Trump και Putin σχίζουν τα βιβλία με τους κανόνες

Της Judy Dempsey 

Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε σταυροδρόμι. Καθώς τώρα η Γερμανίδα Καγκελάριος Angela Merkel έχει ολοκληρώσει τη νέα και τέταρτη κυβέρνηση συνασπισμού, η ίδια και ο Γάλλος πρόεδρος Emmanuel Macron έχουν την ευκαιρία να οδηγήσουν την Ευρώπη προς τα εμπρός, μέσω βαθύτερης οικονομικής και πολιτικής ενοποίησης. Εάν αποτύχει αυτό, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η ΕΕ να γίνει μια δυσκίνητη ομάδα κρατών, χωρίς αλληλεγγύη, αγνοώντας τις άνευ προηγουμένου προκλήσεις της ψηφιακής επανάστασης και παραχωρώντας επιρροή στην Κίνα. Η Ρωσία στο μεταξύ, θα παραμείνει ο μεγάλος ταραχοποιός.

Περισσότερη ολοκλήρωση ίσως είναι "ανάθεμα" σε πολλά από τα κράτη-μέλη της ΕΕ που επιζητούν περισσότερη κυριαρχία. Αλλά τρεις μεγάλες εξελίξεις θα πρέπει να αποδείξουν γιατί η ολοκλήρωση είναι απαραίτητη προϋπόθεση εάν θέλουμε η ΕΕ να επιβιώσει ως μια βιώσιμη πολιτική και εμπορική ένωση. Αυτές περιλαμβάνουν τη Ρωσία, τις ΗΠΑ και την Κίνα.

Με την προσάρτηση της Κριμαίας πριν από τέσσερα χρόνια, και την επακόλουθη εισβολή σε τμήματα της Ανατολικής Ουκρανίας, ο Ρώσος πρόεδρος Vladimir Putin "έσκισε” το βιβλιό κανονισμών για την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Αυτό το βιβλίο, βασισμένο στην Τελική Πράξη του Ελσίνκι του 1975, την οποία έχει υπογράψει η πρώην Σοβιετική Ένωση, εγγυήθηκε την εδαφική ακεραιότητα των συνόρων.

Ψυχολογικά και πολιτικά, οι Συμφωνίες του Ελσίνκι έχουν κάτι παραπάνω από τον συμβολισμό. Όταν έπεσε το Τείχος του Βερολίνου το Νοέμβριο του 1989, η νέα, ενωμένη Γερμανία έσπευσε να διαβεβαιώσει τους γείτονές της στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη ότι τα σύνορά τους ήταν απαραβίαστα. Ένα τέταρτο του αιώνα μετά, η κραυγαλέα παρέμβαση του Putin στην Ουκρανία, ταρακούνησε τις χώρες της Βαλκτικής και την Πολωνία. Τα σύνορα δεν ήταν πλέον ιερά. Για αυτό οι σύμμαχοι της ανατολικής πτέρυγας της Ευρώπης επιδίωξαν και έλαβαν διαβεβαιώσεις από το ΝΑΤΟ ότι θα έχουν υπεράσπιση. Ότι το Άρθρο 5 δεν τίθεται σε κίνδυνο.

Ωστόσο επειδή η Ρωσία "έσκισε” το βιβλίο κανόνων, διαλύθηκε ένα από τα θεμέλια της εποχής του Ψυχρού Πολέμου. Εϊναι δύσκολο να το δούμε να ξαναχτίζεται. Αυτό θα απαιτούσε από τη Ρωσία να παραιτηθεί από την στρατιωτική και πολιτική στήριξή της για το Ντομπάς και την επιστροφή της Κριμαίας στην Ουκρανία. Αυτό δεν πρόκειται να συμβεί στο προσεχές μέλλον. Ο Ψυχρός Πόλεμος και η μετά-ψυχροπολεμική βεβαιότητα, έχουν αντικατασταθεί από το απρόβλεπτο.

Αυτός είναι άλλωστε ο λόγος για τον οποίο οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να αρχίσουν να σκέφτονται και να δρουν στρατηγικά, αντί να προσπαθούν να μαντέψουν την επόμενη κίνηση του Putin.

Η μετακύλιση των κυρώσεων που επέβαλε η ΕΕ στη Ρωσία πριν από τέσσερα χρόνια, ήταν ένα αξιόλογο επίτευγμα ενότητας. Αλλά δεν ισοδυναμεί με στρατηγική. Οι Ευρωπαίοι ηγετες, ιδιαίτερα ο Macron και η Merkel, πρέπει να αναρωτηθούν τι άλλες επιλογές θα πρέπει να λάβουν υπόψη, εάν οι κυρώσεις δεν έχουν τις επιθυμητές επιδράσεις στο να αλλάξουν την συμπεριφορά του Putin.

Μία είναι να βάλουν τέλος στον αγωγό Nord Stream 2. Εάν η ΕΕ μιλάει σοβαρά για την ενεργειακή διαφοροποίηση, το να υποστηρίζει περισσότερο ρωσικό αέριο να ρέει στην Ευρώπη μέσω της Γερμανίας, ειναι αντιπαραγωγικό. Ο άλλος στρατηγικός στόχος είναι μακροχρόνιος: η υποστήριξη της ρωσικής κοινωνίας σε όλες της τις μορφές.

Η δεύτερη εξέλιξη είναι η απόφαση του Αμερικανού προέδρου Donald Trump, στο όνομα της εθνικής ασφάλειας, να επιβάλει υψηλούς δασμούς στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου. Αφήνοντας κατά μέρος ότι οι προηγούμενοι Αμερικανοί πρόεδροι είχαν επιβάλει μονομερώς δασμούς, αυτό που κάνει την κυβέρνηση trump διαφορετική είναι πως "σχίζει” το βιβλίο κανόνων πάνω στο οποίο δημιουργήθηκε το πολυμερές εμπορικό σύστημα: ένα σύστημα αξιών, πρκατικών και κανόνων. Βασίστηκε στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, έναν κάθε άλλο παρά τέλειο θεσμό του οποίου ο μηχανισμός έχει κατακλυστεί από διαμάχες και βρίσκεται πίσω σε ό,τι αφορά την οικονομική αλλαγή, όπως υποστήριξε πρόσφατα ο Economist.

Το μεγαλύτερο σημείο είναι ότι υπηρχε -και υπάρχει ακόμη μια σειρά από εμπορικούς κανόνες που θέτουουν ορισμένα πρότυπα, ιδίως σε ότ,ι αφορά τις επιδοτήσεις. Η Κίνα με την ακόρεστη επιθυμία της για αγορές και εμπόριο, ήταν εναντίον των κανόνων. Εάν ο trump μιλάει σοβαρά όταν λέει ότι θα αποχωρήσει από τον ΠΟΕ και θα υιοθετήσει μια προστατευτική πολιτική, ο Xi Jinping, ο πρόεδρος της Κίνας και ηγέτης του Κομμουνιστικού Κόμματος (ο οποίος μόλις εξέλεξε τον εαυτό του δια βίου στη θέση αυτή), πρέπει να βρίσκεται στον παράδεισο. Ο Trump του έδωσε ώθηση, ακόμη και αν οι ΗΠΑ επιβάλουν δασμούς στις εισαγωγές χάλυβα της Κίνας. Οι ΗΠΑ απομακρύνονται από τους κανόνες ελεύθερου εμπορίου που έφτιαξαν.

ΚΑι αυτή είναι η τρίτη εξέλιξη. Οι ευρωπαϊκές και ασιατικές χώρες κατανοούν τις συνέπειες της απόφασης του trump και πώς θα αποτελέσει αυτή (η απόφαση) αντικείμενο εκμετάλλευσης από την Κίνα. Αλλά μπορούν να δράσουν. Η Επίτροπος Εμπορίου της ΕΕ, Cecilia Malstrom, δήλωσε πως η ΕΕ θα απαντήσει με αντίποινα επιβάλλοντας τιμωρητικούς δασμούς στις αμερικανικές εισαγωγές. Δείτε τα tweets της Malstrom και του Trump. Επίσης δείτε την πιο πρόσφατη έκθεση της διατλαντικής οικονομίας για το 2018, μια ετήσια έρευνα για τις θέσεις εργασίας, το εμπόριο και τις επενδύσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης.

Γραμμένη από τους Daniel S. Hamilton και Joseph P. Quinian, δείχνει το βάθος των διατλαντικών οικονομικών δεσμών. Περισσότερες από το 54% των επενδύσεων στις ΗΠΑ προέρχονται από την Ευρώπη και το 64% των αμερικανικών επενδύσεων παγκοσμίως, έχει προορισμό την Ευρώπη. Οι αμερικανικές επενδύσεις στην Ευρώπη έχουν δημιουργήσει 4,7 εκατομμύρια θέσεις εργασίας Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις έχουν δημιουργήσει 4,3 εκατ. θέσεις εργασίας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ένας εμπορικός πόλεμος δεν είναι προς το συμφέρον καμίας πλευράς.

Ο Trump έχει έκτοτε αφήσει να εννοηθεί ότι θα εξαιρέσει τον Καναδά και το Μεξικό από τους δασμούς. Στο μεταξύ, ο Αμερικανός πρόεδρος πρόκειται να επαναδιαπραγματευτεί τη NAFTA, τη βορειοαμερικανική συμφωνία ελεύθερου εμπορίου, μετά από την αποχώρησή του από την ΤPΡ.

Η ΕΕ από την πλευρά της, θα μπορούσε να εξετάσει το ενδεχόμενο να δημιουργήσει μια σχέση με τις χώρες της ΤΡΡ. Χρειάζονται ένα πολιτικό και οικονομικό αντίβαρο στην Κίνα. Και για το λόγο αυτό, μαζί πρέπει να διασώσουν αυτό το βιβλίο κανόνων για το ελεύθερο εμπόριο. Στρατηγική, θα μπορούσε να είναι προς το συμφέον της Ευρώπης και της Ασίας να το κάνουν αυτό, αντί να περιμένουν από τον Trump να το σχίσει τελείως.

CarnegieEurope

Capital

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση