Βόμβα από Αυστρία για «σύμφωνο γειτονίας» ΕΕ ­- Τουρκίας

Πρόταση που παραπέμπει σε ριζική ανατροπή όλου του πλέγματος ευρωτουρκικών σχέσεων έριξε, σύμφωνα με πληροφορίες του «Φ», η Αυστρία στο τραπέζι των «28», ζητώντας υποκατάσταση της ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας με ένα «σύμφωνο γειτονίας ΕΕ – Τουρκίας (EU – Turkey neighborhood compact)».

Η εισήγηση των Αυστριακών, υποβλήθηκε στην Επιτροπή Μονίμων Αντιπροσώπων (COREPER), ενώ, όπως είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, η Βιέννη κατέστησε σαφές ότι δεν θα προσυπογράψει την έκδοση συμπερασμάτων για την Τουρκία τον προσεχή Ιούνιο, εάν αναφέρονται σε «ένταξη (accession)» ή «ενταξιακή διαδικασία (accession process)» ή ακόμη και σε «διεύρυνση (enlargement)», θεωρώντας ότι η εν λόγω διαδικασία σε σχέση με την Άγκυρα έχει ήδη τελειώσει... ως αποτέλεσμα της πλήρους κατάλυσης του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην κατά τα λοιπά «υποψήφια χώρα».

Αν και οι Αυστριακοί δεν έχουν εμβαθύνει στις λεπτομέρειες της πρότασής τους, κοινοτικοί κύκλοι θεωρούν ότι στο επίκεντρο ενός «συμφώνου γειτονίας ΕΕ – Τουρκίας» (σ.σ. ή όπως επιδιωχθεί να ονομαστεί η υπό συζήτηση νέα σχέση) θα βρίσκονται οι εμπορικές σχέσεις και η αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης. Την αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης πρόταξε δημοσίως και ο Αυστριακός Επίτροπος Γιοχάνες Χαν –προφανώς όχι τυχαία– δημιουργώντας την εντύπωση ότι ο επιδιωκόμενος εκμοντερνισμός της τείνει να καταστεί άτυπα μια εναλλακτική σχέση υποκατάστασης της ανενεργούς ενταξιακής διαδικασίας της Τουρκίας...

Οι εξελίξεις που δρομολογούνται θέτουν εκ των πραγμάτων σε εγρήγορση τη Λευκωσία και την Αθήνα, οι οποίες μέχρι τώρα επένδυαν αποκλειστικά στην ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, θεωρώντας ότι θα μπορούσε να καταστεί «καταλύτης» τόσο για τη λύση του Κυπριακού, όσο και για την αναχαίτιση των τουρκικών διεκδικήσεων στο Αιγαίο.

Όπως προκύπτει από τις συζητήσεις των «28», η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας έχει ουσιαστικά παγώσει, χωρίς ωστόσο τυπικά να κλείνει η πόρτα της Ευρώπης, ενώ ως «υποκατάστατο» προβάλλει η αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης. Το δεύτερο αυτό ζήτημα βρίσκεται όμως σε διαδικασία αναμονής, καθώς τα κράτη-μέλη εμφανίζονται διστακτικά να προχωρήσουν άμεσα, όσο η Τουρκία δεν κάνει κάποια βήματα, έστω μικρά, στο ζήτημα του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σε αυτό ακριβώς το μήκος κύματος τοποθετήθηκαν όπως πληροφορούμαστε η Γαλλία και το Βέλγιο, καθιστώντας σαφές στη συζήτηση που έγινε στην Επιτροπή Μονίμων Αντιπροσώπων, COREPER, ότι δεν ευνοούν στη παρούσα φάση τη δρομολόγηση της αναβάθμισης της τελωνειακής ένωσης της Τουρκίας.

Η τοποθέτηση των δύο χωρών δίνει ανάσες στην Κυπριακή Δημοκρατία, που αποτελεί το μοναδικό κράτος-μέλος, το οποίο δικαίως διαφωνεί και επί της ουσίας με την αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης της Τουρκίας, καθώς η Άγκυρα δεν την εφαρμόζει στην υφιστάμενη, βασική της μορφή έναντι της Κύπρου, διατηρώντας κλειστά τα λιμάνια της.

Συγκλίνουσες πληροφορίες αναφέρουν ότι στη συζήτηση των «28», η Δανία, η οποία φλερτάρει με τον επίσημο τερματισμό της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας, εξέφρασε έντονο προβληματισμό για την έκδοση συμπερασμάτων, σημειώνοντας ότι η συνεδρία του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων θα πραγματοποιηθεί στις 26 Ιουνίου, δύο μόλις μέρες μετά τις τουρκικές εκλογές. Τι συμπεράσματα θα μπορούσαμε να εκδώσουμε, διερωτήθηκε, μάλλον εύλογα, η Κοπεγχάγη, ενώ ενδιαφέρον προκάλεσε η τοποθέτηση της Γερμανίας, η οποία, όπως πληροφορείται ο «Φ», ανέφερε ότι είναι ουτοπία να αναμένουμε διαφοροποίηση του καθεστώτος της Άγκυρας μετά τις τουρκικές εκλογές (βλέπε άλλη στήλη).

Ενδιαφέρουσα άποψη διατύπωσε και η Ολλανδία, η οποία ζήτησε την έκδοση επικριτικών συμπερασμάτων για την Τουρκία, ενώ η Γαλλία σημείωσε ότι δεν υπάρχει πρόοδος στις ευρωτουρκικές σχέσεις και παρέπεμψε σε συνεργασία σε τομείς κοινού ενδιαφέροντος.

Δύο ωστόσο κράτη-μέλη, η Ρουμανία και η Πολωνία, ανέλαβαν ρόλο συνηγόρου της Άγκυρας. Το Βουκουρέστι υπέδειξε προς πάσα κατεύθυνση ότι η Τουρκία είναι υποψήφια χώρα, ενώ η Βαρσοβία ζήτησε όπως διατηρηθούν ανοικτά όλα τα ευρωτουρκικά κανάλια.

Αυτό που πάντως προκαλεί προβληματισμό είναι το γεγονός ότι σε περίπτωση μπλοκαρίσματος των συμπερασμάτων για την Τουρκία, μαζί θα μπλοκαριστεί όλο το πακέτο (σ.σ. αυτό προβλέπει η διαδικασία), περιλαμβανομένων των χωρών των δυτικών Βαλκανίων. Το θέμα αυτό ήγειραν η Σλοβενία και η Κροατία που ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την προώθηση της ενταξιακής προοπτικής των χωρών των δυτικών Βαλκανίων.
Όπως πληροφορούμαστε, η Βρετανία επέλεξε να μην τοποθετηθεί στη συζήτηση που πραγματοποιήθηκε πριν από μερικές μέρες στην έδρα της ΕΕ.

Δεν μπλοφάρει η Βιέννη

Κύκλοι στην ΕΕ υπογράμμιζαν ότι «η Αυστρία δεν μπλοφάρει» στο ζήτημα των επικείμενων συζητήσεων για την έκδοση των συμπερασμάτων για την Τουρκία και ότι θα εμμείνει μέχρι τέλους στη θέση της ότι δεν μπορούν να περιληφθούν αναφορές που παραπέμπουν σε «ένταξη», «ενταξιακή πορεία», ή έστω «διεύρυνση» σε σχέση με την εν λόγω «υποψήφια χώρα». Οι ίδιοι κύκλοι υπενθύμιζαν ότι η Αυστρία, παρά τις πιέσεις που δέχθηκε, δεν είχε διστάσει να μπλοκάρει όλο το πακέτο των συμπερασμάτων για τη διεύρυνση και τον Δεκέμβριο του 2016, προκειμένου να ανατρέψει κάθε αναφορά περί ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας.

Γερμανία και εκλογές

Γενική οπισθοδρόμηση σε όλους τους τομείς διαπιστώνει το Βερολίνο στην Τουρκία, ενώ, όπως πληροφορείται ο «Φ», εκπρόσωπος του γερμανικού ΥΠΕΞ ανέφερε ενώπιον των «27» ομολόγων του ότι είναι ουτοπία να αναμένεται ότι οι εκλογές στην υποψήφια χώρα θα διαφοροποιήσουν την υφιστάμενη αρνητική εικόνα. Αφετηρία για την έντονη τοποθέτηση του αντιπροσώπου του Βερολίνου αποτέλεσε η νέα σύλληψη Γερμανού πολίτη από το καθεστώς Ερντογάν, κάτι που αναζοπύρωσε τις αντιδράσεις εκ μέρους της γερμανικής κυβέρνησης. Κοινοτικοί πάντως κύκλοι θεωρούν ότι «μετά τις εκλογές» το καθεστώς της Άγκυρας «αναμένεται να προβεί σε μια χειρονομία καλής θέλησης προς το Βερολίνο» (σ.σ. ελευθερώνοντας τους Γερμανούς πολίτες που έχουν τεθεί υπό σύλληψη), κάτι που φέρεται να έχουν υποσχεθεί τουρκικοί κύκλοι προς τις Βρυξέλλες, προκειμένου να διευκολυνθεί η προσπάθεια για αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης της Τουρκίας, εξασφαλίζοντας τη στήριξη Μέρκελ...

«Όχι» από τον Ερντογάν

Ο Ταγίπ Ερντογάν επιδιώκει μεν την αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης της Τουρκίας, που θεωρείται πλέον ύψιστος στόχος της Άγκυρας, αλλά χωρίς να θέτει εν αμφιβόλω την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας του, απορρίπτοντας θέμα άτυπης έστω υποκατάστασής της. Το μήνυμα αυτό έχει σταλεί από την Άγκυρα επανειλημμένα προς την ΕΕ. Ακόμη και από τον ίδιο τον Τούρκο πρόεδρο, ο οποίος στη Βάρνα, κατέστησε σαφές προς τους Ευρωπαίους επίσημους ότι η ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας και η εξασφάλιση καθεστώτος πλήρους μέλους, εξακολουθεί να αποτελεί «στρατηγικό στόχο» της υποψήφιας χώρας. Με άλλα λόγια, ο Ερντογάν τα θέλει όλα. Και τη συνέχιση της ενταξιακής διαδικασίας της χώρας του, αλλά και την αναβάθμιση της Τελωνειακής της Ένωσης, κάτι που εκτιμάται ότι θα υπερδιπλασιάσει τον ευρωτουρκικό όγκο εμπορικών συναλλαγών από τα 140 δισεκατομμύρια ευρώ, στα 300 δισεκατομμύρια ευρώ, ετησίως. Το οικονομικό όφελος, «για όλες τις πλευρές» προτάσσει και η Κομισιόν για να αιτιολογήσει τη πρότασή της για αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης της Τουρκίας. Αυτό υποστήριξε και ο Επίτροπος διεύρυνσης Γιοχάνες Χαν, διατυπώνοντας μάλιστα τον ισχυρισμό ότι οι οικονομικές δυσχέρειες που αντιμετωπίζει η Τουρκία ενδέχεται να καταστούν «απειλή» για την ΕΕ (!), εάν δεν προωθηθεί η αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης της υποψήφιας χώρας.

Απαιτείται νέα στρατηγική

Επαναπροσδιορισμό στόχων και χάραξη νέας στρατηγικής και τακτικής δρομολογούν Λευκωσία και Αθήνα, υπό το φως των εξελίξεων που σημειώνονται στο πεδίο των ευρωτουρκικών σχέσεων. Η Κύπρος και η Ελλάδα που εδώ και πολλά χρόνια είχαν επενδύσει στην ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, θεωρώντας ότι θα επιδρούσε ως «καταλύτης» για την επίλυση του Κυπριακού και για την αναχαίτιση των τουρκικών επιδιώξεων στο Αιγαίο, βλέπουν πλέον ότι η ευρωπαϊκή προοπτική της «γείτονος» έχει εισέλθει σε τροχιά ακύρωσης.

Νέα διαπραγματευτικά κεφάλαια δεν πρόκειται να ανοίξουν και οι ευρωτουρκικές σχέσεις τείνουν να υποκατασταθούν από ένα πλέγμα εμπορικο-οικονομικών σχέσεων, με επίκεντρο την αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης. Άρα, ο όποιος μοχλός πίεσης διέθεταν η Λευκωσία και η Αθήνα, μέσω της ενταξιακής προοπτικής της Τουρκίας, εισέρχεται επίσης σε διαδικασία ακύρωσης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται δεδομένης της απουσίας λύσης στο Κυπριακό και της τουρκικής εμμονής σε διεκδικήσεις στο Αιγαίο (που αναμένεται να συνεχιστούν παρά την ηπιότερη ρητορική που επιστράτευσε ο Ερντογάν τις τελευταίες μέρες).

Συνεπώς, τόσο η Κυπριακή Δημοκρατία όσο και η Ελλάδα θα πρέπει να εξασφαλίσουν ότι το νέο πλέγμα ευρωτουρκικών σχέσεων που επιχειρείται να οικοδομηθεί θα τους επιφυλάξει λόγο και ρόλο, ούτως ώστε να είναι σε θέση να πειθαναγκάσουν την Άγκυρα να υλοποιήσει τις δεσμεύσεις της έναντι της ΕΕ και των κρατών-μελών της.

Ο Φιλελεύθερος


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση