Θα γίνει ο Βόσπορος η αφορμή για ξέσπασμα της ρωσικής οργής;

Το ζήτημα του αποκλεισμού του Βοσπόρου 

στα πλαίσια της ρωσοτουρκικής διένεξης 
Ρώσικη ρουλέτα για τον Ερντογάν 
η απειλή για κλείσιμο των Στενών

Ανάλυση: South Front
Aπόδοση: "Ας Μιλήσουμε Επιτέλους!"

Πρόσφατα έχουν κυκλοφορήσει κάποια αντικρουόμενα ρεπορτάζ σχετικά με την τρέχουσα κατάσταση της ναυτοπλοϊκής ροής μέσω του Βοσπόρου, με αρκετές πηγές να ισχυρίζονται ότι η Τουρκία έχει θέσει σε εφαρμογή έναν αποκλεισμό, προκειμένου να κόψει το λεγόμενο "Syria Express" της Ρωσίας, δηλαδή την υλικοτεχνική “φλέβα” που εφοδιάζει τις ρωσικές και συριακές δυνάμεις με εξοπλισμό, πυρομαχικά και άλλες ανάγκες ενός σύγχρονου πολέμου.
Άλλες πηγές, μεταξύ των οποίων εκείνες του Ρωσικού Ναυτικού, έχουν διευκρινίσει ότι τα ρωσικά πολεμικά πλοία δεν έχουν αντιμετωπίσει προβλήματα στη διέλευσή τους από τα στενά, αν και υπήρχαν κάποια δημοσιεύματα που έκαναν λόγο για την εμφάνιση τουρκικών υποβρυχίων σε κοντινή απόσταση από τα ρωσικά πλοία. Ωστόσο, σύμφωνα με κάποια άλλα ρεπορτάζ, αυτό που κάνουν οι Τούρκοι είναι απλά ένα είδος παρενόχλησης, με τη μορφή μεγάλων καθυστερήσεων στις τυπικές διαδικασίες για τη διέλευση των πλοίων από τα στενά, οι οποίες ωστόσο δεν ισοδυναμούν με παραβίαση της Σύμβασης του Μοντρέ (γνωστής και ως Σύμβασης των Στενών), η οποία απαγορεύει στην τουρκική κυβέρνηση το μονομερές κλείσιμο του Βόσπορου στη ναυσιπλοΐα, εκτός εάν η χώρα βρίσκεται σε κατάσταση πολέμου ή έκτακτης ανάγκης.

Ούτε η Ρωσία ούτε η Τουρκία έχουν προβεί σε δηλώσεις σχετικά με αυτό το θέμα. Η Τουρκία δεν έχει ανακοινώσει επίσημα κάποια μέτρα κατά των ρωσικών ή άλλων πλοίων, αλλά ούτε και η Ρωσία έχει διαμαρτυρηθεί ότι η διέλευση των πλοίων παρεμποδίζεται.

Μετά το πρώτο κύμα δημοσιευμάτων, δεν υπήρξαν άλλες αναφορές για το Βόσπορο που να υποδηλώνουν ότι ο αποκλεισμός είναι σε ισχύ και – το σημαντικότερο – δεν υπήρξε καμία αναφορά για επεισόδιο κατά το οποίο πλοία του ρωσικού “Syria Express” υποχρεώθηκαν να επιστρέψουν στο Νοβοροσίσκ ή στην Λατάκια λόγω  αδυναμίας τους να διασχίσουν τα στενά. Έτσι, αν και ο Ερντογάν κάνει πως πάει να πιάσει το περίστροφο, δεν έχει ακόμα αποφασίσει να το βγάλει από την τσέπη και να κλείσει τα στενά. Αν λάβει, μάλιστα, κανείς υπ’ όψιν ότι είχε τη δυνατότητα αυτή από τότε που ξεκίνησαν οι ρωσικές επιχειρήσεις στη Συρία, και ότι το κλείσιμο των στενών θα εμπόδιζε τις ρωσικές επεμβάσεις σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από ό, τι η κατάρριψη του Su-24 (που σκότωσε ένα μέλος του πληρώματος και οδήγησε στην απώλεια ενός ελικοπτέρου έρευνας και διάσωσης και το θάνατο ενός Ρώσου πεζοναύτη), είναι περίεργο που δεν έκανε αυτή την κίνηση νωρίτερα και προτίμησε την εξαιρετικά παρακινδυνευμένη οδό μιας στρατιωτικής κλιμάκωσης. Το γεγονός ότι ο Ερντογάν δεν το επέλεξε σημαίνει ότι το κλείσιμο των στενών δεν είναι τόσο εύκολο ή χωρίς συνέπειες για την Τουρκία όσο μοιάζει.

Πράγματι, εάν οι Τούρκοι αποτολμούσαν κάτι τέτοιο, θα υπήρχαν σημαντικές πολιτικές και οικονομικές συνέπειες για αυτούς:

1. Η χώρα αυτή συλλέγει ένα όχι και τόσο ευκαταφρόνητο ποσό από τα διόδια που καταβάλλουν τα πλοία που διέρχονται από τα Στενά. Αν τα Στενά κλείσουν έστω και μια φορά, είναι πολύ πιθανό τα φορτηγά αυτά να πάψουν να διέρχονται από το συγκεκριμένο θαλάσσιο πέρασμα και στο εξής τα φορτία τους να μεταφέρονται σιδηροδρομικώς, αφού θα ξεφορτώνονται σε ελληνικά λιμάνια.

2. Το κλείσιμο του Βοσπόρου θα έβλαπτε επίσης τη φήμη της Τουρκίας ως αξιόπιστου οικονομικού εταίρου, αν ένα τέτοιου μεγέθους πολιτικό ρίσκο άλλαζε τους υπολογισμούς των επιχειρηματικών εταίρων της.

3. Επιπλέον, το κλείσιμο των Στενών στην παρούσα φάση είναι στην πραγματικότητα πιο δύσκολο από πολιτική άποψη απ’ ό,τι θα ήταν πριν το περιστατικό με το Su-24. Όχι μόνο δεν έλαβε ο Ερντογάν την πολιτική υποστήριξη του ΝΑΤΟ που προφανώς ήλπιζε, αλλά ο Πούτιν πέρασε στην αντεπίθεση, κοινοποιώντας μια πλημμύρα πληροφοριών από τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες, που εμπλέκουν την Τουρκία σε συμπαιγνία με το ISIS και αποδεικνύουν έμπρακτα ότι αγοράζει κλεμμένο πετρέλαιο της Συρίας και του Ιράκ από το Ισλαμικό Κράτος. Ακόμα και οι ΗΠΑ απαιτούν σήμερα από την Τουρκία να ασφαλίσει επιτέλους τα σύνορά της και να σταματήσει να επιτρέπει την διέλευση ισλαμιστών και πετρελαίου από και προς τη Συρία.

Το γεγονός ότι το περιστατικό με το Su-24 έγινε μπούμερανγκ για τον Ερντογάν, καθώς τα ρωσικά αεροσκάφη έχουν πλέον ως προτεραιότητα τη στόχευση παραμεθόριων περιοχών με την Τουρκία, αλλά και το γεγονός ότι το ΝΑΤΟ δεν ενήργησε σύμφωνα με τις προσδοκίες του Ερντογάν, υπερασπίζοντας την Τουρκία και πιέζοντας τη Ρωσία να τερματίσει τις επιχειρήσεις της στη Συρία, σημαίνει ότι οι μελλοντικές αντιδράσεις του εκ των πραγμάτων και αναγκαστικά θα είναι περιορισμένες.

Είναι σημαντικό το γεγονός ότι, ενώ τα Δυτικά μέσα μαζικής ενημέρωσης αγνόησαν παντελώς την ενημέρωση του ρωσικού Υπουργείου Άμυνας σχετικά με την κατάρριψη του MH17, τα ίδια μέσα δημοσίευσαν λεπτομερή ρεπορτάζ με την ενημέρωση του ίδιου υπουργείου σχετικά με το παράνομο εμπόριο πετρελαίου μεταξύ Τουρκίας και ISIS. Επίσης, η άποψη ότι η Ρωσία μάχεται ενεργά εναντίον του ISIS, ενώ η Τουρκία υποστηρίζει την τρομοκρατική αυτή οργάνωση, έχει κερδίσει αρκετό έδαφος στη Δύση, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα ώστε όσες κινήσεις και αν κάνει η Τουρκία εναντίον της Ρωσίας, απλά θα ενισχύσουν αυτήν την άποψη και θα οδηγήσουν την Τουρκία σε μεγαλύτερη απομόνωση από τους πάντες.

Από μόνο του το γεγονός αυτό αποδεικνύει ότι ο Ερντογάν κλείστηκε ηλιθιωδώς σ’ ένα λαγούμι και, όπως ένα άγριο ζώο που παγιδεύτηκε, είναι ικανός να επιτεθεί. Μόνο που η επίθεση αυτή απλά θα επιδεινώσει ακόμα περισσότερο την κατάσταση και για τον ίδιο και για την Τουρκία.

Η ρωσική ηγεσία αντιμετωπίζει το τραγικό εκείνο συμβάν με την αναμενόμενη αυστηρότητα και αναμφίβολα διαθέτει μια σειρά από μέτρα για να αντισταθμίσει τις όποιες απώλειές της, αν και κανένα από αυτά δεν αποτελεί ιδιαίτερα αποδοτική λύση:

- Η πιθανότητα στρατιωτικής δράσης εναντίον της Τουρκίας θα πρέπει να αποκλειστεί, αφού θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο το ότι το ΝΑΤΟ (δηλαδή οι ΗΠΑ) θα σπεύσει σε βοήθεια της Τουρκίας. Η δε μεταφορά προϊόντων μέσω της Κασπίας ή χρησιμοποιώντας μια χερσαία διαδρομή προς τη Συρία δεν αποτελεί ρεαλιστική λύση, αν λάβει κανείς υπ’ όψιν την σημερινή διαμόρφωση των συνόρων και την έκταση του εδάφους που ελέγχεται από το Ισλαμικό Κράτος.

- Μια κάπως καλύτερη επιλογή θα ήταν να συνεχίσει τον εφοδιασμό της Συρίας κάνοντας χρήση λιμένων της Βαλτικής, γεγονός όμως το οποίο θα συνέβαλε στην επιμήκυνση της διαδρομής των πλοίων και συνεπώς στην αύξηση του κόστους της, αλλά από την άλλη πλευρά, θα γινόταν δίχως την παρεμβολή οποιουδήποτε μέλους του ΝΑΤΟ, αφού ούτε τα στενά της Δανίας, ούτε το Γιβραλτάρ είναι εφικτό να αποκλειστούν με τον τρόπο που μπορεί να κλείσει ο Βόσπορος.

- Τέλος, η Ρωσία θα μπορούσε να επιχειρήσει να διαπραγματευτεί μια συμφωνία με το Ιράκ για τη δημιουργία μιας αεροπορικής βάσης σε ιρακινό έδαφος, γεγονός το οποίο θα μπορούσε στη συνέχεια να διευκολύνει τις διελεύσεις πλοίων μέσω της Κασπίας και του Ιράν, και η ύπαρξη της οποίας θα επέτρεπε την μείωση των απογειώσεων από την αεροπορική βάση Χμεϊμίμ της Συρίας.

Όλες αυτές οι επιλογές παραμένουν στη διάθεση της ρωσικής ηγεσίας. Ο Ερντογάν έχει σαφή επίγνωση του ότι ακόμη και ο αποκλεισμός του Βοσπόρου θα ήταν πιθανόν να μην αποδώσει το επιθυμητό αποτέλεσμα του να παραλύσουν οι ρωσικές αεροπορικές επιχειρήσεις. Αυτός ακριβώς ίσως να είναι ο λόγος για τον οποίο μέχρι στιγμής δεν έχει προβεί σε έναν καθολικό, επίσημο αποκλεισμό του Βοσπόρου.

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση