Η γερμανική κηδεμονία παραλύει την Ευρώπη

Το παρασκήνιο της διαπραγμάτευσης – Απειλές, εκβιασμοί, βαριές εκφράσεις, ειρωνείες, αυταρχισμός, συνθέτουν εικόνα αποστροφής για την Ε.Ε.

Γράφει ο Σωτήρης Σιδέρης

Σε κατάσταση πρωτοφανούς παραλυσίας έχει καθηλωθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, με το θεσμικό οικοδόμημα να αδυνατεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά. Η Ένωση βρίσκεται εγκλωβισμένη σε πολιτικό, οικονομικό και διπλωματικό επίπεδο στη γερμανική κηδεμονία και η μοναδική χαραμάδα ελπίδας για αλλαγές έρχεται από την αντίσταση της Ελληνικής κυβέρνησης τις τελευταίες εβδομάδες.
Η ΕΕ, όπως απέδειξαν οι διαπραγματεύσεις με τη χώρα μας, βρίσκεται σε οριακή κατάσταση. Δεκάδες προβλήματα, οικονομικά, κοινωνικά, διπλωματικά αλλά και δημοκρατίας, σωρεύονται, με τη Γερμανία να αρνείται να τα παραδεχτεί και τις άλλες χώρες να μην τολμούν να τα φέρουν στο τραπέζι φοβούμενες, προς το παρόν τουλάχιστον, το Βερολίνο.

Η μικρή ρωγμή που προκλήθηκε με την απόφαση της 20ης Φεβρουαρίου μεταξύ Ελλάδας και δανειστών, προκάλεσε συγκρατημένη αισιοδοξία σε Παρίσι και Ρώμη, καθώς και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, που ευελπιστούν ότι τα μικρά κέρδη που φαίνεται να αποσπά η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να ενθαρρύνουν και άλλες χώρες να γίνουν πιο διεκδικητικές και κυρίως να ξανασυζητήσουν το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Αυτό όμως είναι κάτι που δεν θέλει με τίποτα το Βερολίνο, σύμφωνα με καλά πληροφορημένη πηγή που έχει παρακολουθήσει από πολύ κοντά τις διαπραγματεύσεις της Αθήνας τις τελευταίες εβδομάδες. Όπως τονίζει ο ίδιος αξιωματούχος, όλες αυτές τις μέρες των διαπραγματεύσεων, για τη Γερμανία υπήρχε «ελληνικό πρόβλημα» και τίποτα άλλο, πράγμα που προκάλεσε παρασκηνιακά έντονη δυσφορία. Το Βερολίνο έχει θέσει ως κορυφαίο πολιτικό ζήτημα την «τιμωρία» της ελληνικής κυβέρνησης προκειμένου όχι απλώς να παρεμποδίσει άλλες χώρες να διεκδικήσουν αλλαγές, αλλά και για να μείνει η Ε.Ε. ως έχει: ένα γραφειοκρατικό τέρας με παραλυμένους θεσμούς και υπό γερμανική εποπτεία, χωρίς την παραμικρή αλλαγή που δεν θα ευνοεί την κυριαρχία του Βερολίνου.

Εγκλωβισμένη στην Ουκρανική κρίση
Οι διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο του Eurogroup και στη Σύνοδο Κορυφής της 12ης Φεβρουαρίου, μέχρι τη συμφωνία της 20ης Φεβρουαρίου, ήταν ίσως το μοναδικό γεγονός πανευρωπαϊκά, καθώς ΜΜΕ και κυβερνήσεις είχαν επικεντρωθεί στο ελληνικό πρόβλημα σαν να μην υπήρχε τίποτε άλλο, πράγμα προβληματικό από τα ίδια τα γεγονότα. Οικονομικά σε τέλμα, διπλωματικά εγκλωβισμένη στην κρίση Ρωσίας – Ουκρανίας, πολιτικά καθηλωμένη στη γερμανική λογική που διέπει τις Συνθήκες, η Ευρωπαϊκή Ένωση χάνει έδαφος σε όλα τα πεδία, στοιχείο ανησυχητικό για όσους μελετούν τον γεωστρατηγικό ρόλο της Ευρώπης στα παγκόσμια πράγματα. Ειδικότερα στο ουκρανικό μέτωπο, η Γερμανία ωθήθηκε από τις ΗΠΑ σε μία αντιπαράθεση, μέσω των κυρώσεων με τη Ρωσία, κάτι που η Ουάσιγκτον οδηγεί σε κλιμάκωση προκαλώντας ανησυχία στο Βερολίνο, που επ’ ουδενί θέλει κρίση με τη Μόσχα.

Όμως η Γερμανία έχει τις ευθύνες της. Όπως σημειώνουν έμπειρες διπλωματικές πηγές, το Βερολίνο, αντί να εργαστεί για μία συνολική ευρωπαϊκή στρατηγική ασφάλειας και συνεργασίας με τη Ρωσία, προσπαθούσε διμερώς να δημιουργήσει ειδικό καθεστώς σχέσεων με τη Μόσχα, κάτι που προκάλεσε την αντίδραση της Ουάσιγκτον. Και τώρα η Γερμανία, αντί να θέσει εκ νέου στο τραπέζι της Ε.Ε. μία συνολική στρατηγική, κινείται αμήχανα μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ, πότε με πρωτοβουλίες για εκεχειρία, πότε υιοθετώντας κυρώσεις, με την Ένωση να σύρεται πίσω από μία θολή πολιτική με εμφανείς τις συνέπειες στο όλο οικοδόμημα.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο το ότι στην κοινή δήλωση της Συνόδου Κορυφής της 12ης Φεβρουαρίου, ενώ γίνεται αναφορά στο πρόβλημα των τζιχαντιστών, δεν διαφαίνεται σε κανένα σημείο του ορίζοντα η οποιαδήποτε ευρωπαϊκή στρατηγική για μία τεράστια περιοχή που επηρεάζει την ΕΕ και την Ελλάδα ειδικότερα. Υπ’ αυτό το πρίσμα, έχει ιδιαίτερη σημασία η επιμονή του υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Κοτζιά, να θέτει σε κάθε συνάντηση το πρόβλημα ασφάλειας που ανακύπτει για όλη την Ευρώπη από την αποσταθεροποίηση της Βόρειας Αφρικής, την ένταση των συγκρούσεων, την πολύ μικρή παρουσία των ΗΠΑ και την ανύπαρκτη πολιτική της Ε.Ε. Οι γεωπολιτικές ανησυχίες της Ουάσιγκτον συνετέλεσαν καθοριστικά στο να υπάρξει συμφωνία με την Ελλάδα, πιέζοντας και την Αθήνα και το Βερολίνο, καθώς θεωρείται δεδομένο ότι η πρόκληση αναστάτωσης στη χώρα μας θα προκαλούσε αλυσιδωτές επιπτώσεις στον τομέα της ασφάλειας στην περιοχή.

Αμηχανία στο Μεταναστευτικό
Στη Σύνοδο της Ομάδας των Μεσογειακών Χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι στις 20 Φεβρουαρίου –συμμετέχουν Ελλάδα, Κυπριακή Δημοκρατία, Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία και Μάλτα- τέθηκε το θέμα της ασφάλειας της περιοχής εξαιτίας της γενικευμένης αποσταθεροποίησης. Κατά τη συζήτηση διαπιστώθηκε και το μεγάλο πολιτικό κενό στην ευρωπαϊκή πολιτική που, πέρα από ευχολόγια, αδυνατεί να αντιμετωπίσει μείζονες προκλήσεις. Η βία είναι ανεξέλεγκτη και μεταφέρεται σταδιακά με τη μορφή τρομοκρατικών επιθέσεων στην καρδιά της Ευρώπης, τα σύνορα έχουν καταρρεύσει σε μία τεράστια περιοχή ευνοώντας τους τζιχαντιστές, κρατικά και παρακρατικά συστήματα πολεμούν, θρησκευτικές διενέξεις εκτροχιάζουν την ομαλότητα, αλλά η Ε.Ε. αποφάσισε –με εμφανή καθυστέρηση- να συντάξει μία μελέτη για να τη συζητήσει τον Ιούνιο! Τα μεταναστευτικά ρεύματα έχουν γίνει ανεξέλεγκτα, η φτώχεια θερίζει και η Ε.Ε. έχει κυριολεκτικά παραλύσει.

Σύμφωνα με κυβερνητικές και διπλωματικές πηγές, μόνο η γερμανική μονολιθικότητα θα μπορούσε να προκαλέσει τόσο μεγάλη κρίση στην Ε.Ε. Η επιμονή στη λιτότητα, ο αυταρχισμός, τα γεγονός ότι εδώ κι έναν μήνα η Ευρώπη συζητά αποκλειστικά για την Ελλάδα, ενώ θα έπρεπε να είναι αυτονόητη η αλλαγή πολιτικής, όχι μόνο έναντι της χώρας μας, αλλά πανευρωπαϊκά, δείχνουν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση φτάνει στα όριά της. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η Ε.Ε. είτε θα αποφασίσει να αλλάξει είτε θα μπαίνει όλο και πιο βαθιά στην κρίση, έως ότου διασπαστεί ή το οικοδόμημα γίνει τόσο ανυπόφορο που όλοι θα εύχονται την ανατροπή του.

Τα όσα καταγράφηκαν στο πολιτικό και τεχνοκρατικό παρασκήνιο το προηγούμενο διάστημα, στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης με την Ελλάδα, μόνο σε… γκαγκστερική ταινία θα μπορούσε να αποτυπωθούν. Απειλές, εκβιασμοί, βαριές εκφράσεις, ειρωνείες, αυταρχισμός, συνθέτουν μία εικόνα αποστροφής για την Ε.Ε. Η ελληνική αντιπροσωπεία βρέθηκε πολλές φορές σε εξαιρετικά δύσκολη θέση, καθώς οι απειλές για έλλειψη ρευστότητας στα ΑΤΜ επανέρχονταν κάθε λίγα λεπτά στο Eurogroup. Παρ’ όλα αυτά, αρκετά από τα κείμενα που έρχονταν στη συνεδρίαση απορρίπτονταν, μέχρι που φτάσαμε στο τελικό κείμενο της 20ης Φεβρουαρίου κι ενώ ο δρόμος που μένει ναν διανυθεί είναι ακόμη μακρύς.

Έλληνες αξιωματούχοι που έχουν συνολική εικόνα του σκηνικού των συζητήσεων εντός της Ε.Ε., σημειώνουν ότι είναι θέμα χρόνου να αποκαλυφθεί το εύρος των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Ε.Ε., κι αυτό, ως έναν βαθμό, χάρη στη νέα ελληνική κυβέρνηση. Όπως σημειώνουν οι ίδιες πηγές, είναι θέμα χρόνου Γαλλία και Ιταλία να ζητήσουν επανεξέταση του Δημοσιονομικού Συμφώνου, άρα αλλαγές στα όρια των ελλειμμάτων, στη διαχείριση του εκρηκτικού προβλήματος του χρέους, στη διαχείριση των τραπεζικών προβλημάτων που τώρα απλώς κρύβουν, στην πολιτικοποίηση της όλης συζήτησης στην ΕΕ για το μέλλον και τις προοπτικές, στην αντιμετώπιση της οικονομικής στασιμότητας και της ανεργίας των νέων. Κορυφαία ζητήματα που χρήζουν άμεσης συζήτησης είναι το πρόβλημα της δημοκρατίας, η θεσμική λειτουργία και ο γενικότερος προσανατολισμός της Ε.Ε.

Ανησυχητική είναι όμως η κατάσταση και στο διπλωματικό πεδίο, καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση στη Μεσόγειο δείχνει ανίκανη να συνθέσει μία στρατηγική ασφάλειας και παρέμβασης στα εκρηκτικά πολιτικά, ανθρωπιστικά και γεωπολιτικά προβλήματα που κυριαρχούν, ενώ στα ανατολικά σύρεται από την αμερικανική επιρροή στην όξυνση με τη Ρωσία εξαιτίας της ουκρανικής κρίσης.

Η Ελλάδα άνοιξε τον ασκό του Αιόλου

Και στα δύο κορυφαία προβλήματα της Ε.Ε., το οικονομικό και το διπλωματικό – γεωπολιτικό, η νέα ελληνική κυβέρνηση με τη στάση της κατέδειξε τα ελλείμματα και το ότι η αντιμετώπισή τους πρέπει να έχει τον χαρακτήρα του επείγοντος. Η άρνηση της Αθήνας να δεχτεί ως είχε το Μνημόνιο που απλώς εφάρμοζαν οι προηγούμενες κυβερνήσεις και η ανάγκη απεγκλωβισμού της χώρας από το σπιράλ οικονομικού θανάτου, αφύπνισαν πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις στην Ευρώπη, με πρώτες τη Γαλλία και την Ιταλία, αλλά ιδιαίτερα τις σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις. Το ένα μετά το άλλο, τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, ακόμη και το γερμανικό, δείχνουν αυξημένη συμμετοχή στις συζητήσεις για αλλαγή πολιτικής. Μάλιστα, όπως εκτιμά ελληνική κυβερνητική πηγή, αν η Αθήνα αντέξει μερικούς μήνες και καταφέρει έστω και λίγα θετικά αποτελέσματα, είναι θέμα χρόνου οι συμμαχίες της να πολλαπλασιαστούν.

Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τις πρωτοβουλίες του υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Κοτζιά, ο οποίος πλέον έχει θέσει στην ευρωπαϊκή ατζέντα το ζήτημα της ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο. Υπογραμμίζοντας τη μεγάλη γεωπολιτική σημασία της Ελλάδας για την ασφάλεια του δυτικού κόσμου στις ΗΠΑ, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία και αλλού, άρα και την ανάγκη να μην οδηγηθεί στα άκρα η χώρα μας σε οικονομικό επίπεδο, ο κ. Κοτζιάς έχει κάνει μία διπλωματική προσθήκη που δεν θα αργήσει να ενταχθεί στην επίσημη ευρωπαϊκή ατζέντα, με την ελληνική συμμετοχή όμως.

Προφανώς, τα πράγματα κάθε άλλο παρά εύκολα είναι και θα ήταν αφελές να πιστέψει κανείς ότι θα δρομολογηθούν άμεσα νέες πολιτικές και αλλαγές. Πάντα όμως η συζήτηση αρχίζει από κάποιο σημείο, επεκτείνεται και όταν οι εξελίξεις το απαιτούν μετατρέπεται σε πολιτικές. Κι αυτό ακριβώς επιθυμεί η ελληνική κυβέρνηση: οι ιδέες και οι προτάσεις της να εισακουστούν και να γίνουν μέρος της ατζέντας. Γιατί μέχρι σήμερα είτε υπήρχε μία στάση έναντι της Ελλάδας ταπεινωτική, λίγο πολύ σαν να μην υπήρχε, είτε απλώς αναφέρονταν ως «ειδική περίπτωση» και παράδειγμα προς αποφυγή.
Αυτό έχει ήδη αλλάξει προς το καλύτερο. Η Ελλάδα υπάρχει, θυμίζει ότι έχει θέση και ρόλο στις εξελίξεις, ότι δεν είναι «ειδική περίπτωση» και ότι η ασφάλεια των Γερμανών και γενικότερα των Ευρωπαίων πολιτών θα είναι σε υψηλό επίπεδο αν η Ελλάδα είναι ισχυρή. Είναι μία πολύ δύσκολη, αλλά είναι μία καλή αρχή…

Πηγή περιοδικό «Επίκαιρα», τεύχος 278


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση