν όλα αυτά τα όμορφα, η ελληνική διπλωματία έριχνε νερό στο κυπριακό «κρασί» της προκειμένου να μην προκαλέσει δυσφορία στους Ευρωπαίους. Η Ευρωπαϊκή Πολιτική Συνεργασία, δηλαδή η προσπάθεια τήρησης μιας κοινής ευρωπαϊκής στάσης σε διεθνή ζητήματα, πήρε αποστάσεις από το Κυπριακό. Για την αφελή ελληνική πλευρά η διασφάλιση της ειρήνης διερχόταν μέσω του σεβασμού του διεθνούς δικαίου και των βασιζόμενων σ’ αυτό αποφάσεων των Ηνωμένων Εθνών.

Στη Γενική Συνέλευση όμως του ΟΗΕ το 1978, στην απόφαση περί μη αναμίξεως σε εσωτερικές υποθέσεις άλλων κρατών, η Ελλάδα ψήφισε υπέρ καθώς η Αθήνα ενίσχυε την αρχή της μη επέμβασης στα εσωτερικά άλλων κρατών, βλέπε Κυπριακή Δημοκρατία. Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών παρατηρούσε πως το ζήτημα του αμερικανικού εμπάργκο όπλων στην Τουρκία, ως αντίδραση στην εισβολή, δεν απασχόλησε ιδιαίτερα τους Ευρωπαίους σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Πολιτικής Συνεργασίας. Τα κράτη-μέλη, δηλαδή οι μελλοντικοί αλληλέγγυοι εταίροι, έβρισκαν συνεχώς την ευκαιρία να επαναλαμβάνουν πως κακώς επεβλήθη το εμπάργκο!

Ωστόσο, η Ελλάδα βρισκόταν σε μια κρίσιμη στιγμή για την ένταξή της στην ΕΟΚ και έπρεπε να δείξει μια εικόνα εναρμόνισης με τις κοινοτικές θέσεις. Έτσι στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 1979 η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, για το ίδιο ζήτημα, έκανε αποχή ώστε να μην φανεί ότι αποκλίνει από τους μελλοντικούς εταίρους…Θέλαμε να μπούμε στην ΕΟΚ γαρ.

Ενταγμένοι πλην διαψευσμένοι

Αφού λοιπόν η «συμπλεγματική» Ελλάδα κατάφερε να γίνει «Ευρωπαία» ως 12ο μέλος της ΕΟΚ και η Κύπρος να μπει το 2004, συνεχίστηκε ο αγώνας για την επίλυση του Κυπριακού. Υπενθυμίζουμε -διότι ξεχνιέται- ότι το Κυπριακό είναι η κατάκτηση του 1/3 των εδαφών ενός κράτους από τον στρατό ενός άλλου. Η ελληνική εξωτερική πολιτική πάραυτα «εξευρωπαϊζεται» και ήρθαν οι εποχές που προώθησε λύσεις τύπου Ανάν. Στην Ελλάδα και Κύπρο κάποιες οικονομικές και ακαδημαϊκές ελίτ «καλλιεργούν διαχρονικά παραδοξότητες και λογικές ομηροποίησης σε σύνδρομα ήττας«.

Πολλοί δε με περιορισμένη γνώση για το ζήτημα -εκ των οποίων πολλοί με backround απλά European Studies- τοποθετούν τη λύση κάπου στη μέση «για να τελειώνουμε» και να ατενήσουμε το «ευρωπαϊκό μέλλον». Είναι ο ευρωπαϊκός κένσορας. Επιστρατεύονται οργουελιανές πρακτικές για να επιλύσουν το Κυπριακό ενώ και ο ΟΗΕ φαίνεται να προετοιμάζει τέτοιες λύσεις. Ίδωμεν το ερχόμενο φθινόπωρο, του 2018.

Την ίδια στιγμή η Κομισιόν εγκρίνει χρηματοδοτικά προγράμματα για να προετοιμάσει τους Τουρκοκυπρίους για επανένωση. Διότι και αυτοί είναι «πολίτες μιας χώρας της ΕΕ, ακόμη και αν ζουν σε μέρος της Κύπρου που δεν υπόκειται στον κυβερνητικό έλεγχο» απολαμβάνοντας έτσι όλα τα «δικαιώματα των Ευρωπαίων πολιτών» όπως λέει η Κομισιόν.

Ο Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής, Κοσμήτορας Σχολής Διεθνών Σπουδών, Επικοινωνίας και Πολιτισμού στο Πάντειο Πανεπιστήμιο κ. Χριστόδουλος Γιαλλουρίδης αμφισβητεί αυτή την πρακτική της ΕΕ. Υπενθυμίζει ότι δεν πρόκειται για τουρκοκυπριακή κοινότητα αλλά για παράνομο καθεστώς της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου. Αν και δεν τίθεται θέμα αναγνώρισης της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου, αυτό που κάνει η Κομισιόν είναι λάθος, σύμφωνα με τον Γιαλλουρίδη, «διότι πρόκειται για παράνομο χώρο, παράνομη παρουσία της Τουρκίας εκεί σε αντίθεση με την Κυπριακή Δημοκρατία».

Παρ’ όλα αυτά η Τουρκία, όπως είχε σημειώσει το 2016 ο Διευθυντής του Κυπριακού Κέντρου Μελετών, Δρ. Χρήστος Ιακώβου, διαμαρτύρεται μονίμως «τα τελευταία χρόνια, για την άδικη πολιτικά και οικονομικά μεταχείριση των Τουρκοκυπρίων από την ΕΕ.

Όλα αυτά τα καλά συμβαίνουν από τα 1970s και στην Κύπρο κάτι φρέσκα κοριτσόπουλα, μετά από τόσα χρόνια γίνανε «γραφικές» γυναίκες και σήμερα, έχοντας ασπρισμένα μαλλιά,  κυκλοφορούνε στη Μεγαλόνησο κρατώντας από μια μικρή κιτρινισμένη φωτογραφιούλα "Μήπως είδατε τον άνθρωπό μου". Στην Ευρώπη όμως écart de langage και κάπου ψηλά ο Βύρων Θεοδωρόπουλος δεν σταμάτησε να επαναλαμβάνει αυτό που έλεγε σε έναν Ευρωπαίο διπλωμάτη "η κατάσταση είναι αφόρητη…".

SLPress


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση