Η μεγαλομανία της Τουρκίας απειλεί τη διεθνή ειρήνη

Επικίνδυνα παιχνίδια πολέμου της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή
Οι Τούρκοι στη Μοσούλη και νέο πολεμικό μέτωπο στο Ιράκ

Του Περικλή Νεάρχου
Πρέσβυ ε.τ.

Τα σχέδια της Άγκυρας να αρπάξει ένα μέρος της Βορειοδυτικής Συρίας, με τη δημιουργία αυτόνομης τουρκμενικής κοινότητας, «προστατευόμενης» από την ίδια και να αποτρέψει την προέκταση δυτικά του Ευφράτη της Αυτόνομης Κουρδικής Περιοχής της Συρίας, με τη δημιουργία ζώνης ασφαλείας στα συροτουρκικά σύνορα, έπεσαν στο κενό μετά την ισχυρή ρωσική αντίδραση.
Οι συνασπισμένες δυνάμεις του συριακού στρατού, Ιρανών επίλεκτων, της Χεζμπολάχ, σιιτών Ιρακινών πολιτοφυλάκων και ρωσικών ειδικών δυνάμεων, υποστηριζόμενων από τη Ρωσική Αεροπορία και ρωσικές μονάδες Πυροβολικού, συνέτριψαν κυριολεκτικά τους Τουρκμένους κι άλλους ισλαμιστές και τις τουρκικές ειδικές δυνάμεις που είχαν προστρέξει σε βοήθειά τους.

Για την κατάρριψη του Sukhoi Su-24 η Ρωσία περιορίσθηκε σε οικονομικά αντίποινα σε ό,τι αφορά στην ίδια την Τουρκία, για να αποφύγει την μετατροπή της κρίσεως στην Συρία σε αντιπαράθεση με το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ, όπως επιδιώκει η γείτων. Αυτό όμως δεν ισχύει για την Συρία. Ειδικά για τη Βορειοδυτική Συρία, που ενδιαφέρει ιδιαίτερα την Άγκυρα όχι μόνο για τους λόγους που αναφέρθηκαν, αλλά και για να κρατήσει ανοιχτό τον δρόμο επικοινωνίας και ανεφοδιασμού των ισλαμιστών και της μεταφοράς στην Τουρκία του πετρελαίου που λεηλατούν οι ισλαμιστές στις κατεχόμενες πετρελαιοπηγές της Συρίας και του Ιράκ.

Τα συροτουρκικά σύνορα σφραγίσθηκαν και ρωσικά μεταφορικά αεροπλάνα έριξαν τόνους εφοδίων και όπλων στους Κούρδους του PYD της Συρίας που είναι στο στόχαστρο της Άγκυρας. Η τελευταία συγκεντρώνει μεγάλες δυνάμεις στα σύνορα και απειλεί ότι θα επέμβει εάν οι Κούρδοι της Συρίας διαβούν τον Ευφράτη και προελάσουν δυτικά για να ενωθούν με την άλλη κουρδική περιοχή, το Αφρίν. Προς μεγάλη ανησυχία της γείτονος, οι Κούρδοι της Συρίας αναγνωρίζονται και από τους αμερικανούς ως δύναμη του αντιισλαμικού μετώπου και απορρίπτονται οι τουρκικοί ισχυρισμοί ότι είναι δήθεν «τρομοκράτες» λόγω των στενών πολιτικών τους σχέσεων με τους Κούρδους του ΡΚΚ της Τουρκίας.

Η σύγκλιση των δύο υπερδυνάμεων στο θέμα των Κούρδων της Συρίας αντιμετωπίζεται ως πραγματικός εφιάλτης από την Άγκυρα. Η τελευταία διαβλέπει σε αυτή τον κίνδυνο δημιουργίας ενιαίου κουρδικού κράτους, με ενδεχόμενη διέξοδο στη Μεσόγειο για την εξαγωγή των πετρελαίων του Κιρκούκ και της Μοσούλης. Διαβλέπει επίσης ως ιστορική ευκαιρία το σημερινό χάος στο Ιράκ για να αρπάξει τα πετρέλαια της Μοσούλης, επικαλούμενη παλαιούς τίτλους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Η αιφνιδιαστική προέλαση

Τουρκική δύναμη 1.200 επίλεκτων στρατιωτών, με άρματα μάχης και τεθωρακισμένα οχήματα, εισήλθε αιφνιδίως στο Ιρακινό έδαφος, και προήλασε μέχρι τη μικρή πόλη Βάσικα, έξω από τη Μοσούλη, που εξακολουθεί να κατέχεται από τους ισλαμιστές του ISIS. Οι Τούρκοι προέβαλαν ως δικαιολογία διάφορους ισχυρισμούς περί ότι δήθεν εγκαταστάθηκαν εκεί με τη σύμφωνη γνώμη της Βαγδάτης για να εκπαιδεύσουν τον Ιρακινό στρατό. Όταν τους διέψευσε η Βαγδάτη, ισχυρίσθηκαν ότι ενήργησαν μετά από σύμφωνη γνώμη των Κούρδων του Βόρειου Ιράκ και ότι η εκεί παρουσία τους και η δημιουργία βάσεων συνδέονται με τον αγώνα κατά των Κούρδων του ΡΚΚ στο Βόρειο Ιράκ.

Η Βαγδάτη, αντιδρώντας έντονα στην τουρκική εισβολή, ζήτησε την άμεση αποχώρηση των τουρκικών δυνάμεων και συνόδευσε το αίτημά της με τελεσίγραφο 48 ωρών. Εάν, δηλαδή, δεν αποσύρει η Άγκυρα τις δυνάμεις της εντός του χρονικού αυτού ορίου, η Βαγδάτη θα αντιδράσει ενόπλως. Το ερώτημα είναι με ποιες στρατιωτικές δυνάμεις θα αντιδράσει η Βαγδάτη, με δεδομένη την αδυναμία της, που επιτρέπει ακόμη στους ισλαμιστές να κατέχουν τη Μοσούλη, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Ιράκ.

Είναι προφανές ότι η Βαγδάτη μπορεί να δράσει μόνο με τη βοήθεια και την κάλυψη των συμμάχων της. Οι ΗΠΑ, που είναι επισήμως σύμμαχος του Ιράκ, επικεφαλής ενός συνασπισμού σαράντα χωρών κατά των ισλαμιστών, είναι σε αμφιλεγόμενη θέση. Στον συνασπισμό των σαράντα συμμετέχουν και οι τρεις χώρες που πρωτοστατούν υπογείως στη βοήθεια προς τους Ισλαμιστές: Η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και η Τουρκία. Η τελευταία είναι, μάλιστα, και ο εισβολέας στο Ιράκ.

Οι ΗΠΑ διευκρίνησαν ότι η κίνηση της Άγκυρας προς τη Μοσούλη δεν εντάσσεται στις δραστηριότητες του συνασπισμού των σαράντα. Ζήτησαν επίσης από τη γείτονα να αποσύρει τις δυνάμεις της. Η Τουρκία όμως δήλωσε ότι δεν προτίθεται να το πράξει. Ισχυρίζεται, επίσης, ότι η κίνησή της έχει τη σύμφωνη γνώμη του ηγέτη των Κούρδων του Βόρειου Ιράκ, Μασούντ Μπαρζανί, ο οποίος επισκέφθηκε προσφάτως την Άγκυρα. Ο τελευταίος είναι γνωστός για τις σχέσεις του με τους Αμερικανούς. Με την προτροπή τους, άλλωστε, και υπό την πίεση της ανάγκης για την εξαγωγή των πετρελαίων του Βόρειου Ιράκ, ήλθε σε συμφωνία με την Άγκυρα για την εξαγωγή τους μέσω Τουρκίας. Η συμφωνία αυτή συνοδεύθηκε από στενές οικονομικές σχέσεις μεταξύ της Τουρκίας και της Αυτόνομης Κουρδικής περιοχής του Βόρειου Ιράκ σε όλους τους τομείς.

Ποια είναι η πραγματική αμερικανική πολιτική απέναντι στην εισβολή; Είναι διατεθειμένη η Ουάσιγκτον να συγκρουσθεί με την Άγκυρα ενώ εξελίσσεται στην περιοχή μία γεωπολιτική κοσμογονία που αλλάζει τους συσχετισμούς μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας; Οι ΗΠΑ, ως συνέπεια της πολιτικής του υβριδικού πολέμου που ακολούθησαν κατά την προηγούμενη περίοδο, υποθάλποντας και ενισχύοντας τους ισλαμιστές και ανεχόμενες την πολιτική του Ισλαμικού ζηλωτισμού της Σαουδικής Αραβίας, του Κατάρ και της Τουρκίας, βρίσκονται τώρα αντιμέτωπες με τις αντιφάσεις της πολιτικής τους.

Στο ίδιο, άλλωστε, το πολιτικό κέντρο της Ουάσιγκτον, δεν έχει αποσαφηνισθεί μία σταθερή πολιτική. Η κατάσταση στη Μέση Ανατολή διασυνδέεται με τον γενικότερο γεωπολιτικό ανταγωνισμό με τη Ρωσία και οι φωνές των διαφόρων τάσεων δεν συγκλίνουν σε μία σαφή ενιαία πολιτική, κάτω από την πυγμή, το πολιτικό όραμα και τη βούληση ενός ισχυρού προέδρου. Η τουρκική ηγεσία πιστεύει ότι μπορεί να εκμεταλλευθεί αυτή την κατάσταση για να ανοίξει ένα παράθυρο ευκαιρίας στους μεγαλομανείς στόχους της, παίζοντας κυριολεκτικά με τη φωτιά και θέτοντας σε κίνδυνο τη διεθνή ειρήνη.

Οι ΗΠΑ είχαν ασκήσει έντονες πιέσεις στον πρόεδρο και την κυβέρνηση της Βαγδάτης να μην αποστείλουν πρόσκληση στην Ρωσία για να περιλάβει και το Ιράκ στους βομβαρδισμούς της κατά των Ισλαμιστών και να υπογράψουν με τη Ρωσία σχετική στρατιωτική συμφωνία. Η Βαγδάτη ενέδωσε. Ποιος διώχνει όμως σήμερα τους Τούρκους από τη Μοσούλη;

Είναι απίθανο, προφανώς, να πάρουν οι αμερικανοί στρατιωτικά μέτρα κατά ενός συμμάχου του ΝΑΤΟ, ο οποίος, μάλιστα, κατέχει δεσπόζουσα θέση στον γεωπολιτικό δυναμικό αντιπαραθέσεως με τη Ρωσία. Η Άγκυρα όμως δεν παίρνει από λόγια. Η ηγεσία της Βαγδάτης, κατηγορούμενη από τη σκληρή πτέρυγά της ότι υπεχώρησε στις αμερικανικές πιέσεις και δεν προσέτρεξε εγκαίρως στη ρωσική ασπίδα, σπεύδει τώρα να διασφαλίσει τη ρωσική υποστήριξη για την αντιμετώπιση της τουρκικής εισβολής.
Ο ρώσος πρέσβης στη Βαγδάτη διαβεβαίωσε την ιρακινή ηγεσία ότι η Ρωσία είναι έτοιμη να συμπαρασταθεί στο Ιράκ. Ένας πρώτος πυρήνας συντονισμού και συνεργασίας υπάρχει ήδη, με τη μορφή ενός κοινού Γραφείου Πληροφοριών για τον συντονισμό του αγώνα κατά των Ισλαμιστών στη Συρία και στο Ιράκ.

Κατά δεύτερο λόγο, η σιιτική κυβέρνηση της βαγδάτης προστρέχει στο ιράν. Το τελευταίο εξέδωσε ανακοίνωσε σε υψηλούς τόνους και κάλεσε την Άγκυρα να αποσύρει τις δυνάμεις της από τη Μοσούλη και να μην ελπίζει ότι θα αφεθεί να επιτύχει τους στόχους της.

Η Άγκυρα εξωθεί προς διεθνή σύγκρουση

Η ακύρωση των σχεδίων της για τη Συρία, ο φόβος της για το Κουρδικό και η νεοθωμανική μεγαλομανία της εξωθούν την Τουρκία του Ερντογάν προς μία πολιτική φυγής προς τα εμπρός, που ενέχει τον κίνδυνο μιας άμεσης συγκρούσεως με τη Ρωσία. Η κίνησή της προς τη Μοσούλη εντάσσεται σε μία στρατηγική περαιτέρω διεθνοποιήσεως της κρίσης στη Συρία και το Ιράκ, με τον υπολογισμό ότι αυτή θα εξαναγκάσει τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ να συμπαραταχθούν με την ίδια σε περίπτωση ρωσικής αντιδράσεως.

Η γείτων πιστεύει ότι έχει στα χέρια της ένα πολύ μεγάλο ατού, που είναι το κλείσιμο των Στενών. Τούρκοι ναύαρχοι και άλλοι αναλυτές και αρθρογράφοι στον τουρκικό Τύπο εκτιμούν ότι εάν η Άγκυρα κλείσει τα Στενά, οι Ρώσοι στη Συρία δεν θα μπορούν να εφοδιάζονται και να υποστηρίζονται και ότι θα βρεθούν στη θέση του γερμανού στρατηγού φον Πάουλους στο Στάλινγκραντ. Οι εναλλακτικές οδοί εφοδιασμού, μέσω Γιβραλτάρ και Σουέζ είναι πολύ πιο χρονοβόρες. Η παρουσία επίσης των Τούρκων στη Μοσούλη θα έκλεινε τον συντομότερο χερσαίο δρόμο ανεφοδιασμού μέσω Κασπίας, Ιράν και Βόρειου Ιράκ. Ο δρόμος αυτός ούτως ή άλλως δεν είναι εύκολος λόγω της παρουσίας των Ισλαμιστών και θα έπρεπε να ακολουθήσει πολύ νοτιότερη αλλά μακρύτερη χάραξη.

Το παιχνίδι της Άγκυρας με το ενδεχόμενο κλείσιμο των Στενών, είναι ένα παιχνίδι με τη φωτιά, όπως αναφέρθηκε, και η Άγκυρα το γνωρίζει. Προσπαθεί όμως να εξασφαλίσει δυτικές «πλάτες», πιστεύοντας ότι αυτές θα ήταν αρκετές για να την προστατεύσουν από τη ρωσική οργή και ισχύ, εντάσσοντας τους δικούς της μεγαλομανείς στόχους στον γεωπολιτικό ανταγωνισμό ΗΠΑ – Ρωσίας. Η Τουρκία επικαλείται τη Συνθήκη του Μοντρέ και το δικαίωμά της να κλείσει τα Στενά στην περίπτωση που η ίδια βρίσκεται σε πόλεμο ή αντιμετωπίζει απειλή πολέμου. Πιστεύει ότι ο κίνδυνος κλεισίματος των Στενών λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπ’ όψιν από τη Ρωσία και ότι η τελευταία θα έχει γι αυτό αναστολές να αναλάβει εχθροπραξίες κατά τουρκικών στρατευμάτων, ακόμη και εκτός Τουρκίας.

Οι τουρκικοί υπολογισμοί είναι προφανώς λανθασμένοι. Η ρωσική Αεροπορία δεν είχε κανένα πρόβλημα να βομβαρδίσει τούρκους καταδρομείς και τούρκους συνοδούς εφοδιοπομπών στη Συρία. Δεν θα έχει, ασφαλώς, και για το Ιράκ. Εάν, επιπλέον, προβεί η Άγκυρα στην απονενοημένη κίνηση να κλείσει τα Στενά, αυτό θα είναι casus belli για τη Ρωσία. Η Μόσχα έχει ήδη θέσει τον στόλο της Κασπίας σε υψηλή ετοιμότητα και είναι έτοιμη να πλήξει με πυραύλους cruise όχι μόνο στόχους στη Συρία, αλλά ενδεχομένως και στο Ιράκ, εάν η κυβέρνηση του τελευταίου καταλήξει σε στρατιωτική συμφωνία με τη Ρωσία και σε επίσημη πρόσκλησή της για δράση. Εάν, μάλιστα, δεν σημειωθεί οποιαδήποτε διπλωματική πρόοδος, που δεν φαίνεται πιθανή, αναμένεται επιπλέον ότι και το Ιράν θα παρέμβει στο Ιράκ με μεγαλύτερες στρατιωτικές δυνάμεις για την αντιμετώπιση της τουρκικής εισβολής.

Η τουρκική εισβολή στο Ιράκ ανοίγει νέο μέτωπο και κλιμακώνει την κρίση στη Μέση Ανατολή. Οι ΗΠΑ προσπαθούν να περισώσουν ένα μερίδιο επιρροής στη Συρία, αναλαμβάνοντας καθυστερημένα ενεργότερο ρόλο στους βομβαρδισμούς, υποτίθεται, κατά του ISIS. Τι σημαίνει, όμως, ο βομβαρδισμός θέσεων του συριακού στρατού στο Ντέιρ αλ Ζαρ, ταυτόχρονα με μία ακόμη έφοδο των ισλαμιστών κατά της στρατηγικής αυτής θέσεως του συριακού στρατού, που την υπερασπίζει ηρωική η μικρή φρουρά του εδώ και τρία χρόνια;

Οι ΗΠΑ και ορισμένοι σύμμαχοί τους αρνούνται να αναγνωρίσουν το καθεστώς Άσαντ και αναλαμβάνουν αεροπορικές επιχειρήσεις χωρίς την άδεια της νόμιμης κυβερνήσεως της χώρας και χωρίς συντονισμό με τις δυνάμεις που νομίμως διεξάγουν αεροπορικές επιχειρήσεις. Θέτουν επίσης θέμα εκεχειρίας σε ορισμένες περιοχές –μεταξύ αυτών και περιοχές της Βορειοδυτικής Συρίας- όπου δρουν, όπως ισχυρίζονται, δυνάμεις της αντιπολιτεύσεως που δήθεν δεν είναι ισλαμιστές.

Πρόκειται για μάχες οπισθοφυλακής, που δεν θα αλλάξουν τους συσχετισμούς που διαμορφώνονται στο έδαφος. Η μόνη χώρα που έχει ισχυρές χερσαίες δυνάμεις διαθέσιμες στην περιοχή και είναι πρόθυμη να εμπλακεί, εάν είχε αμερικανική αεροπορική ομπρέλα, είναι η Τουρκία. Έχει πάρει όμως ήδη ένα μάθημα στη βορειοδυτική Συρία και γνωρίζει ότι είναι «χαλεπόν προς κέντρον λακτίζειν».

Η τουρκική επέμβαση στο Ιράκ, με στόχο τα πετρέλαια της Μοσούλης, είναι ισοδύναμος σε αξία στόχος με τα σχέδιά της στη Συρία. Ενήργησε στο κενό που υπήρχε στη στρατιωτική σχέση Ρωσίας – Ιράκ και στην πρωτοκαθεδρία που είχαν στο Ιράκ οι ΗΠΑ, στο πλαίσιο μίας άτυπης κατανομής ρόλων μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, όπως επίσης της αμφισημίας και ταλαντεύσεως της πολιτικής της ιρακινής κυβερνήσεως.

Η μεγαλομανής και τυχοδιωκτική τουρκική πολιτική ρίχνει λάδι στη φωτιά που καίει στην περιοχή και δημιουργεί κίνδυνο μεγαλύτερων περιπλοκών και επεκτάσεως της κρίσεως. Η μεγαλομανία της Άγκυρας μπορεί να γίνει μπούμερανγκ γι αυτή, όσο κι αν η βελτίωση των σχέσεών της με την Ευρώπη, με τον γνωστό εκβιασμό των προσφύγων και λαθρομεταναστών, δίνει μία εντύπωση αποκαταστάσεως του χάσματος και της δυσπιστίας που είχαν δημιουργήσει στη Δύση οι ισλαμικές πολιτικές του Ερντογάν.

Οι πολιτικές αυτές δεν εγκαταλείφθησαν. Αποτελούν επίσημη ιδεολογία, που ταυτίζεται με τους σχεδιασμούς για ένα είδος οθωμανικής παλινορθώσεως με τη μορφή περιφερειακής δυνάμεως. Η Ελλάδα περιλαμβάνεται, προφανώς, στους στόχους της τουρκικής επεκτατικής πολιτικής και δεν επιτρέπονται αυταπάτες και εφησυχασμός με την άσκηση κατευναστικών πολιτικών. Οι προκλήσεις είναι συνεχείς και το ανισοζύγιο ισχύος είναι πειρασμός για δράση.

Η εισβολή στη Μοσούλη είναι ενδεικτική της επιτηδειότητας και του τυχοδιωκτισμού με τους οποίους παρακολουθεί η Άγκυρα τις εξελίξεις και προσπαθεί να τις εκμεταλλευθεί. Η Ελλάδα, σε όσο δύσκολη θέση κι αν βρίσκεται λόγω της οικονομικής καταστροφής που έχει υποστεί, οφείλει να προβληματισθεί σοβαρά για τις αναγκαίες στρατηγικές σχέσεις που πρέπει επειγόντως να αναπτύξει για να κατοχυρώσει την άμυνα και την ασφάλειά της.

Πηγή περιοδικό «Επίκαιρα», τεύχος 318


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση