Οι στρατηγικές συνέπειες του αποτυχημένου πραξικοπήματος

Του Sinan Ulgen

Ένα στρατιωτικό πραξικόπημα εναντίον μιας εκλεγμένης κυβέρνησης, εξαπολύει συνήθως πληθώρα αναλύσεων για την μελλοντική κατεύθυνση της χώρας ύστερα από το "διάλειμμα” της δημοκρατικής τάξης. Αλλά τα αποτυχημένα πραξικοπήματα μπορεί να είναι εξίσου επακόλουθα. Η αποτυχημένη προσπάθεια από στελέχη του τουρκικού στρατού για την ανατροπή του προέδρου Recep Tayipp Erdogan θα έχει εκτεταμένες συνέπειες για τις εξωτερικές σχέσεις της Τουρκίας και τον περιφερειακό ρόλο. Η σχέση της Τουρκίας με τις ΗΠΑ συγκεκριμένα, οδεύει προς σημαντικές αναταράξεις.

Η απόπειρα πραξικοπήματος προαναγγέλλει μια νεα και δύσκολη φάση στην σχέση Τουρκίας-ΗΠΑ, διότι οι τουρκικές αρχές τις έχουν συνδέσει με τον Fethullah Gullen, έναν ισλαμιστή ιεροκήρυκα που έχει έδρα στην Φιλαδέλφεια από το 1999, αλλά με τον πυρήνα των οπαδών του στην Τουρκία.

Ο Gullen έχει κατηγορηθεί για την ίδρυση μιας παράλληλης κρατικής δομής κυρίως στους κόλπους της αστυνομίας, του δικαστικού σώματος, και του στρατού. Πιο πρόσφατα, οι τουρκικές αρχές κατέταξαν το κίνημα Gullen ως τρομοκρατική οργάνωση -ένας χαρακτηρισμός που αποκτά νέο νόημα μετά από το αποτυχημένο πραξικόπημα. Αλλά παρά τις αυξημένες ενδείξεις σχετικά με τον Gullen και τους υποστηρικτές του, η εντύπωση στην Άγκυρα είναι ΄ότι οι ΗΠΑ έχουν μέχρι στιγμής αρνηθεί να περιορίσουν τις δραστηριότητες του δικτύου του, που περιλαμβάνει σειρά από σχολεία και πολλές οργανώσεις των πολιτών.

Το δίκτυο επιτρέπει στο κίνημα Gulen να συμμετάσχει σε συγκέντρωση σημαντικών χρηματικών ποσών, τα οποία οι αρχές ισχυρίζονται πως στηρίζουν τις ειδεχθείς πράξεις των θυγατρικών του στην Τουρκία. Ως αποτέλεσμα, η συνεχιζόμενη παραμονή του Gulen στην Πενσυλβάνια έχει γίνει όχι μόνο ένα επίμαχο θέμα για τις διμερείς σχέσεις, αλλά επίσης μι σημαντική πηγή αυξανόμενου αντί-αμερικανισμού στην Τουρκία.

Το αποτυχημένο πραξικόπημα πρόκειται να εντείνει αυτή την τάση. Στην μετά το πραξικόπημα εποχή, οι ΗΠΑ θα βρεθούν υπό σημαντική πίεση προκειμένου να αναθεωρήσουν την στάση laissez-faire απέναντι στον Gulen. Η τουρκική πλευρά ήδη έχει αφήσει να εννοηθεί ότι θα ξεκινήσει ένα επίσημο αίτημα για την έκδοση του Gulen.

Το πραξικόπημα έχει ως εκ τούτου φέρει μια νέα επιτακτική ανάγκη για τις δύο συμμάχους-χώρες να διευθετήσουν αυτή τη σημαντική διαφωνία. Ενδεχόμενη αποτυχία να βρεθεί κοινό έδαφος υπό αυτές τις συνθήκες, θα αποδυναμώσει τις προοπτικές για συνεργασία σε πολλά επίπεδα. Η αποτελεσματικότητα του κοινού αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους (ISIS), το οποίο εξαρτάται σημαντικά στις αεροπορικές επιδρομές που ξεκινούν από την βάση Ινσιρλίκ στη Νότια Τουρκία, χωρίς αμφιβολία θα βρισκόταν σε κίνδυνο. Γενικότερα, μια παραβίαση σε αυτή την βασική διμερή σχέση θα αποδυνάμωνε την συνοχή του ΝΑΤΟ στην πολιτική της προς την Ρωσία, με την Τουρκία να επιδιώκει να προχωρήσει πέρα από το συγκρουσιακό πλαίσιο που ξεκίνησε στην πρόσφατη σύνοδο της Συμμαχίας στην Βαρσοβία.

Οι συνέπειες του αποτυχημένου πραξικοπήματος είναι επίσης πιθανό να επηρεάσουν την σχέση της Τουρκίας με την Ευρώπη. Τον Μάρτιο, η Τουρκία και η Ευρωπαϊκή Ένωση συμφώνησαν σε ένα φιλόδοξο πακέτο μέτρο, με στόχο να περιοριστεί η ροή προσφύγων στην Ευρώπη. Αλλά, ενώ η συμφωνία ήταν μια ξεκάθαρη επιτυχία, παραμένει πολιτικά ευάλωτη. Για την Τουρκία, το μεγαλύτερο βραβείο ήταν η δέσμευση της ΕΕ να άρει τους περιορισμούς βίζας για τους Τούρκους πολίτες που ταξιδεύουν στην Σένγκεν περιοχή, μια απόφαση που θα ίσχυε τον Ιούνιο. Αντί αυτού, η απελευθέρωση της βίζας αναβλήθηκε για τον Οκτώβριο, λόγω της άρνησης της Τουρκίας να συμμορφωθεί με λίγους εναπομείναντες όρους.

Στο επίκεντρο του διπλωματικού αδιεξόδου είναι το αίτημα της ΕΕ η Τουρκία να τροποποιήσει την αντί-τρομοκρατική της νομοθεσία για να διασφαλίσει ότι αντανακλά πιο στενά τους κανόνες που επιβάλλονται από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Στόχος είναι να περιοριστεί η επιβολή του νόμου σε πραγματικές υποθέσεις τρομοκρατίας και να αποτραπεί η χρήση του ως εργαλείο για τον περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης. Αλλά το μετά το πραξικόπημα περιβάλλον, θα μειώσει την προθυμία της κυβέρνησης να τροποποιήσει το αντί-τρομοκρατικό πλαίσιο της Τουρκίας.

Ως αποτέλεσμα, μια διπλωματική κρίση είναι πιθανή μέχρι τον Οκτώβριο, με την Τουρκία να ισχυρίζεται ότι η ΕΕ έχει αποτύχει να τηρήσει τις δεσμεύσεις της. Όλη η συμφωνία για το προσφυγικό, υπό την οποία η Τουρκία συνεχίζει να φιλοξενεί περισσότερους από 2,8 Σύριους πρόσφυγες, θα μπορούσε να βρεθεί υπό απειλή με συνέπειες για την ροή των αιτούντων ασύλου.

Τέλος, το αποτυχημένο πραξικόπημα θα έχει επιπτώσεις στην ικανότητα της Τουρκιας να συμβάλει στην περιφερειακή ασφάλεια. Ο τουρκικός στρατός θα υποβληθεί τώρα σε μια οδυνηρή διαδικασία εκκαθάρισης των στελεχών -οπαδών του Gulen, και το ηθικό και η συνοχή θα επηρεαστούν αναπόφευκτα σε μια στιγμή που οι ένοπλες δυνάμεις διαδραματίζουν έναν αποφασιστικό ρόλο στις προσπάθειες της Τουρκίας να αντιμετωπίσει τους Κούρδους αυτονομιστές και την τρομοκρατία του Ισλαμικού Κράτους και στο να ενισχύσει τον έλεγχο των συνόρων της Τουρκίας, που έχει βοηθήσει να εμποδιστεί η ροή ξένων τζιχαντιστών σε ελεγχόμενες από την ISIS περιοχές στη Συρία. Και η αποδυναμωμένη εμπιστοσύνη στον απόηχο της απόπειρας πραξικοπήματος, θα καταστήσει την διυπηρεσιακή συνεργασία μεταξύ του στρατού, της αστυνομίας και των μυστικών υπηρεσιών, ιδιαίτερα προβληματική.

Όπως και τα επιτυχημένα πραξικοπήματα, τα αποτυχημένα μπορεί να έχουν μεγάλη επίδραση στην εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας των χωρών. Το αποτυχημένο πραξικόπημα της Τουρκίας έχει ήδη αυξήσει την πιθανότητα, να επιτευχθούν κρίσιμα ορόσημα σύντομα στην σχέση της χώρας με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη.

Το κείμενο δημοσιεύτηκε αρχικά στο Project Syndicate
Πηγή Capital

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση