Η Τουρκία του Ερντογάν - Μια απρόβλεπτη σύμμαχος

Η ομιλία του Δρ. Κοινωνιολογίας κ. Ιωάννη Νομικού, στην Ημερίδα Γεωπολιτικής, που έγινε στην Ξάνθη στις 18/3/2017 με τίτλο "Γεωπολιτικές αναταράξεις και κίνδυνοι στη σύγχρονη Ελλάδα και την Κύπρο"

Τον Ιούλιο του 2016, η Τουρκία πέρασε σε μια νέα εποχή αναταραχής και επικίνδυνης πολιτικής περιδίνησης. Ο Ταγίπ Ερντογάν, ισχυριζόμενος ότι ο θανάσιμος αντίπαλος του, εξόριστος στις ΗΠΑ, Φετουλάχ Γκιουλέν εξαπόλυσε μια αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος για την ανατροπή του με «συνωμότες» στις ένοπλες δυνάμεις και στον κρατικό μηχανισμό, έχει επιδοθεί σε μια άνευ προηγουμένου εκκαθάριση των πάντων.[i]

Τουλάχιστον εκατό χιλιάδες στρατιωτικοί, δικαστές, δημόσιοι λειτουργοί, πανεπιστημιακοί, δημοσιογράφοι, διανοούμενοι, επιστήμονες και άλλοι έχουν φυλακισθεί, απολυθεί, ή καταδιώκονται απηνώς. Το μέγεθος του εξοντωτικού αυτού ξεσπάσματος έχει πάρει διαστάσεις σταλινικών εκκαθαρίσεων. Επιπροσθέτως, ο Ερντογάν προχωρά σε δημοψήφισμα τον Απρίλιο ε.ε. προσπαθώντας να αποκτήσει αναφανδόν ολοκληρωτικές προεδρικές εξουσίες.

Αναπόφευκτα, η κατάρρευση του «θαύματος» του κάποτε θεωρούμενου «μετριοπαθούς ισλαμιστή» Ερντογάν, ο οποίος, κατά ευρωπαίους και αμερικανούς, υποτίθεντο ότι θα δίδασκε «δημοκρατία» στις μουσουλμανικές χώρες, δημιουργεί έντονη αναταραχή και απρόβλεπτες όσο και επικίνδυνες καταστάσεις στην περιοχή μας. Ήδη, η τουρκική προκλητικότητα στο Αιγαίο αναπτύσσεται ταχύτατα και οι στρατιωτικές απειλές της Άγκυρας παίρνουν απειλητικές διαστάσεις.

Οι αποτυχημένες προσπάθειες του Ερντογάν να ανατρέψει το καθεστώς Ασάντ στην Συρία· η παρ’ ολίγον σύγκρουση με την Ρωσία· ο λυσσώδης πόλεμος με τους Κούρδους που έχουν αμερικανική υποστήριξη· η ισλαμική τρομοκρατία· και η ταχύτατη πτώση της οικονομίας δημιουργούν μείγμα που ευνοεί απρόβλεπτες και βαραθρώδεις αντιδράσεις ενός πλέον καταφανώς ολοκληρωτικού ηγέτη.

Γενική εκτίμηση καταστάσεως - Δεδομένα

(1)  Η μόνιμη «σταθερά» στις ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι ο αναθεωρητισμός της Άγκυρας και η επιδίωξη της να ανατρέψει το καθεστώς των διεθνών συνθηκών στο Αιγαίο. Η Τουρκία έχει υιοθετήσει το υπόδειγμα «όχι πόλεμος, όχι ειρήνη» σε μια συνεχή προσπάθεια διάβρωσης των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο και υπονόμευσης της διεθνούς θέσεως της χώρας μας με συνεχείς «ανορθόδοξες» επεμβάσεις και επιχειρήσεις provokatsiya (πολιτικό-εθνοτική υπονόμευση, μόχλευση της μουσουλμανικής μειονότητας και κατασκοπεία στην Θράκη, εισβολή παράνομων μεταναστών, συνεχείς κατηγορίες ότι η Ελλάδα περιθάλπει και εκπαιδεύει Κούρδους αυτονομιστές, αδιαλλαξία και απειλές στην Κύπρο, κ.λπ.)

(2)  Καθώς η τουρκική προσπάθεια εισδοχής στην ΕΕ έχει αποτύχει, και ο ισλαμικός κίνδυνος κινητοποιεί ισχυρές «λαϊκιστικές» πολιτικές δυνάμεις κατά της υποχωρητικής στάσης των «προοδευτικών» ευρωπαϊκών ηγετών μπροστά στον ογκούμενο ισλαμικό κίνδυνο, η τουρκική στάση θα χειροτερεύει συνεχώς και οι τουρκικές απαιτήσεις θα διογκώνονται, ιδιαιτέρως μάλιστα αν ο Ερντογάν αναπτύξει σχέσεις συνεργατικής συνύπαρξης με την κυβέρνηση Τραμπ, της οποίας όμως οι διαθέσεις για την περιοχή μας είναι ακόμη αδιευκρίνιστες.[ii]

(3) Η σχέση της Τουρκίας με το ΝΑΤΟ περιπλέκεται καθημερινά. Μεταξύ όλων των άλλων, ο Ερντογάν ισχυρίζεται ότι η Τουρκία έχει δικαιωματικά την απαίτηση να επεκτείνει τα σημερινά σύνορα της καθ’ όσον «εξαπατήθηκε» στις διαπραγματεύσεις που ρύθμισαν τα όρια της επικράτειας της το 1923.[iii] Τέτοιες απαιτήσεις όμως συγκρούονται με βασικές αρχές του ΝΑΤΟ ως αμυντικής καθαρά συμμαχίας με σκοπό την διατήρηση της ειρήνης και με το επιπλέον επιβαρυντικό για την Τουρκία στοιχείο της εκδήλωσης απειλής κατά χώρας-μέλους της Συμμαχίας. Το κενό πολιτικής της Συμμαχίας στο σημείο αυτό αποτελεί υπόσχεση σοβαρότατων περιπλοκών που μπορούν να προκύψουν ανά πάσαν στιγμή. Η ανταπόκριση του ΝΑΤΟ στις δίκαιες ανησυχίες της χώρας μας μπροστά στην τουρκική επεκτατικότητα ήταν και είναι χλιαρή, ερασιτεχνική, και αναποτελεσματική. Υιοθετώντας την επιεικώς ανέντιμη θεωρία των «ίσων αποστάσεων» ως εργαλείο ανάγκης η Συμμαχία έχει δημιουργήσει παράδοση «εποικοδομητικής σιωπής» (constructive silence) μπροστά στις αναφανδόν επιθετικές κινήσεις της Άγκυρας και στις αέναες προκλήσεις της σε θάλασσα και αέρα στο Αιγαίο.

(4) Στον χώρο της διπλωματίας, η Ελλάδα έχει απολέσει όποια ερείσματα πιθανώς είχε στο παρελθόν λόγω της καταστροφικής κρίσης χρέους και της απεμπόλησης της κρατικής της ανεξαρτησίας. Η συμπεριφορά των «εταίρων»-δανειστών μας της Ευρώπης είναι απολύτως ενδεικτική του πώς ακριβώς αντιλαμβάνονται οι «φίλοι» μας το όποιο «ειδικό βάρος» της Ελληνικής Δημοκρατίας. Οι συνεχείς πιέσεις και απειλές, ο οικονομικός στραγγαλισμός της χώρας ανεξαρτήτως ανθρώπινου κόστους, και οι πρωτοφανείς βασανισμοί μέσω των περίφημων «αξιολογήσεων» επιβάλλονται με την εγκληματική επικυρίαρχη λογική της προστασίας ξένων χρηματικών κεφαλαίων και μόνον --εκτός φυσικά από τις εσωτερικές εκλογικές προτεραιότητες των διαφόρων ευρωπαϊκών κυβερνήσεων. Υπό τέτοιο καθεστώς, οι συζητήσεις περί «διπλωματικής συνεργασίας» στα θέματα ασφαλείας αποτελούν αντικείμενα γόνιμης φαντασίας και μόνον.

(5) Στις σημερινές περιστάσεις, οι ελληνικοί ισχυρισμοί και, ενίοτε, κομπασμοί, περί «σθεναράς αντίδρασης» στις τουρκικές προκλήσεις δοκιμάζουν τις αντοχές μιας ήδη αδιέξοδης κατάστασης.  Η παλιά ρήση «αντί λόγων πράξεις» έχει άμεσο εφαρμογή στο σημερινό μας αδιέξοδο. Η πείρα δεκαετιών όμως προσφέρει δυστυχώς περιορισμένες ελπίδες για την υιοθέτηση της ρήσης αυτής. Αυτού λεχθέντος, μια οποιαδήποτε τουρκική ενέργεια για κατάληψη ελληνικού εδάφους (π.χ. απόβαση σε βραχονησίδα) αποτελεί την πραγματική «κόκκινη γραμμή» η ρήξη της οποίας θα απαιτήσει στρατιωτική ενέργεια εκκαθαρίσεως των εισβολέων με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

(6) Οι αμυντικές δαπάνες της χώρας την στιγμή αυτή βρίσκονται υπό ξένο έλεγχο. Οι περιπλοκές που προκύπτουν έτσι είναι προφανείς αν και διαδοχικές κυβερνήσεις διστάζουν στην δημοσίευση αναλυτικών λεπτομερειών της ζημιάς, που επιφέρεται από την «φιλικότητα» των δανειστών, για «λόγους εθνικής ασφάλειας» οι οποίοι αποτελούν την συνήθη δικαιολογία ανεξαρτήτως εποχής. Συγχρόνως, σε περίοδο οικονομικής κακουχίας όπως η σημερινή, οι επιπτώσεις σταθερά αυξανόμενου λογαριασμού αμυντικών δαπανών είναι αρνητικές.[iv] Αναφύεται έτσι το ερώτημα βέλτιστης διαχείρισης συρρικνωμένων κονδυλίων σε εποχή αυξανόμενης απειλής για την διατήρηση ελάχιστου ασφαλούς επιπέδου ετοιμότητας.

(7)  Η αμέσως προσεχής περίοδος μέχρι το δημοψήφισμα στην Τουρκία (16 Απριλίου) θα είναι περίοδος ιδιαιτέρων εντάσεων καθώς ο Ερντογάν -- παρορμητικός, αυταρχικός, και δέσμιος των φαντασιώσεων του -- βλέποντας τις δημοσκοπήσεις να προβλέπουν ότι το αποτέλεσμα δεν θα είναι κατ’ ανάγκη ευνοϊκό για τα σουλτανικά του σχέδια, μπορεί να δημιουργήσει «θερμό επεισόδιο»  για να συσπειρώσει τους οπαδούς του. Επιβάλλεται λοιπόν ο υψηλότατος βαθμός ετοιμότητας για την περίοδο αυτή.

Στρατηγική εικόνα

(1) Το κυρίαρχο ερώτημα υπό το κράτος των περιστάσεων είναι το κατά πόσον η Τουρκία έχει περιθώρια για την εξαπόλυση «περιορισμένου πολέμου» στο Αρχιπέλαγος με στόχους (α) την κατάληψη νησίδων/νήσων ως λάφυρα επίδειξης ισχύος και όπλα σε εφ’ όλης της ύλης εκβιαστική «διαπραγμάτευση», ήγουν επιβολή των απαιτήσεων της επί της Ελλάδος (β) την επανάληψη του Κυπριακού «μαθήματος» εισβολής του 1974 για περαιτέρω εκφοβισμό και αύξηση της ψυχολογικής πίεσης και (γ) την επίδειξη ισχύος για την τόνωση του τουρκικού ηθικού σε εποχές που η τουρκική στρατιωτική επέμβαση στην Συρία και στο Ιράκ δεν έχει τα νικηφόρα αποτελέσματα που υποτίθεται ότι οι τουρκικές δυνάμεις μπορούν εξ υποθέσεως να επιτύχουν -- κάτι που υπενθυμίζει σε όλους εντός και εκτός Τουρκίας τις παραλυτικές επιπτώσεις των εκκαθαρίσεων στο αξιόμαχο του στρατεύματος μετά τον Ιούλιο 2016.[v]

(2) Το ανωτέρω ερώτημα συνδυάζεται και με την ριζοσπαστική απομάκρυνση του Ερντογάν από τους σκοπούς του ΝΑΤΟ αλλά και γενικότερα με τον ρόλο της Τουρκίας στην επώαση και υποστήριξη τρομοκρατικών ισλαμικών οργανώσεων και δημιουργίας επικίνδυνων εντάσεων στην Μέση Ανατολή. Οι αγαστές σχέσεις της Άγκυρας με την Χαμάς, την Μουσουλμανική Αδελφότητα, και συριακές σουνιτικές ομάδες φανατικών ισλαμιστών είναι κοινό μυστικό που η Συμμαχία επιμένει να αγνοεί.[vi] Η εμπλοκή τουρκικών δυνάμεων στο Ιράκ, που παρ’ ολίγο να προκαλέσει στρατιωτική σύγκρουση με την Βαγδάτη καθώς υποδαύλισε τα τοπικά φυλετικά μίση και τις φανατικές θρησκευτικές συγκρούσεις, έχει κι αυτή ξεχαστεί.[1] Η δυτική αυτή εθελοτυφλία συντηρεί έτσι τις υπερφίαλες εκτιμήσεις της Άγκυρας για την στρατηγική της σπουδαιότητα όπως και την εντύπωση ότι οι τουρκικές απαιτήσεις και απειλές μπορούν να συνεχίζονται ανενόχλητες. Δυτικές απόψεις όπως αυτή[2] καλλιεργούν περαιτέρω την τουρκική αλαζονεία και εντείνουν τους κινδύνους απρόβλεπτων τουρκικών ενεργειών.

(3) Η ανακάλυψη κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στο Αιγαίο και γενικότερα στην Ανατολική Μεσόγειο αποτελεί πηγή ακραίων απαιτήσεων από την Τουρκία οι οποίες περαιτέρω υποδαυλίζονται από, και συνδυάζονται με, τις επεκτατικές θεωρίες του Ερντογάν. Πετρέλαιο και φυσικό αέριο ήδη συντηρούν εντάσεις που δεν αποκλείουν τουρκικές επιθετικές επιχειρήσεις στο κοντινό μέλλον. Η τριμερής Ελλάδος-Κύπρου-Αιγύπτου του 2014 αμέσως πυροδότησε τις γνωστές τουρκικές αντιδράσεις αποστολής ερευνητικού σκάφους με συνοδεία πολεμικών πλοίων. Η πρόσφατη αποτυχία των κυπριακών διακοινοτικών συνομιλιών, παρ’ όλες τις αρχικές δηλώσεις αισιοδοξίας, είναι εμμέσως συνδεδεμένες και με την «μάχη της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης» (ΑΟΖ) που ο Ερντογάν συντηρεί και ωθεί προς τα άκρα (αμφισβήτηση ΑΟΖ Καστελόριζου, καταδίκη κυπριακών συνεννοήσεων-συμφωνιών με Ισραήλ για υδρογονάνθρακες, γενικότερες αμφισβητήσεις ελληνικής υφαλοκρηπίδας, κ.λπ.) ελπίζοντας σε επιτυχίες πριν οι συγκρούσεις στην Μέση Ανατολή δημιουργήσουν απαγορευτικές καταστάσεις για τις τουρκικές φιλοδοξίες.

(4)  Η τουρκική στρατιωτική επέμβαση στην Συρία και στο Ιράκ, που ήδη αναφέρθηκε παραπάνω, και τα απογοητευτικά της αποτελέσματα καλλιεργούν αισθήματα αβεβαιότητας στο περιβάλλον Ερντογάν. Η αποτυχημένη απόπειρα της Άγκυρας να επιβάλει κυριαρχικό τουρκικό ρόλο στην μάχη της Μοσούλης αποτέλεσε πλήγμα για τον εγωισμό του Ερντογάν, ο οποίος είναι υποχρεωμένος τώρα να παρακολουθεί από απόσταση την προέλαση του ιρακινού στρατού και των Κούρδων πεσμέργκα με συμμετοχή αμερικανικών ειδικών δυνάμεων.

Τι μέλει γενέσθαι;

Το σουλτανικό δημοψήφισμα Ερντογάν αποτελεί το κομβικό σημείο της σημερινής κρίσης. Όπως δήλωσε πρόσφατα ο Ian Bremmer, ιδρυτής και πρόεδρος του Eurasia Group, «Η πραγματική ανησυχία αφορά την περίπτωση όπου εάν ο Ερντογάν αισθανθεί ότι χάνει τη δυναμική στην προεκλογική εκστρατεία προς το δημοψήφισμα, θα μπορούσε να προκαλέσει μια στρατιωτική κρίση στο Αιγαίο για να ενισχύσει το εθνικιστικό αίσθημα.»[vii] Ο Ερντογάν, αν και επιφανειακά κύριος των καταστάσεων, αντιμετωπίζει δυσκολίες και στο εσωτερικό του κόμματος του ΑΚ αλλά και μεταξύ των στρωμάτων της τουρκικής κοινωνίας που ευνοούν την κοσμική ταυτότητα της χώρας και απορρίπτουν τις νεο-οθωμανικές εμμονές του καθεστώτος.

Οι συνεχιζόμενες εκκαθαρίσεις φαίνεται να ξεπερνούν τις αντοχές μεγάλης μερίδας της κοινής γνώμης κάτι που έχει ήδη οδηγήσει τον Ερντογάν σε περαιτέρω σκλήρυνση της στάσης του και σε σύγκλιση με ακραία στοιχεία, όπως οι Γκρίζοι Λύκοι, σε μια προσπάθεια να συσπειρώσει περαιτέρω τα μουσουλμανικά ασιατικά πλήθη από τα οποία αντλεί την δύναμη του. Οι τάσεις αυτές επιβεβαιώθηκαν και από την εκπαραθύρωση των υποτιθέμενων «μετριοπαθών» πρωταγωνιστών του ΑΚ, όπως ο Γκιουλ και ο Νταβούτογλου, των οποίων η στάση στα εθνικά θέματα της Τουρκίας θεωρήθηκε πέραν του δέοντος «ευρωπαϊκή» προσκρούοντας έτσι με την σκληρή αντίληψη Ερντογάν σε θέματα που αυτός θεωρεί αδιαπραγμάτευτα όπως η προϊούσα μουσουλμανική μετάλλαξη της χώρας, ο πόλεμος κατά των Κούρδων, η χειραγώγηση της δικαιοσύνης, ο αυταρχισμός σε διοίκηση, παιδεία, και ΜΜΕ, τα δικαιώματα μειονοτήτων, η θέση της γυναίκας στην κοινωνία κ.λπ.

Στο σημείο αυτό πρέπει να εξεταστεί ιδιαιτέρως ο ρόλος των αμερικανό-τουρκικών σχέσεων στα ελληνικά εθνικά θέματα. Η προεδρία Τραμπ έχει ήδη ανατρέψει δεδομένα που οι ευρωπαϊκές δυνάμεις θεωρούσαν σχεδόν αιώνια. Το γενικότερο «κλίμα» στις σχέσεις της υπερδύναμης με χώρες όπως η Γερμανία -- που ηγείται της «γερμανικής» Ευρώπης -- είναι χλιαρό (η επίσκεψη Μέρκελ στην Ουάσιγκτον στις 14 Μαρτίου αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον). Με δεδομένο το ό,τι η Ελλάδα δεν έχει ουσιαστική ευρωπαϊκή υποστήριξη στην αντιμετώπιση της τουρκικής απειλής, η αμερικανική στάση αποκτά στρατηγική βαρύνουσα σημασία. Σε γενικές γραμμές, τα ερωτήματα που πρέπει να απασχολούν την Αθήνα σχετικά με την αμερικανική στάση, αλλά και γενικότερα, είναι:

1.    Ποιός θα πρωταγωνιστήσει στην εξωτερική/αμυντική πολιτική των ΗΠΑ; Μέχρι στιγμής, οι κινήσεις Τραμπ έχουν καθαρά προσωπικό χαρακτήρα και εκτελούνται με τον ιδιότυπο τρόπο της πρόσωπο-με-πρόσωπο τακτικής του αμερικανικού προέδρου (τηλεφωνικές επικοινωνίες, Twitter κ.λπ.). Η προσέγγιση αυτή όμως θα είναι δύσκολο να συνεχιστεί καθώς η νέα αμερικανική κυβέρνηση αρχίζει να αντιμετωπίζει τα πολύπλοκα εκκρεμή διεθνή θέματα. Τόσο ο υπουργός εξωτερικών Τίλερσον, όσο και ο πολλά υποσχόμενος υπουργός του Πενταγώνου στρατηγός Μάτις, θα έχουν αναπόφευκτα λόγο στις εξελίξεις. Οι απόψεις τους για την περιοχή μας είναι άγνωστες, αν και ο Μάτις, λόγω στρατιωτικής πείρας, αποκλίνει προς ενδυνάμωση της Συμμαχίας και μιας «συντηρητικής» τακτικής με στόχο την αποφυγή εμπλοκών τις οποίες οι ΗΠΑ εκτιμάται ότι δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν με την βεβαιότητα ότι οι απόψεις τους θα επικρατήσουν. Ο Τίλερσον εκτιμάται ως κυρίως business deal maker (ήγουν έμπειρος σε εμπορικές συμφωνίες) ιδιότητα που είναι άγνωστο τι ακριβώς επιπτώσεις και αποτελέσματα θα έχει εν όψει του πολύπλοκου και απρόβλεπτου των εξωτερικών σχέσεων.

2.    Αν οι θέσεις Μάτις επικρατήσουν, το «κλίμα» που θα διαμορφωθεί θα είναι μάλλον αρνητικό για τουρκικές περιπέτειες στο Αιγαίο οι οποίες θα προκαλέσουν ανεπανόρθωτη θραύση της κεντρικής ιδέας του ΝΑΤΟ, κάτι που ο Μάτις, γνωστός υποστηρικτής της Συμμαχίας, θα θελήσει να αποτρέψει. Ήδη ανεπιβεβαίωτες δημοσιογραφικές πληροφορίες ισχυρίζονται ότι οι συνεχιζόμενες άναρθρες κραυγές και απειλές Ερντογάν προκάλεσαν «αθόρυβη» αμερικανική παρέμβαση κατόπιν ελληνικών διαμαρτυριών στο ΝΑΤΟ. Οι δηλώσεις του αμερικανού πρέσβη στην Αθήνα Τζέφρι Πάιατ περί αμερικανικής «ανησυχίας για πιθανά ατυχήματα»[i] στο Αιγαίο φαίνεται να επιβεβαιώνουν την είδηση αυτή.

3.    Η εκδηλωμένη πρόθεση του Προέδρου Τραμπ να κηρύξει ολοκληρωτικό πόλεμο κατά του ISIS, εφ’ όσον πάρει σάρκα και οστά, μεταβάλει τον Ερντογάν σε εν δυνάμει στρατηγικό σύμμαχο των αμερικανών. Παραμένει όμως άγνωστο το πώς θα αντιδράσει η αμερικανική πλευρά σε περαιτέρω εκτροχιασμό του επίδοξου σουλτάνου προς τον αυταρχισμό, ιδιαίτερα αν ηττηθεί, ή μετά βίας επικρατήσει, στο δημοψήφισμα.

4.    Οι σχέσεις της Άγκυρας με την Ευρώπη, και ιδιαιτέρως με την Γερμανία, συνεχώς χειροτερεύουν. Παρ’ όλα αυτά, οι ευρωπαϊκές αντιδράσεις στις μισαλλόδοξες και υπερφίαλες εκτοξεύσεις από την Άγκυρα παραμένουν χλιαρές και «πολιτικά ορθές» σε επιβεβαίωση της αιώνιας απουσίας «κοινής ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής». Η πλήρης αυτή αδυναμία της ΕΕ μπροστά στις τουρκικές προκλήσεις -- και ο μόνιμος εκβιασμός της παράνομης μετανάστευσης -- αποκλείουν έστω και συμβολικές κινήσεις στήριξης των ελληνικών θέσεων χωρίς την εκδήλωση συγκεκριμένης αμερικανικής πρωτοβουλίας.

Επιμύθιο

Δυστυχώς η ξαφνική εμφάνιση δύο τούρκων κομάντος που ζήτησαν άσυλο στην Ελλάδα και που ενέχονται στην απόπειρα δολοφονίας του Ερντογάν τον Ιούλιο του 2106 δημιουργεί εκ νέου εντάσεις τις οποίες θα είναι δύσκολο να αντιμετωπίσει η ελληνική κυβέρνηση.

Η άρνηση των ελληνικών δικαστηρίων να επιτρέψουν την απέλαση των άλλων οκτώ τούρκων στρατιωτικών που ζήτησαν άσυλο στην Ελλάδα αμέσως μετά το πραξικόπημα έχει επιδεινώσει την εχθρική στάση της Άγκυρας και πιθανώς συμβάλει (ή και προτρέπει) σε ενέργειες προσωπικής αντεκδίκησης από τον Ερντογάν. Δεν είναι μάλιστα υπερβολή να πούμε ότι, σύντομα, η τουρκική προπαγάνδα μπορεί να κηρύξει την Ελλάδα «γκιουλενικό προπύργιο» με αποτέλεσμα την έκρηξη του φανατισμού των μουσουλμανικών μαζών με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους ούτως ή άλλως παρορμητικούς και συχνά παράλογους υπολογισμούς του Ερντογάν.

Μια τέτοια εξέλιξη θα αυξήσει κατακόρυφα τις πιθανότητες μεμονωμένης ενέργειας φανατικών στο Αιγαίο, η οποία θα δημιουργήσει ντόμινο αντιδράσεων. Στην περίπτωση αυτή, οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, υποβαθμισμένες και χωρίς πεπειραμένους ηγέτες μετά τους μαζικούς αποκεφαλισμούς μετά το πραξικόπημα, θα είναι απλώς έρμαια στα χέρια του Ερντογάν. Με τέτοιες συνθήκες η κλιμάκωση εκ μέρους της Τουρκίας θα είναι σχεδόν βεβαία -- και η αποκλιμάκωση ένα ιδιαιτέρως δύσκολο και ακανθώδες αντικείμενο.

---

[i] «Πάιατ: Θα συνεργαστούμε με ΕΕ και ΔΝΤ για να βγει η Ελλάδα από την κρίση», www.in.gr, 4 Μαρτίου 2017.

---

[1] Burak Bektil, “Turkey’s dangerous moves in Iraq,” meforum.org http://bit.ly/2lHFPqr.

[2] James Stavridis, “Turkey and NATO: What comes next is messy,” foreignpolicy.com http://atfp.co/29LUw5h.

---

[i] Βλ. π.χ. Melik Kaylan, “For Turkey, there’ll be no turning back,” politico.eu Internet http://politi.co/2mPf7vS.

[ii] Ο Πρόεδρος Τραμπ, παρ’ όλους τους ευσεβείς πόθους του Ερντογάν, παραμένει απρόβλεπτος, ιδίως στο θέμα του ισλαμικού κινδύνου το οποίο η Άγκυρα απορρίπτει ως μη υφιστάμενο· βλ. Zia Weise “Trump’s Turkey honeymoon sours in days,” politico.eu http://politi.co/2jK6pAm.

[iii] Burak Bekdil, “Erdogan's Ambition to Expand Turkey's 1923 Borders,” meforum.org http://bit.ly/2li8KoC. Επίσης, Patrick Christys, “Turkey's invasion plans? President Erdogan talks of dominating parts of Iraq and Greece,” express.co.uk http://bit.ly/2li4PrO.

[iv] Οι αρνητικές επιπτώσεις των διαρκώς ογκούμενων αμυντικών δαπανών είναι μόνιμο αντικείμενο έρευνας· βλ. π.χ. Dimitrios Paparas, Christian Richter, Alexandros Paparas, “Military Spending and Economic Growth in Greece and the Arms Race between Greece and Turkey,” Journal of Economics Library, Volume 3, Issue 1, March 2016.

[v] Bλ. π.χ. Mick Krever and Atika Shubert, “Turkish purges leave armed forces weak, dismissed officer warns,” CNN.com http://cnn.it/2jVUJZ1.

[vi] Βλ. Jack Moore, “Leaked German report calls Turkey ‘platform’ for Hamas, Muslim Brotherhood, Syrian rebel groups,” Newsweek.com http://bit.ly/2mOevYr.

[vii] Αθανάσιος Έλλις, «Ιαν Μπρέμερ: Κρίση στο Αιγαίο, αν o Ερντογάν χάνει το δημοψήφισμα,» Καθημερινή, 4 Μαρτίου 2017.


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση