Εκλογές στην Τουρκία: Αγωνία από τον Βόσπορο ως το Αιγαίο

Του Νίκου Μελέτη

Αγωνία επικρατεί σε Αθήνα και Κύπρο για την επόμενη ημέρα των εκλογών στην Τουρκία, καθώς όλοι γνωρίζουν ότι ο αναθεωρητισμός της και ο ηγεμονικός ρόλος που αναζητεί στην ευρύτερη περιοχή, επιλογές που στρέφονται ευθέως και εναντίον της Ελλάδας και της Κύπρου, αποτελούν στρατηγική επιλογή του Ταγίπ Ερντογάν και όχι ένα απλό προεκλογικό πυροτέχνημα.

Η βολική και για την κυβέρνηση ερμηνεία του πραγματικού παραληρήματος του Τούρκου ηγέτη των τελευταίων δύο ετών, σε... εσωτερικές σκοπιμότητες και προεκλογικές ανάγκες, έχει ημερομηνία λήξης την 24η Ιουνίου, την ώρα που θα κλείνουν οι κάλπες στην Τουρκία. Από την επομένη τέτοιες βολικές εξηγήσεις, που δικαιολογούσαν την αδράνεια, δεν θα υπάρχουν και Αθήνα και Λευκωσία θα πρέπει να αντιμετωπίσουν κατάματα το νέο σκηνικό που έχει διαμορφωθεί στις σχέσεις με την Τουρκία.

Μια Τουρκία η οποία αμφισβητεί τις Συνθήκες, αγνοεί το Διεθνές Δίκαιο, με αλαζονεία και αυτοπεποίθηση εφαρμόζει την πολιτική των κανονιοφόρων και των εμπράκτων απειλών εναντίον της εδαφικής ακεραιότητας της Ελλάδας και της Κύπρου και με έναν ηγέτη ο οποίος είναι πλέον εκτός ελέγχου και καλλιεργεί συστηματικά στην τουρκική κοινωνία έναν νέο ισλαμοεθνικισμό, που ίσως αποδειχθεί πολύ πιο επικίνδυνος από τον ακραίο εθνικισμό των αντιπάλων του για την Προεδρία, εκπροσώπων είτε της κεμαλικής κληρονομιάς είτε των νέων Γκρίζων Λύκων, της κυρίας Ακσενέρ.

Το κομβικό σημείο το οποίο τραυμάτισε βαθιά τις σχέσεις με την Ελλάδα, και πιθανόν τον ήπιο τρόπο με τον οποίο αντιμετώπιζε τα προβλήματα του Αιγαίου ο Ερντογάν στα πρώτα χρόνια της θητείας του, ήταν η υπόθεση της απόπειρας πραξικοπήματος και η διαφυγή στην Ελλάδα των οκτώ Τούρκων αξιωματικών. Καθώς ο Ερντογάν θεωρεί την υπόθεση των οκτώ προσβολή στο πρόσωπό του και πισώπλατη μαχαιριά στον ίδιο και στην Τουρκία, για όσο διατηρείται αυτού του είδους η εκκρεμότητα, θα επιβαρύνει πολλαπλασιαστικά τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Επιδείνωση των σχέσεων

Στα δύο τελευταία χρόνια, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις έχουν επιβαρυνθεί:

✓ Η ευθεία αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάννης από τον Τούρκο ηγέτη έχει ενταχθεί στο συνολικό σχέδιό του για την επανίδρυση της Τουρκίας, με προσωπική του σφραγίδα πάνω στα απολειφάδια του κεμαλικού συστήματος, στην επέτειο της υπογραφής της Συνθήκης το 2023.

✓ Εχοντας και εκλογικά στραφεί πλέον στο εθνικιστικό τμήμα της τουρκικής κοινής γνώμης, ο κ. Ερντογάν έχει μετακινηθεί από τις ήπιες θέσεις με τις οποίες πολιτεύθηκε στα πρώτα χρόνια της θητείας του στην ηγεσία της Τουρκίας, αν και ποτέ δεν εμφανίσθηκε ούτε εκείνη την περίοδο να εγκαταλείπει βασικές αρχές της τουρκικής πολιτικής έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου.

✓ Στο Αιγαίο, η προσπάθεια απόκρουσης της κριτικής των Κεμαλιστών ότι εγκατέλειψε νησιά στην Ελλάδα παρέσυρε την τουρκική εξωτερική πολιτική σε νέες ακραίες συμπεριφορές. Επιπόλαιες κινήσεις και δηλώσεις από ελληνικής πλευράς περί κήρυξης της ΑΟΖ, επέκτασης χωρικών υδάτων, εκμετάλλευσης περιβαλλοντικών ευρωπαϊκών προγραμμάτων για την εμπέδωση της ελληνικής κυριαρχίας στα νησιά έδωσαν δυστυχώς την ευκαιρία στην Αγκυρα να επαναδιατυπώσει πλήρως και ρητώς τη θεωρία των Γκρίζων Ζωνών, προβάλλοντας μάλιστα και τους γνωστούς ισχυρισμούς (όπως εκανε ο ΥΠΕΞ Τσαβούσογλου) ότι στο «Αιγαίο δεν πετάει ούτε πουλί χωρίς την άδεια της Τουρκίας...».

✓ Οπως έδειξαν τα επεισόδια στα Ιμια, με τον εμβολισμό του σκάφους του Λιμενικού, αλλά και το επεισόδιο με την ελληνική σημαία στη βραχονησίδα Ανθρωποφάγος, η Τουρκία έχει επιβάλει ένα ιδιότυπο καθεστώς περιορισμού άσκησης των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο ή τουλάχιστον σε αυτές τις περιοχές που θεωρεί η ίδια ως «γκρίζες ζώνες».
✓ Ξεχωριστό κεφάλαιο στην πολιτική του κ. Ερντογάν κατέχει η Θράκη, καθώς η έγερση μειονοτικού και η διεκδίκηση κηδεμονίας των μουσουλμανικών μειονοτήτων στα Βαλκάνια αποτελούν βασικό μοχλό για την άσκηση της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής και διεύρυνσης της τουρκικής επιρροής, και όχι μόνο στα Βαλκάνια. Το προσωπικό ενδιαφέρον του Τ. Ερντογάν έχει εκφρασθεί βεβαίως με τις δύο επισκέψεις του στη Θράκη, αλλά και με τη ισχυρή παρουσία του τουρκικού κράτους (και παρακράτους) στη Θράκη, που με πακτωλό χρημάτων και με την ανεμπόδιστη δράση του τουρκικού προξενείου χειραγωγεί την ελληνική μουσουλμανική μειονότητα. Με τις παρεμβάσεις του ελληνικού κράτους, λόγω και της εκλογικής στάσης της μειονότητας στις τελευταίες εκλογές (που εξέλεξε τρεις βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ), να είναι περιθωριοποιημένες και τελικά να επιβραβεύουν αντί να αποκρούουν την τουρκική διείσδυση στη Θράκη μέσω των ακραίων φωνών της μειονότητας.

Η πρόκληση του Κυπριακού

Η μεγάλη πρόκληση των επόμενων μηνών όμως είναι η Κύπρος, καθώς η Τουρκία είναι έτοιμη να κάνει το επόμενο μεγάλο βήμα, το πρώτο μετά το 1974, έμπρακτης αμφισβήτησης της κυριαρχίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, με την πραγματοποίηση γεωτρήσεων εντός της κυπριακής ΑΟΖ.

Κρίσιμη στιγμή θα είναι το φθινόπωρο όταν έχει προγραμματισθεί η γεώτρηση της αμερικανικής εταιρείας EXXON MOBIL στο Οικόπεδο 10, αλλά και οι επόμενες κινήσεις όχι πλέον της ΕΝΙ αλλά της TOTAL στα Οικόπεδα 6 και 3. Τότε θα φανεί εάν η Τουρκία επιλέξει την αντιπαράθεση ακόμη και με τις χώρες προέλευσης των πετρελαϊκών κολοσσών ή σε αντιπερισπασμό θα ξεκινήσει δική της γεώτρηση εντός της κυπριακής ΑΟΖ σε περιοχή που δεν θίγονται συμφέροντα ξένων εταιρειών. Και σε αυτόν τον «Αττίλα ΙΙΙ» θα πρέπει η Λευκωσία και η Αθήνα να δώσουν απάντηση, η οποία δεν θα είναι καθόλου εύκολη...

Σημαντικός παράγοντας στα Ελληνοτουρκικά είναι και η νέα σχέση που διαμορφώνεται μεταξύ της Ερντογανικής Τουρκίας και της Ε.Ε. και της Ουάσιγκτον.

Ο Ερντογάν μέσα από τις διαρκείς συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις επιβάλλει σταδιακά μια έστω και δύσκολη ισορροπία στις σχέσεις του με τη Δύση, η οποία έχει πολλά στοιχεία απροβλεπτότητας και συνεπώς επικινδυνότητας για γείτονες όπως η Ελλάδα και η Κύπρος. Και κυρίως έχει περάσει η εποχή που αρκούσε μια επιστολή του Λίντον Τζόνσον ή ένα τηλεφώνημα του Ρ. Χόλμπρουκ για να συγκρατηθεί και να συνετισθεί η Τουρκία...

* Αναδημοσίευση από τον «Φιλελεύθερο» της Παρασκευής 22 Ιουνίου 2018
Liberal

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση