Μεταμοντέρνος πόλεμος

Γράφει ο Παναγιώτης Ήφαιστος 

Α. Ένας πρώτος ορισμός του μεταμοντέρνου πολέμου

Ορίζουμε ως μεταμοντέρνο πόλεμο την επιβολή αθέσπιστης ισχύος διανεμητικών προεκτάσεων επί των πολιτών ενός κράτους ή περισσοτέρων κρατών από πρωταγωνιστές της διεθνικής ιδιωτείας και από τις ηγεμονικές δυνάμεις οι οποίες αενάως παντοιοτρόπως επιδιώκουν έλεγχο των λιγότερο ισχυρών κρατών (οι δύο συνεργάζονται και συναλλάσσονται αλλά όχι πάντα). Κύριο χαρακτηριστικό του σύγχρονου μεταμοντέρνου πολέμου είναι ότι:

1. Δεν πλήττει μαζικά με πολεμικά οπλικά συστήματα αλλά διαμέσου επικοινωνιακών μεθόδων που εκμεταλλεύονται τα άλματα της τεχνολογίας.
2. Κύριος σκοπός όπως εξάλλου διακηρύσσεται στις δηλώσεις ή αποκαλύψεις ως προς το τι συνίσταται η στρατηγική του «soft power» είναι η εξοικονόμηση πόρων με το να ελεγχθεί ένα κράτος με τρόπο περίπου ισοδύναμο με το αποτέλεσμα ενός πολέμου συμβατικού χαρακτήρα. Δηλαδή επίτευξη του ίδιου σκοπού εισβολής στα πλαίσια ενός πολέμου με χρήση όμως απείρως λιγότερου (οικονομικού) κόστους.
3. Πλήττει μεν πολλούς και ίσως περισσότερους από ότι ένας συμβατικός πόλεμος αλλά εκμεταλλευόμενη την σύγχρονη τεχνοδομή έχει το πλεονέκτημα με τρόπο αθέατο, άπιαστο και αόρατο να πλήττει τον κάθε ένα ξεχωριστά μέσα στον προσωπικό του πυρήνα.
4. Κύρια μέσα της διεθνικής ιδιωτείας, πλέον, είναι οι χρηματοοικονομικοί οργανισμοί ή ανάμεικτα συστήματα διεθνικών χρηματοοικονομικών δρώντων και διεθνικών επιχειρήσεων, τα οποία (συστήματα), κατέχουν ιδιώτες που δεν υπόκεινται σε κοινωνικοπολιτικούς ελέγχους ή τους υπόκεινται ελλειμματικά.
5. ΟΙ ΔΙΕΘΝΙΚΟΙ ΙΔΙΩΤΕΣ (το αντίστοιχο του βάρβαρου ή του ανθρωποειδούς θηρίου στην προ-πολιτική εποχή) ενίοτε όχι μόνο συναλλάσσονται με τις «υπηρεσίες» κάποιων κρατών και ιδιαίτερα των ηγεμονικών, αλλά επιπλέον διόλου σπάνια παρατηρείται να ελέγχουν αυτές τις υπηρεσίες ή και ηγέτες αυτών των κρατών (οι αποκαλύψεις κατά την διάρκεια των Αμερικανικών προεδρικών εκλογών που τόσο ενόχλησαν είναι ενδεικτικές ενός πολύ μαζικότερου φαινομένου)
   1. Το τελευταίο αποτελεί παρακμή του ούτως ή άλλως προβληματικού διακρατικού συστήματος αλλά και πλήγμα για τον αναγκαίο και μη εξαιρετέο πολιτικοοικονομικό και στρατηγικό ορθολογισμό που απαιτείται να επιδεικνύει ένα κράτος.
   2. Υπογραμμίζεται ότι κύρια αποστολή του κράτους από καταβολής πολιτικού πολιτισμού ήταν και συνεχίζει να είναι η επίτευξη πολιτικοοικονομικού ορθολογισμού [Κάτι ανέφικτο σε πλανητικό επίπεδο καθότι απουσιάζει μια παγκόσμια κοινωνία και ένα παγκόσμιο κοινωνικοπολιτικό σύστημα για να καλλιεργήσει παγκόσμια κριτήρια πολιτικής ηθικής, παγκόσμια διανεμητική δικαιοσύνη και παγκόσμιο πολιτικοοικονομικό ορθολογισμό.]
   3. Υπό αυτό ακριβώς το πρίσμα οι διεθνικοί δρώντες οι οποίοι δεν είναι κοινωνικοπολιτικά ενταγμένοι αποτελούν εν δυνάμει επιστροφή στην προ-πολιτική εποχή και ενίοτε την ακραία βαρβαρική. Διόλου τυχαία ενίοτε μεταμφιέζονται με αγαθοεργούς σκοπούς και φιλανθρωπικές πράξεις.
6. Σημασία έχει ότι στο μεγάλο αλισβερίσι συμφερόντων στα συμπλεκόμενα επίπεδα των διεθνικών ιδιωτών, των κρατών και του πολίτη, ο τελευταίος πλήττεται ανελέητα με το να γίνεται αντικείμενο άσκησης αθέσπιστης ισχύος τις διανεμητικές προεκτάσεις της οποίας κανείς δεν ελέγχει ή ελέγχει ελλειμματικά, δηλαδή αποτελεί φαινόμενο ξεκάθαρα ενταγμένο στην προ-πολιτική / βαρβαρική εποχή.

Μιλάμε λοιπόν για ένα πόλεμο ιδιόμορφο, τον  μεταμοντέρνο, παντελώς ή ελλειμματικά αθέσπιστο και προ-πολιτικό. Αποτελεί πολιτικοοικονομική διαστροφή, πολιτική ανωμαλία και ένα γιγαντιαίο άλμα αντιστροφής πέντε χιλιάδων χρόνων πολιτικού πολιτισμού.

Τι ένα όμως πόλεμος, γενικότερα ως ιστορικό φαινόμενο, εγγενές μάλιστα με την ύπαρξη κυρίαρχων κρατών. Καθότι εάν κατανοούμε τι είναι πόλεμος στις διαχρονικές διακρατικές σχέσεις κατανοούμε πόσο μεγάλη ανωμαλία είναι ο  μεταμοντέρνος πόλεμος.

Πόλεμος είναι η επιβολή της βούλησης ενός δρώντα επί ενός άλλου με τρόπο που συμμορφώνει την συμπεριφορά του τελευταίου στα συμφέροντα του πρώτου.

Ο πόλεμος για να θυμηθούμε τον Κλάουζεβιτζ, μετριάστηκε ως ασθένεια του διακρατικού συστήματος, επειδή α. Είναι πολιτικά ενταγμένος σε κρατικούς σκοπούς, β. Μετριάζεται με το να περιορίζεται αυστηρά στην εκπλήρωση αυτών των σκοπών (εξ ου και οι συμβάσεις για τα εγκλήματα πολέμου).

Ο πόλεμος είναι μια αλυσίδα με πολλούς κρίκους, εκ των οποίων η άσκηση φυσικής βίας δεν είναι παρά μόνο ένας κρίκος.

Επειδή ακριβώς ως πολιτικά ενταγμένος «ο πόλεμος είναι η συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα» και γι’ αυτό ελεγμένος και μετριασμένος (σχετικές πρόνοιες και του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ για την διεθνή ειρήνη και ασφάλεια) ο μεταμοντέρνος πόλεμος ως μη πολιτικά ενταγμένος (στον βαθμό που εμπλέκονται διεθνικοί δρώντες εν μέρει ή συνολικά) είναι φαινόμενο προπολιτικό /  βαρβαρικό.

Συμβολίζει την βαρβαρότητα σε ένα κόσμο πολιτισμένο και γι’ αυτό όπου και όποτε έχουμε μεταμοντέρνο πόλεμο σημαίνει επιστροφή στην προ-πολιτική εποχή.

Σίγουρα εάν σκοπός όλων των κρατών είναι 

1. ο πολιτικός πολιτισμός, ο πολιτικοοικονομικός ορθολογισμός, 

2. ο στρατηγικός ορθολογισμός και 

3. η ορθολογιστική και μετριαστική αντιμετώπιση των εγγενών αιτιών πολέμου, ο μεταμοντέρνος πόλεμος στο τέλος βλάπτει όλους. Προσφέρει κέρδη, βεβαίως, στους ανάλγητους πρωταγωνιστές της διεθνικής ιδιωτείας ή στα ηγεμονικά κράτη εάν χρησιμοποιούν τους τελευταίους εργαλειακά.

Β. Οι κύριες πτυχές κάθε πολέμου και ο μεταμοντέρνος πόλεμος.

Θα σκιαγραφήσουμε τρεις πτυχές. 

1. Υπάρχουν πολλοί «πολεμικοί κρίκοι» πάνω στην αλυσίδα του πολέμου οπότε απαιτείται να εντοπιστεί σε ποιο κρίκο αναφερόμαστε καθότι η άσκηση βίας δεν είναι πάντα απαραίτητη.
2. Είναι οι κρίκοι της αλυσίδας του μεταμοντέρνου πολέμου Πολιτικά ενταγμένοι; 

3. Ποια συμφέροντα εκπληρώνονται ανάλογα με την απάντηση στο 1 και 2 και πως πλήττονται οι πολίτες.

Καταρχήν, είναι οι κρίκοι της αλυσίδας του μεταμοντέρνου Πολιτικά ενταγμένοι;

Το Πολιτικό γεγονός δεν είναι γραμμικό ή μονοσήμαντο ενώ οι βαθμίδες πολιτικής συγκρότησης ποικίλουν ανάλογα και αντίστοιχα με τις βαθμίδες δημοκρατίας. Καθαυτό Πολιτικό γεγονός έχουμε μόνο όταν αναφέρεται σε Κοινωνικό γεγονός, διαφορετικά πρόκειται για επίφαση, ψεύδος, ανωμαλία, διαστρέβλωση και προ-πολιτική κατάσταση.

Κοινωνικό γεγονός έχουμε όταν υπάρχει κοινωνία ιστορικά προικισμένη με οντολογική ετερότητα στα πεδία της κοσμοθεωρίας, του πολιτισμού και των πολιτικών παραδόσεων.

Η Εθνική Ανεξαρτησία συμβολίζει την δυνατότητα αυτής της κοινωνίας να ασκεί εσωτερική πολιτική αυτοδιάθεση υπό συνθήκες εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής κυριαρχίας και να αντικρούει τις επεμβάσεις στο εσωτερικό πολιτικό της σύστημα. Αυτό συμβολίζει την ύπαρξη ανεξάρτητου κράτους (ανεξάρτητης Πολιτείας στην κλασική εποχή).

Επειδή στο διεθνές σύστημα το οποίο αποτελείται από κράτη άνισου μεγέθους, άνισης ισχύος και άνισης ανάπτυξης ισχύει η αρχή της αυτοβοήθειας, το κάθε κράτος είναι υποχρεωμένο να παλεύει για την αυτοσυντήρησή του, την επιβίωσή του και την διατήρηση ισόρροπων σχέσεων και συναλλαγών παρά την εγγενή ασυμμετρία ισχύος μεταξύ των μελών κάθε διακρατικού συστήματος. Τα λιγότερο ισχυρά κράτη, εξάλλου, αναπτύσσουν στρατηγικές μείωσης των συνεπειών της ασυμμετρίας ισχύος με προσεγγίσεις που έχουν επιστημονικά αναπτυχθεί επαρκώς από την στρατηγική θεωρία (patron-client relations). Μονολεκτικά, η  καλλιέργεια του ορθολογισμού στην πλάστιγγα κόστους / οφέλους εναλλακτικών στάσεων και συμπεριφορών είναι το καίριο ζήτημα.

Στον διακρατικό πόλεμο και ανεξαρτήτως σε ποιο κρίκο αναφερόμαστε οι παράμετροι του πολέμου είναι λίγο πολύ γνωστοί, συχνά μάλιστα ρυθμισμένοι με το (διεθνές) δίκαιο του πολέμου, ή, εάν υπάρχουν οι προϋποθέσεις, από τους θεσμούς συλλογικής ασφάλειας. Οι δρώντες του πολέμου στο διεθνές σύστημα είναι τα κράτη. Ανεξαρτήτως διακρατικών θεσπίσεων η σταθερότητα και η αστάθεια συναρτώνται με την ισορροπία ή την ανισορροπία.

Εάν και όταν το διακρατικό σύστημα γίνεται ολοένα και πιο ελλειμματικό οι φορείς αθέσπιστης ισχύος βρίσκουν παράθυρα ευκαιρίας εκπλήρωσης των συμφερόντων τους ή ακόμη καθίσταται οι κυρίαρχοι δρώντες.

Το διακρατικό σύστημα, τώρα, γίνεται ολοένα και πιο ελλειμματικό όσο περισσότερο τα αίτια πολέμου εντείνονται και όσο περισσότερο ο θεσμός του πολιτικοοικονομικού ορθολογισμού αποδυναμώνεται πολιτικά και θεσμικά. Κύριο αίτιο αυτών των ασθενειών είναι η ελλειμματική γνώση του εγγενούς χαρακτήρα των αιτιών πολέμου και των Θουκυδίδειων αξιωμάτων περί ισορροπίας («ίσης δύναμης»).

Συχνά ακόμη και πιο ισχυρά κράτη αλλά πρωτίστως τα λιγότερο ισχυρά κράτη καθίστανται αντικείμενα άσκησης αθέσπιστης βίας, εκμετάλλευσης και καταστολής της κοινωνίας από άπιαστους και αθέατους δρώντες όπως οι διεθνικοί τοκογλύφοι, οι κερδοσκόποι και εγκληματικά στοιχεία κάθε είδους τα οποία δεν υπόκεινται στον παραμικρό πολιτικοοικονομικό έλεγχο από οποιοδήποτε κοινωνικοπολιτικό σύστημα ή από διακρατικούς θεσμούς.

Ενώ αυτό δεν είναι νέο φαινόμενο, συχνά αλλά σταθερά τις τελευταίες δεκαετίες παράλληλα με την μεγέθυνση της διεθνικής ιδιωτείας βλέπουμε ότι οι αθέατοι δρώντες συνεργάζονται ολοένα και περισσότερο με ηγεμονικά κράτη στο πλαίσιο του ανελέητου και συχνά αόρατου ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων.

Το ζήτημα που τίθεται διευκρινίζεται στο σημείο αυτό, δεν είναι η «δαιμονοποίηση» των διεθνικών δρώντων αλλά η υπογράμμιση του αυτονόητου, ότι δηλαδή εάν και όταν οι διεθνικοί δρώντες δεν υπόκεινται κοινωνικοπολιτικούς ή διακρατικούς ελέγχους είναι προ-πολιτικοί και πηγή άκρατου ανορθολογισμού.

Καλό είναι να υπενθυμίσουμε την θεώρηση του Παναγιώτη Κονδύλη, ο οποίος έχοντας όσο κανείς άλλος μελετήσει το φαινόμενο του μεταμοντερνισμού, στο «Θεωρία του Πολέμου» μιλώντας για την ποικιλομορφία του πολέμου σωστά επισημαίνει ότι «… Ο πόλεμος ως συνέχιση της πολιτικής αποτελεί μια έκφραση (μεταξύ άλλων) του γενικού χαρακτήρα πολιτικών υποκειμένων, είτε αυτά είναι κράτη, είτε κινούνται στα όρια ενός έθνους, είτε είναι διεθνή. Ο γενικός χαρακτήρας του πολιτικού υποκειμένου αποτελεί με τη σειρά του συνισταμένη πολλών παραγόντων (οικονομικών, εθνικών, ιδεολογικών, πολιτικών με την στενότερη έννοια …».

Προσφέροντας αυτή την λεπτολόγα διατύπωση ο Κονδύλης αφήνει περιθώρια να κατανοήσουμε το γεγονός ότι όσο περισσότερο τα μεταμοντέρνα φαινόμενα αναπτύσσονται και βαθαίνουν τόσο περισσότερο τα κράτη και ιδιαίτερα τα λιγότερο ισχυρά καθίστανται θύματα φορέων αθέσπιστης ισχύος (ακόμη και στο εσωτερικό οργανωμένων και αποτελεσματικών κρατών καθότι όσοι έχουν κατανοήσει το μεταμοντέρνο φαινόμενο γνωρίζουν ότι πρόκειται για τον αντίποδα της Πολιτικής και του πολιτικού πολιτισμού)

Βοηθούσης πλέον και της τεχνολογίας που κατέστησε τις πλανητικές δράσεις ευκολότερες, οι διεθνικοί δρώντες αποκτούν δυνατότητα άσκησης αθέσπιστης ισχύος βαθύτατων διανεμητικών προεκτάσεων επειδή δύνανται να διαπερνούν με ευκολία τα σύνορα παρακάμπτοντας εν μέρει ή συνολικά τους κοινωνικοπολιτικούς / κρατικούς ελέγχους ή τους ελέγχους των διακυβερνητικών θεσμών.

Αυτά μπορούμε να το πούμε και διαφορετικά. Πάνω στο εκκρεμές όπου στον ένα πόλο είναι το Πολιτικό / Κοινωνικό γεγονός που συγκροτεί το κράτος, όταν διεθνικά ή ιδιωτικά ή ηγεμονικά υποκινούμενα διεθνικοί δρώντες (λειτουργώντας ως ιδιώτες, δηλαδή ανεξέλεγκτα και αδιάφορα για τις επιπτώσεις επί των πολιτών) ωθούν προς τον πόλο όπου η ισχύς είναι αθέσπιστη, ο πολίτης γίνεται έρμαιό τους. Εξ ου η σημασία του κράτους, της δημοκρατικής του συγκρότησης, της ανθρωπολογικής υπόστασης των πολιτών και της εδραίας θεσμικής οργάνωσης στο όνομα της κοινωνίας.

Ο πολίτης γίνεται έρμαιό τους καθότι πάνω του ασκείται αθέσπιστη ισχύς για την οποία το κράτος δεν έχει ή δεν μπορεί να έχει ρόλο ή ο ρόλος του καταστέλλεται και καταντά εντολοδόχος αθέατων διεθνικών δυνάμεων όπως κερδοσκόποι και τοκογλύφοι ενίοτε φέροντες ονομασίες όπως τάδε τράπεζα κτλ. (στην περίπτωση των μνημονίων όπου έτσι καταστέλλεται ζωή πολλών πολιτών του νότου της ΕΕ πλήττοντας την προσωπική τους σφαίρα, αυτό βασικά έχουμε).

Η τύχη και τα συμφέροντα κάποιου νοικοκυριού, κάποιας επιχείρησης και οποιουδήποτε άλλου εντός ενός  κράτους κανονικά είναι κοινωνικοπολιτικά ενταγμένα με τρόπο που σμιλεύονται αποφάσεις συμβατές με το κοινωνικοπολιτικά προσδιορισμένο κοινό συμφέρον της κοινωνίας και των πολιτών της.

Αντίθετα, όταν αυτό δεν συμβαίνει, ομάδες διαφόρων μιγμάτων αποτελούμενοι από διεθνικούς τραπεζίτες, κερδοσκόπους, τοκογλύφους, ηγεμονικούς υπαλλήλους, στελέχη πολυεθνικών επιχειρήσεων και τεχνοκράτες, οι αποφάσεις τους είναι εξ αντικειμένου προ-πολιτικού χαρακτήρα. Είναι ιδιωτεία ή ηγεμονικές πρακτικές ή αμφότερα.

Ο πολίτης που χάνει την εργασία του στην βάση σχεδιασμών τέτοιων ιδιωτών ή ο επιχειρηματίας ενός νοικοκυριού που βλέπει την επιχείρησή του να κατεδαφίζεται στο όνομα αστείων επιχειρημάτων περί έκτακτης ανάγκης ή αποτελεσματικότητας που θα ζήλευε και ο Δαρβίνος, καταντούν να είναι έρμαιο άγνωστων δυνάμεων.

Πολύ περισσότερο, όταν πλέον αυτές οι δυνάμεις έχουν την δυνατότητα να ελέγχουν τα επικοινωνιακά μέσα, τις βάσεις προσωπικών και άλλων δεδομένων ή ακόμη  και τις προσωπικές συνήθειες και πράξεις κάθε πολίτη.

Το πρόβλημα για τον πολίτη καθίσταται ακόμη εντονότερο εάν κανείς συνεκτιμήσει το τι σημαίνει μεταμοντερνισμός ως φαινόμενο που πλήττει ανθρωπολογικά τους πολίτες με το να περιορίζει την γνώση τους, την πολιτική τους μόρφωση, τις πατροπαράδοτες παραδόσεις που προσδίδουν ανθρωπολογική υπόσταση, τις διατροφικές συνήθειες, τις οικιστικές δομές, την σχέση φύσης-ανθρώπου και πολλά άλλα (βλ. σύντομη περιγραφή πιο κάτω και παραπομπές σε παράρτημα στο τέλος)

Όσο περισσότερο πάντως αυξάνονται και εντείνονται οι διεθνικοί δρώντες και όσο περισσότερο διαφεύγουν των κρατικών ελέγχων ή όταν τα κράτη γίνονται όργανά τους, τόσο περισσότερο εκμηδενίζεται η πολιτική και τόσο περισσότερο ο πολίτης γίνεται έρμαιο αδιαφανών δυνάμεων που ενσαρκώνουν την ιδιωτεία και δρουν καταχρηστικά ή ενίοτε και θηριωδώς.

Αυτή η μορφή πολέμου η οποία βασικά συρρικνώνει ή εκμηδενίζει την Πολιτική, το κράτος, τα κοινωνικοπολιτικά συστήματα, τους κοινωνικοπολιτικούς ελέγχους και τους διακρατικούς ελέγχους, φουντώνουν τις δυνάμεις των δυνάμεων που βρίσκονται εκτός κοινωνικοπολιτικών συστημάτων και δυναμώνουν τους δράστες του μεταμοντέρνου πολέμου.

Καθότι για δράστες πρόκειται που αντιστρέφουν τον πολιτικό πολιτισμό, διαστρέφουν το πολιτειακό γίγνεσθαι, που γεννούν ή πολλαπλασιάζουν την ιδιωτεία και που ασκούν ισχύ βαθύτατων προεκτάσεων πλην αθέσπιστη.

Ενώ δεν αποκλείεται πόλεμοι συμβατικά νοούμενοι να απορρέουν από τέτοιες πολιτικές και θεσμικές ανωμαλίες, ο μεταμοντέρνος πόλεμος, πλέον, κυρίως και πρωτίστως, δεν αφορά άσκηση φυσικής / πολεμικής βίας αλλά πλήγματα μέσα στον προσωπικό πυρήνα της ζωής του πολίτη. 

Μεταξύ άλλων, την οικονομική του κατάσταση, τα χρέη του, την εργασία του, τις αποταμιεύσεις του, τις σπουδές των παιδιών του, την επιχειρηματική του δράση, την διατροφή του και τις προσωπικές του στιγμές κάθε είδους. Τον καταστέλλουν θηριωδώς και τον συρρικνώνουν στα επιθυμητά μέτρα που εκπληρώνει τους σκοπούς των δραστών της εκάστοτε ιδιωτείας.

Ακόμη, αόρατα  και αθέατα, δημιουργούνται τεχνόσφαιρες και μηχανισμοί αποδυνάμωσης της θέλησης του πολίτη για αντίσταση, ελέγχου του με παραπληροφόρηση, εκμηδένιση των πολιτικών του δικαιωμάτων και υποδούλωσή του στους σκοπούς των κερδών και οφελών της αθέσπιστης διεθνικής και όχι μόνο ιδιωτείας (καθότι είτε για ηγεμονικές πολιτικές μιλάμε είτε για διεθνική ιδιωτεία ή αμφότερα, ο μεταμοντέρνος πόλεμος προϋποθέτει συνειδητούς ή ανεπίγνωστους εγχώριους πραιτοριανούς).

Γ. Συμπέρασμα και περιγραφές του μεταμοντερνισμού

Ο μεταμοντέρνος πόλεμος είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων καταστάσεων της ύστερης εποχής που αφετηρία τους σύμφωνα με τον Παναγιώτη Κονδύλη θεμελιώνεται εντοπίζεται γύρω στο 1900.

Συμβολίζεται πρωτίστως με την έλευση της μαζικοπαραγωγής, της μαζικοκατανάλωσης, της αστικοποίησης, του ανθρωπολογικού κατακερματισμού για να είναι συμβατό το άτομο με αυτές τις δομές και των πληγμάτων κατά των εθνικών κοσμοθεωριών, του πολιτισμού και των πολιτικών παραδόσεων.

Οπωσδήποτε επίσης οι προεκτάσεις στην αισθητική διαμόρφωση των ανθρώπων και στον θεσμό της οικογένειας είναι βαθύτατες.

Η οικογένεια, υπό μεταμοντέρνο πρίσμα είναι αχρείαστη και ασύμβατη με τις λειτουργικές ανάγκες των μεταμοντέρνων δομών που θέλει το άτομο οντολογικά εκμηδενισμένο και στερημένο οντολογικών δεσμών.

Η ιδιωτεία και η αθέσπιστη ωμή ισχύς, εξάλλου, είναι τα κύρια χαρακτηριστικά μιας συνεπούς μεταμοντέρνας κατάστασης.

Εάν μου ζητούσαν σε να περιγράψω σε μερικές γραμμές τι είναι μεταμοντερνισμός θα έλεγα ότι είναι ο αντίποδας της Πολιτικής που για να εκμηδενιστεί (η Πολιτική κλασικά νοούμενη  και δημοκρατικά κινούμενη) απαιτείται να συρρικνωθεί η ανθρωπολογική υπόσταση του ατόμου-πολίτη. Ως εκ τούτου και επειδή κύρια αποστολή της Πολιτικής είναι η θέσπιση των διανεμητικών συνεπειών της ισχύος με πολιτική ηθική και διανεμητική δικαιοσύνη που διασφαλίζει κοινωνική συνοχή, εκεί κάτω στον αντίποδα όπου βρίσκεται ο μεταμοντερνισμός θεριεύει η ιδιωτεία. Στον πόλο αυτό η ισχύς είναι αθέσπιστη, προ-πολιτική, βάρβαρη και θηριώδης. Εξ ου και στο «Κοσμοθεωρία των Εθνών» αβασάνιστα δώσαμε τίτλο «μεταμοντερνισμός ως το ισοδύναμο των Σοδόμων και Γομόρρων». 

Ο συνδυασμός των μεταμοντέρνων τάσεων, ο αυξανόμενος ανορθολογισμός πολλών  κρατών και ο συνεπαγόμενος ανορθολογισμός στο διακρατικό επίπεδο κυρίως με την απουσία διακυβερνητικών θεσπίσεων και ελέγχων, ενθάρρυνε εάν όχι γιγάντωσε την διεθνική ιδιωτεία.

Μεταξύ άλλων, τις άπιαστες πολυεθνικές, τους άπιαστους χρηματοοικονομικούς δρώντες, τους αόρατους τοκογλύφους, τους αθέατους ή ωραιοποιημένους κερδοσκόπους και τους οικονομικούς εγκληματίες.

Αναπόφευκτα, δημιουργήθηκαν τεχνόσφαιρες που κοινωνικοπολιτικά ή διακρατικά ελέγχονται ελάχιστα ή και μηδενικά και των οποίων τα μέλη είναι είτε αμιγώς κρατικοί ή διεθνικοί ιδιώτες ή διεθνικοί εντολοδόχοι ή εντολοδόχοι ηγεμονικών υπηρεσιών. Δηλαδή, ενσάρκωση προ-πολιτικών καταστάσεων.

Τα ελλείμματα του κράτους και του διακρατικού συστήματος και η γιγάντωση της παρουσίας της διεθνικής ιδιωτείας διευκολύνθηκαν από την τεχνολογία που πλανητικοποίησε τις σχέσεις πλην όπως είναι φυσικό δεν θα μπορούσε να παγκοσμιοποιήσει την πολιτική καθότι απουσιάζει μια παγκόσμια κοινωνία που θα συγκροτούσε ένα παγκόσμιο κοινωνικοπολιτικό σύστημα και που θα καθιστούσε ένα παγκόσμιο κράτος εφικτό.

Η τεχνολογία θα μπορούσε, ασφαλώς, ως προς τις πλανητικές της προεκτάσεις, να τύχει διακρατικών ρυθμίσεων. Δεν είναι και τόσο εύκολο για πολλούς λόγους. Μεταξύ άλλων, λόγω εγγενών αιτιών πολέμου που αποδυναμώνουν τις δυνατότητες αυξημένων διακρατικών συνεργασιών και λόγω ελέγχου πολλών «μηχανών» από άπιαστους και αθέατους διεθνικούς δρώντες  και ή ηγεμονικά κράτη.

Παρά το γεγονός ότι κατά το πλείστο οι διεθνικοί δρώντες είναι αόρατοι και αθέατοι οι συνέπειες έγιναν πιο αισθητές και οι δράστες πιο ορατοί επειδή πολλά προσωπεία έπεσαν.

Έπεσαν τόσο λόγω πολλών αντιφάσεων στο όλο σύστημα όσο και εκ του γεγονότος ότι πολλά προσωπεία υποχρεωτικά πετάχτηκαν λόγω κρίσεων ιδιαίτερα σε κράτη ή περιφέρειες όπου οι κρατικές ή διεθνικές δυνάμεις μεταμφιέζονταν με πολλά και συχνά ωραιοποιημένα προσωπεία. Συχνά, πλήθος συνειδητών ή ανεπίγνωστων πιονιών προπαγάνδιζαν υπέρ καταστάσεων που αποδυναμώνουν τις κοινωνίες και διευκολύνουν την εκπλήρωση των συμφερόντων τους (εθνομηδενιστικά κινήματα, κοσμοπολίτικες ασυναρτησίες, θεωρήματα και ιδεολογήματα περί παγκοσμιοποίησης κτλ)

Δ. Προσανατολισμοί Θεραπειών

• Ισχυροποίηση των κρατών με κάθε τρόπο καθότι αποτελεί τον άξονα της ζωής των πολιτών όλων των κοινωνιών και του διεθνούς συστήματος
• Δημοκρατικός προσανατολισμός των κοινωνικοπολιτικών συστημάτων: Ο πολίτης να έχει την δυνατότητα να ασκεί ολοένα και πιο αποτελεσματικά τον ρόλο του εντολέα και το καράβι να κινείται προς την Ιθάκη της Πολιτικής Ελευεθερίας.
• Καλλιέργεια της γνώσης στο επίπεδο των πολιτών για τον ρόλο του κράτους ως φορέα πολιτικού, οικονομικού και διπλωματικού ορθολογισμού
• Ενίσχυση των εθνικών κοσμοθεωριών, των εθνικών πολιτισμών και των εθνικών πολιτικών παραδόσεων ως κύριων μέσων αντίστασης κατά των ανθρωπολογικών πληγμάτων των πολιτών λόγω μεταμοντέρνων φαινομένων
• Καλλιέργεια της έννοιας της ισορροπίας τόσο ως προϋπόθεση σταθερότητας όσο και ως προϋπόθεση ισόρροπων διακρατικών συναλλαγών και ρυθμίσεων
• Ενίσχυση των παραδοχών αλληλεγγύης εντός του κράτους στην βάση ενός κοινωνικοπολιτικά πολιτικοοικονομικού συστήματος δικαιακά σμιλευμένου, κάτι που αποτελεί προϋπόθεση κοινωνικής συνοχής, ευνομίας, ευταξίας και ασφάλειας
• Εμπέδωση μιας αλήθειας πολύ ροκανισμένης: Χωρίς ετοιμότητα για κάθε θυσία αν χρειαστεί, ακόμη και αυτοθυσίας, η πολιτεία είναι έωλη και οι πολίτες το ίδιο
  • Παράδειγμα: Δεν μπορεί στο όνομα θυσιών και μάλιστα ψευδώς δραματοποιημένων να μην είναι τα μέλη μιας κοινωνίας έτοιμα να δείξουν την πόρτα στους τοκογλύφους και κερδοσκόπους και στις τεχνόσφαιρές τους και να μην προχωρούν έτσι στην λήψη κάθε μέτρου έκτακτης ανάγκης που θα διαφυλάττει την εθνική ανεξαρτησία, την κοινωνικοπολιτικά στερεωμένη διανεμητική δικαιοσύνη ή ακόμη και τα θεμελιώδη και έσχατα όπως οι Συνταγματικές διατάξεις. Η ελευθερία θέλει αρετή, τόλμη, ετοιμότητα αυτοθυσίας και αλληλεγγύη μεταξύ των πολιτών.
• Ενίσχυση της έννοιας της πατρίδας, της φιλοπατρίας, του πατριωτισμού και αν χρειαστεί αυτοθυσίας ως εσχάτων λογικών που όταν υπερισχύσουν θα έχουμε πιο ορθολογιστικά κράτη και πιο μετριασμένες συνέπειες λόγω εγγενών αιτιών πολέμου
• Η ιδιωτεία απαιτείται να είναι πάντα στο στόχαστρο των μελών μιας κοινωνίας καθότι αποτελεί τον κυριότερο εχθρό της Πολιτείας, δηλαδή τον κυριότερο εχθρό του κράτους που αποτελεί τον θεσμό της συλλογικής ελευθερίας της κοινωνίας και που αποτελεί προϋπόθεση ευνομίας, ευταξίας και ασφάλειας.
• Ενίσχυση των διεθνών θεσμών αλλά ταυτόχρονα και κατανόηση του γεγονότος πως πολιτικοοικονομικός και διπλωματικός ορθολογισμός σημαίνει ενεργή συμμετοχή των αντιπροσώπων των κρατών με τρόπο που οι διεθνείς οργανισμοί δεν καθίστανται εξαρτημένες εργαλειακές μεταβλητές στο οπλοστάσιο των ηγεμονικών κρατών ή των πρωταθλητών της διεθνικής ιδιωτείας
• Όλα τα πιο πάνω δεν επιτυγχάνονται και ο θανατηφόρος μεταμοντερνισμός δεν αντιμετωπίζεται εάν δεν επιτυγχάνεται –και το υπογραμμίζουμε ακόμη μια φορά γιατί είναι ο άξονας των πάντων– δημοκρατική φορά κίνησης εντός των κρατών.
  • Δημοκρατική φορά κίνησης που επιτρέπει αξίωση του πολίτη να είναι αυτεξούσιος, εντολέας της εξουσίας και φορέας αξιώσεων ελευθερίας (πολιτικής ελευθερίας και συλλογικής ελευθερίας, δηλαδή εθνικής ανεξαρτησίας). Αυτά και άλλα, επαναλαμβάνεται, απαιτούν εμπεδωμένες εθνικές κοσμοθεωρίες, πολιτισμούς και πολιτικές παραδόσεις με τις οποίες οι πολίτες ενός κράτους εάν δεν είναι προικισμένοι καταντούν έρμαια της κρατικής και διεθνικής ιδιωτείας και ή των ηγεμονικών αξιώσεων.

Με ιστορικούς όρους ο μεταμοντέρνος πόλεμος βρίσκεται, κατ’ ουσία, στην αφετηρία. Οι αλλοπρόσαλλοι και έωλοι διεθνισμοί  και κοσμοπολιτισμοί που χρησιμοποιήθηκαν ως μεταμφιέσεις των ηγεμονικών αξιώσεων ισχύος εξυπηρέτησαν εφήμερα τα ηγεμονικά παίγνια της μετά-Αποικιακής εποχής αλλά επιπλέον προκάλεσαν εκτεταμένο πολιτικοοικονομικό και στρατηγικό ανορθολογισμό.

Οι διεθνικοί δρώντες όπως αναπτύχθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες συστηματικοποίησαν τον μεταμοντέρνο πόλεμο ως ένα ακραία απολίτιστο φαινόμενο –αντίθετο δηλαδή με πάγια κριτήρια πολιτικού πολιτισμού πορείας των ανθρώπων 5 χιλιετιών– που πλήττει πρωτίστως τους απρόσεκτους και τους αφελείς. Η γνώση των αιτιών πολέμου στην διεθνή πολιτική. Απαιτείται πλέον επαρκής γνώση και αυτού του είδους πολέμου, του μεταμοντέρνου πολέμου, που αποτελεί ίσως την μεγαλύτερη διαστροφή διαδρομής του πολιτικού πολιτισμού 5 χιλιετιών.

Όπως προχωρούμε στον 21 αιώνα έχουμε μια μετάβαση όπου ο μεταμοντέρνος πόλεμος κατά των απρόσεκτων, αδυνάμων και αφελών, διεξάγεται μεμονωμένα ή συνδυαστικά από ηγεμονικά κράτη, την διεθνική ιδιωτεία και την ιδιωτεία εντός των κρατών που υπηρετεί τους πρώτους και τους δεύτερους. Η ζημιές για τους αδύναμους, τους απρόσεκτους και τους αφελείς είναι αναπόδραστες ή και θανατηφόρες.

Συνταγές ή προβλέψεις δεν μπορούν να υπάρξουν. Γιατί τα πιο πάνω αν και σχεδόν αυτονόητα, μια κοινωνία για να αντιμετωπίσει τον μεταμοντέρνο πόλεμο απαιτείται να διαθέτει ένστικτα αυτοσυντήρησης / επιβίωσης, κάτι το οποίο δεν υπάρχει τρόπος να μετρηθεί και σταθμιστεί.

Μπορούμε να δούμε μόνο τους προσανατολισμούς. Αυτό σημαίνει εγρήγορση κάθε κοινωνίας ως προς το πώς είναι προσανατολισμένα τα πράγματα στα πεδία της ενότητας Δ που τιτλοφορήθηκαν ως «προσανατολισμός θεραπειών».

Υστερόγραφο. Soft–power, μεταμοντέρνα πραξικοπήματα και συμπαρομαρτούντα

Στην σύντομη ανάλυση που προηγήθηκε έγινε αναφορά και στην στρατηγική soft power, όρο τον οποίο στα Ελληνικά απέδωσα εξαρχής ως «μαλακή ισχύς». Ισχύς δηλαδή η οποία όπως τα δηλητηριώδη υγρά του φιδιού μαλακώνουν το θύμα πριν το καταβροχθίσουν. Το θέμα του μεταμοντέρνου πολέμου –διεθνικών δρώντων, κρατών ή ανάμεικτου– συνδέεται άμεσα με την πολύ σημαντική υπόθεση του soft power αλλά και με την ραγδαία εξελισσόμενη τεχνολογία που πολλαπλασιάζει τα μέσα και αυξάνει τις πληροφορίες και τις δυνατότητες πληγμάτων κατά φυσικών στόχων. Για παράδειγμα τα μέσα που οι δυνάμεις διαθέτουν πλέον στον κυβερνοχώρο διεξάγονται αόρατοι και αθέατοι πόλεμοι που κυμαίνονται από συλλογή πληροφοριών μέχρι την εκτέλεση εκλεκτικά επιλεγμένων πληγμάτων με υπερσύγχρονα οπλικά συστήματα που εκπληρώνουν συγκεκριμένους τακτικούς σκοπούς. Τα δίκτυα επικοινωνίας και το διαδίκτυο που σχετίζονται με το κλασικό ζήτημα των πληροφοριών και του συντονισμού είναι οπωσδήποτε κρίσιμα πεδία. Τα θέματα αυτά τα έχουμε αγγίξει ή και αναλύσει στο παρελθόν ενώ υπάρχουν πλέον πολλά  κείμενα τα οποία τεκμηριώνουν πολλές θέσεις οι οποίες στο παρελθόν θα μπορούσαν να είναι μόνο υποθέσεις. Δεν αφορούν κάποια υπόθεση συνομωσίας την οποία ποτέ δεν υιοθετούμε, καθότι στον κρατοκεντρικό κόσμο υπάρχουν στρατηγικές των κρατών οι οποίες συμπεριλαμβάνουν τακτικές και μυστικές ενέργειες και αυτό δεν είναι συνομωσία αλλά χάραξη και στρατηγικής στο διόλου ανθόσπαρτο διεθνές πεδίο (το ότι μπορεί να είναι ανθόσπαρτο είναι μόνο στο μυαλό κάποιων νεοελλήνων, κάτι που αποτελεί και αυτό αίτιο των συμφορών). Θα μπορούσαμε να παραπέμψουμε σε πολλά κείμενα όπως το Christopher Simpson, Science of Coersion, Communication, Research & Psychological Warfare 1945-1960, ένα εκπληκτικό βιβλίο που το 1994 έγινε best seller και το οποίο μεταξύ άλλων περιγράφει την εμπλοκή της Αμερικανικής ακαδημαϊκής κοινότητας στην στρατηγική της χώρας τους. Επίσης στο άρθρο του Jonathan Mowat το οποίο έχουμε αναρτημένο στην διεύθυνση http://www.ifestosedu.gr/55SoftPower.htm. Αποτελεί μια πολύ ενδιαφέρουσα σύντομη μελέτη έξοχα θεμελιωμένη με αναφορές σε πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές σε αναφορά με το μεταμοντέρνο πραξικόπημα στην πρώτη κρίση της Ουκρανίας (κάτι που ερμηνεύει και γιατί και πως οδηγηθήκαμε στην δεύτερη κρίση). Κύρια χρησιμότητα της ανάλυσης του Mowat είναι τα εξαιρετικού ενδιαφέροντος βιβλία στα οποία παραπέμπει. Σε παραπλήσια ανάρτηση «Στρατηγική «Μαλακής ισχύος» και διεθνικοί δρώντες» http://www.ifestosedu.gr/47SoftPower.htm στον ίδιο ιστοτόπο έχω τόσο μια δική μου εισήγηση σε συνέδριο για το soft power όσο και άλλα ενδιαφέροντα κείμενα όπως το Heather Coffin, George Soros, Imperial Wizard. Εκεί υπάρχουν επίσης και πολλές αναρτήσεις για μερικές πτυχές των υπόγειων διαδρομών του μεταμοντέρνου πολέμου κατά των νεοελλήνων όταν προτάθηκε το φασιστικό, ανελεύθερο και αντιδημοκρατικό σχέδιο Αναν (2001-2004) το οποίο αναρίθμητοι εκτέθηκαν βάζοντας την υπογραφή τους (γιατί;) κάτω από λίστες ντροπής στήριξής του. Επίσης πολλές αναρτήσεις για την θλιβερή συζήτηση γύρω από εθνομηδενιστικές θέσεις, πχ βλ. http://www.ifestosedu.gr/59HistoryBooksMemos.htm «η διαμάχη για τα βιβλία της ιστορίας» όπου και ένα δοκίμιο με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Σόροι, σοράκια και κοράκια. Ορισμός και γενική τοποθέτηση». Την στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, πάντως, έχουμε ξανά μια απίστευτα χαώδη συζήτηση που πολύ μοιάζει με την περίοδο αυτή με την διαφορά ότι πλέον 1. Στο διεθνές και περιφερειακό περιβάλλον στο οποίο ανήκουν οι Έλληνες οι στρατηγικές ανακατατάξεις είναι καταιγιστικές και οι Κλίνες του Προκρούστη πολλές. 2. Πάνω σε αυτές τις Κλίνες δεν είναι μόνο η  Κύπρος αλλά και το νεοελληνικό κράτος καθώς επίσης και πολλά άλλα αδύναμα και απρόσεκτα κράτη της περιφέρειάς μας και ευρύτερα.

Καταληκτικά, λοιπόν, στο σύντομο κείμενο που προηγήθηκε θίξαμε πολύ σχηματικά ένα μεγάλο ζήτημα του μέλλοντος. Αφενός το πως ο πολιτικοοικονομικός και στρατηγικός ορθολογισμός ροκανίζονται υπονομεύοντας τα θεμέλια και τους προσανατολισμούς της Οδύσσειας των Ανθρώπων, των Κρατών και του Διεθνούς Συστήματος. Αφετέρου το πως η αυτονόμηση των διεθνικών δρώντων δεν συρρικνώνει ή εξουδετερώνει παντελώς τον πολιτικό πολιτισμό αλλά και οδηγεί σε απόκτηση διανεμητικής ισχύος από δρώντες που βρίσκονται εν μέρει ή πλήρως εκτός πολιτικής. Πολιτική όμως σημαίνει Κοινωνικό / Πολιτικό γεγονός. Ο μεταμοντέρνος πόλεμος που αποτελούσε ένα ακόμη εργαλείο στα χέρια των κρατών και ιδιαίτερα των ηγεμονικών, περιπλέκεται αφάνταστα τόσο λόγω τεχνολογικών αλμάτων όσο και λόγω διείσδυσης στα πολιτικά και διακρατικά πράγματα δρώντων κατόχων απίστευτα μεγάλης δύναμης διανεμητικών προεκτάσεων, πλην αθέσπιστης εξ ου και υπογραμμίσαμε ότι είναι προ-πολιτική.

Πηγή Παναγιώτης Ήφαιστος


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου  

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση