Έχει τρελαθεί ο πλανήτης;

Είναι ο πλανήτης στα πρόθυρα της διάλυσης, ή απλά βρίσκεται σε στάδιο μετάβασης;

Γράφει ο Φαριντ Ζακάρια

Αυτή είναι μια ερώτηση που μου κάνουν συχνά τον τελευταίο καιρό, με δεδομένη την ειδησεογραφία, ειδικά των τελευταίων εβδομάδων. Το Ισλαμικό Κράτος (ISIS) στέλνει βίντεο με εκτελέσεις, η Σκωτία ψηφίζει για ανεξαρτησία, οι Ρώσοι στρατιώτες βρίσκονται στην Ουκρανία – όλα αυτά φαντάζουν πολύ ανησυχητικά.

Μια μορφή ξηλώματος είναι σε εξέλιξη σε πολλά σημεία του πλανήτη. Στη Μέση Ανατολή, η παλαιά τάξη που απλωνόταν από τη Συρία ως τη Λιβύη έχει καταρρεύσει. Στη Ρωσία, η άνοδος των τιμών του πετρελαίου έχει ενδυναμώσει και αποθρασύνει τον πρόεδρο Βλάντιμιρ Πούτιν, ο οποίος επιχειρεί μια ανακαίνιση της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης. Ο Πούτιν δοκιμάζει τη σταθερότητα της παλιάς διεθνούς τάξης που επιβλήθηκε μετά το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο και ανακαλύπτει ότι είναι πιο εύθραυστη από όσο πιστεύει ο περισσότερος κόσμος.

Αλλά γιατί συμβαίνουν όλα αυτά;

Στη Μέση Ανατολή οι πολίτες είναι αγανακτισμένοι από τις παλιές δικτατορίες. Δεν ήταν προετοιμασμένοι για τη διάδοχη κατάσταση, αλλά επιθυμούσαν περισσότερο χώρο και δυνατότερη φωνή. Το αποτέλεσμα ήταν χάος και βία, αλλά ίσως αυτή είναι η άγρια, αποκρουστική φάση που θα οδηγήσει τους πολίτες να βρουν έναν τρόπο να συμφιλιωθούν με τον μοντέρνο κόσμο. Άλλωστε και η Ευρώπη πέρασε μέσα από θρησκευτικούς, εθνικιστικούς και παγκόσμιους πολέμους πριν μετατραπεί στην σταθερή ήπειρο που είναι σήμερα.

Αντιστοίχως, στην Ευρασία, ο αληθινός οδηγός των εξελίξεων δεν είναι η Δύση, ή η Ρωσία, αλλά οι Ουκρανοί πολίτες, που αποφάσισαν ότι δεν επιθυμούν να είναι υποτελείς του Κρεμλίνου. Ατενίζουν με λαχτάρα την Πολωνία, που το 1989 είχε μια αντιστοίχου μεγέθους οικονομία με τη δική τους και σήμερα αυτή είναι διπλάσια και λειτουργικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Φυσικά υπάρχουν και Ουκρανοί που δεν συμφωνούν και αυτό οδηγεί στην αναστάτωση. Όμως οι συντριπτικά περισσότεροι επιθυμούν να σχεδιάσουν το μέλλον τους με την ενωμένη Ευρώπη. Το αν θα τα καταφέρουν είναι ένα θέμα ανοικτό, με δεδομένη την αποφασιστικότητα του Πούτιν να σαμποτάρει τα σχέδιά τους. Και εδώ, όμως, έχουμε την περίπτωση πολιτών που αναζητούν στενότερες διασυνδέσεις με τον πολιτισμένο κόσμο.

Αλλά ρίξτε μια ματιά και στο υπόλοιπο κόσμο.

Στην Ινδία και στην Ινδονησία έχουν εκλεγεί ηγέτες φιλικοί προς τις αγορές, τη Δύση και την Αμερική, οι οποίοι είναι ταυτόχρονα απόλυτα δημοκρατικοί και εθνικιστές. Το Μεξικό και η Κολομβία έχουν μεταρρυθμιστές στο τιμόνι. Στην Αφρική, υπάρχουν πολλές κυβερνήσεις, από την Αιθιοπία ως τη Ρουάντα, που έχουν επιτύχει πραγματική πρόοδο στην υγεία και στις συνθήκες διαβίωσης. Υπάρχουν, βέβαια και κακά νέα από τη Μαύρη ήπειρο, όπως ο Έμπολα και η Μπόκο Χαράμ, αλλά υπάρχουν και καλά: αναπτυσσόμενες οικονομίες, μια αναδυόμενη μεσαία τάξη.

Και τώρα ρίξτε μια ματιά στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη. Οι ΗΠΑ παραμένουν οικονομικά ενεργές, με μια δυναμική κοινωνία, νέες τεχνολογίες που κυριαρχούν διεθνώς και νέες πηγές ενέργειας που θα της προσφέρουν ρεύμα και δύναμη για τις επόμενες γενιές. Η Κίνα, παρά τα προβλήματά της, παραμένει αφοσιωμένη καταρχάς στην οικονομική της ανάπτυξη, επιτείνει τη μάχη κατά της διαφθοράς και υπέρ των μεταρρυθμίσεων και έχει ήδη ξεκινήσει να αντιμετωπίζει τη μόλυνση και την περιβαλλοντική αλλαγή.

Δεν ισχυρίζομαι ότι όλα βαίνουν καλώς στον πλανήτη. Απλά θεωρώ ότι είμαστε εν μέσω τεράστιων διεθνών αλλαγών. Πολλές από αυτές τις αλλαγές κινητοποιούνται από καλά νέα: την επιθυμία των πολιτών για μεγαλύτερη ελευθερία και αυτονομία, τις νέες τεχνολογίες στην επικοινωνία, κλπ. Αλλά κάθε αλλαγή προκαλεί αναστάτωση και χωρίς τους θεσμούς και την κουλτούρα της ελευθερίας των πολιτών, αυτή η περίοδος προσαρμογής μπορεί να γίνει επικίνδυνη. Οι δυνάμεις της ενσωμάτωσης δεν θα θριαμβεύσουν αυτόματα απέναντι σε εκείνες της διάσπασης. Αλλά υπάρχουν και πολλές δυνάμεις του καλού εκεί έξω που σαρώνουν τον πλανήτη στις μέρες μας.

Και, φυσικά, υπάρχει η περίπτωση της Σκωτίας, που με δημοψήφισμα απέρριψε την απόσχιση. Να μια νίκη υπέρ της ενσωμάτωσης.

Ο Φαρίντ Ζακάρια είναι διεθνολόγος και παρουσιαστής της εκπομπής GPS (Global Public Square) στο CNN.

Πηγή: CNN


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση