Άτυπες όψεις συγκυριαρχίας στο Αιγαίο μέσω ΝΑΤΟ

Του Άκη Κοσώνα

Η ανάμειξη του ΝΑΤΟ στο μείζον ζήτημα διακίνησης προσφύγων από τα τουρκικά παράλια στην Ελλάδα (κι από εκεί στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη) αποτελεί ένα σταθερό βήμα προς την συγκυριαρχία στο Αιγαίο.

Ξαναγίνεται επίκαιρη η τουρκική θέση «το Αιγαίο δεν είναι ελληνική λίμνη» – ίσως μάλιστα να νομιμοποιείται εμμέσως μέσω της ηγετικής παρουσίας του ΝΑΤΟ. Σε κάτι τέτοιο ήλπιζε προφανώς ο Αχμέτ Νταβούτογλου, πρωθυπουργός σήμερα της Τουρκίας, υπουργός Εξωτερικών παλιότερα, όταν έγραφε το βιβλίο «Στρατηγικό Βάθος» (2001) αμφισβητώντας ευθέως τα δικαιώματα της Ελλάδας στο Αιγαίο. Αλλά και αναπτύσσοντας πολύ καθαρά τον τρόπο που αντιλαμβάνεται η Τουρκία τη θεωρία του «Ζωτικού Χώρου».

Η γειτονική χώρα, ήδη από τη δεκαετία του ’60, έθεσε στο ΝΑΤΟ το ζήτημα του Αιγαίου με την κατάθεση ενός σχετικά πρωτόγονου χάρτη που έφερε το Αιγαίο διχοτομημένο και την ίδια να αναλαμβάνει την ευθύνη του εναέριου χώρου στο ανατολικό τμήμα του αρχιπελάγους. Η εισβολή και κατοχή του 37% της Κύπρου από τον Ιούλιο του 1974 της ξαναδίνουν θάρρος για διεκδίκηση χωρίς να κατορθώσει κάτι, ενώ για την επιτυχία του σκοπού της συχνά χρησιμοποιεί και «επιστημονικές μεθόδους» μέσω έρευνας για σεισμούς, πετρέλαιο, θαλάσσια ζωή, από τα γνωστάερευνητικά σκάφη Τσανταρλί, Χόρα και Σισμίκ: Έχει γραφεί ότι το Σισμίκ είναι το Χόρα που εκσυγχρονίστηκε και μετονομάστηκε.

Από τα μέσα της δεκαετίας του ’90, η Τουρκία δρομολογεί τη θεωρία των «γκρίζων ζωνών» παρουσιάζοντας «κατάλογο» νησιών και βραχονησίδων των οποίων η ταυτότητα όπως ισχυρίζεται δεν προσδιορίζεται σαφώς από τις διεθνείς συνθήκες, άρα «δεν είναι ελληνικά». Ακτιβισμός της θεωρίας αυτής είναι η περίπτωση των Ιμίων (που ονομάζουν Καρντάκ) όταν η Τουρκία προσπάθησε με στρατιωτική επιχείρηση να τα κατοχυρώσει ως τουρκικά.

Είναι οι πρόσφυγες το πρόσχημα; Είναι μια καλή ευκαιρία για την Τουρκία ώστε να δημιουργήσει ιστορικό προηγούμενο (πάνω στο οποίο θα βασιστεί αργότερα)παράλληλης πλεύσης σε ελληνικά χωρικά ύδατα σκαφών υπό διεθνή ιδιότητα και αποστολή; Οι πρόσφυγες δεν είναι πρόσχημα, είναι αληθινή και δραματική κατάσταση. Ουσιαστικά, το προσφυγικό θα ελεγχθεί και θα μειωθεί αισθητά ή και θα σταματήσει (σε ό,τι τουλάχιστον αφορά στη Συρία) όταν λυθεί το πρόβλημα του πολέμου στη Συρία. Όταν συμφωνηθεί, υπάρξει και εφαρμοστεί λύση τέτοια που θα επιτρέπει στους ανθρώπους να ξαναζήσουν μαζί, στους πρόσφυγες να επιστρέψουν στις εστίες τους. Μέχρι τότε η κατάσταση θα είναι ρευστή, δύσκολη και υπονομευτική για την ισορροπία και των γύρω χωρών.

Είναι βέβαιο ότι η παρουσία πολλών σκαφών από διάφορες (νατοϊκές) χώρες που θα συνθέτουν τη «Ναυτική δύναμη Αιγαίου για τον έλεγχο του προσφυγικού» (δεν υπάρχει ο τίτλος, προκύπτει όμως θεματικά…) που θα πλέουν σε διάφορα σημεία του Αιγαίου, θα δημιουργήσει μια νέα κατάσταση στο πέλαγος. Αν δεν βοηθήσει (εξ αντικειμένου, όχι με πρόθεση και σχεδιασμό) την Τουρκία να κινείται «πιο ελεύθερα» απ’ ό,τι μέχρι σήμερα, πάντως θα νομιμοποιήσει με την ευρύτερη έννοια την κίνηση «συμμαχικών σκαφών» για την επιτήρηση της περιοχής προς εξασφάλιση της ομαλότητας.

Η έννοια της ομαλότητας είναι εξαιρετικά ευρεία, όπως άλλωστε και η έννοια του συμμαχικού σκάφους: Αν για παράδειγμα, τουρκικά σκάφη πλέουν παραπλεύρως της Καλύμνου π.χ. ή της Λέρου (άλλωστε την Πέμπτη με τη συντριβή του ελληνικού στρατιωτικού ελικοπτέρου και τον θάνατο των τριών χειριστών στην περιοχή μεταξύ Λέρου και Αμοργού, η Τουρκία με ΝΟΤΑΜ διαμαρτυρήθηκε που… δεν ενημερώθηκε για τις έρευνες της Ελλάδας!) μπορούν να επικαλούνται «επιχείρηση επιτήρησης της ομαλότητας» υπό την κάλυψη της συμμαχίας. Και η Τουρκία θα καλεί την Ελλάδα να αποδείξει ότι «δεν είναι έτσι, και κάνουν παραβίαση» ενώ παράλληλα θα την εγκαλεί για «κακοπιστία και υπονόμευση του έργου της ατλαντικής συμμαχίας». Ή όχι;

Μένει να φανούν όλ’ αυτά. Μέχρι τότε, η επίσημη εκδοχή είναι ότι υπό την αιγίδα του ΝΑΤΟ θα αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το προσφυγικό. Η ανεπίσημη, όλα τα άλλα.

*Ο Άκης Κοσώνας είναι δημοσιογράφος. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες στην Αθήνα και το Παρίσι. Εργάστηκε ως πολιτικός συντάκτης στο περιοδικό «Αντί» (1983-1987) και στις εφημερίδες Μεσημβρινή, Απογευματινή, Έθνος, Βήμα, Καθημερινή. Έκανε για πολλά χρόνια ραδιόφωνο στον Αθήνα 9.84, του οποίου ήταν ιδρυτικό στέλεχος. Διετέλεσε γενικός διευθυντής της ΕΡΤ και Γ.Γ. του ΕΟΤ. Εργάστηκε στο ΑΠΕ (1996-2015), έχοντας την ευθύνη των εκδόσεων του πρακτορείου. Αρθρογραφεί στην εφημερίδα «Αγορά».

Αθηναϊκό Πρακτορείο-WWW.AMNA.GR., Αθήνα
Πηγή MIgnatiou


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση