Οι υδρογονάνθρακες ερμηνεύουν την αναταραχή στη Μέση Ανατολή

Πως ο ανταγωνισμός για τα κοιτάσματα και τις οδούς μεταφοράς επηρεάζει τις εξελίξεις σε Ιράκ, Συρία και Λωρίδα της Γάζας

Γράφει ο Κώστας Ράπτης

Υπάρχει κάτι το οποίο να ενοποιεί το μέτωπο τόσο διαφορετικά όπως η κρίση της Συρίας, η προέλαση των τζιχαντιστών στο Ιράκ και η αναζωπύρωση της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης στη Λωρίδα της Γάζας;

Υπάρχει κάποιο κοινό στοιχείο πίσω από τις διαρκώς εναλλασσόμενες συμμαχίες των κυριότερων παικτών της περιοχής;

Υπάρχει και συνίσταται σε αυτό που μένει απαράλλαχτο στις διαφορετικές συγκυρίες. Τα αποθέματα υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου και της ευρύτερης Μέσης Ανατολής, καθώς και τα γεωγραφικά δεδομένα που ορίζουν τις πιθανές οδούς μεταφοράς αυτού του ενεργειακού πλούτου στις διεθνείς αγορές.

Για μεν το Ιράκ, τα πράγματα είναι προφανή, από τότε που η αυτοαναγόρευση του Ισλαμικού Κράτους σε Χαλιφάτο και η κατάληψη του Κιρκούκ από τους Κούρδους Πεσμεργκά τριχοτόμησαν de facto τη χώρα, απαγορεύοντας την απευθείας επικοινωνία του Ιράν με τους συμμάχου του στη Δαμασκό, προικίζοντας τους τζιχαντιστές με τον προς Βορράν έλεγχο εξαγωγής του Ιρακινού πετρελαίου, τραυματίζοντας τις επενδύσεις της Κίνας, υπ’ αριθμόν ένα ενεργειακού «πελάτη» της Βαγδάτης, και επιταχύνοντας τη συνεργασία της Άγκυρας με το αυτόνομο ιρακινό Κουρδιστάν για την πραγματοποίηση εξαγωγών ερήμην της ιρακινής κεντρικής κυβέρνησης.

Θα πρέπει πάντοτε να έχει κανείς κατά νου ότι το Ιράκ όχι μόνο διαθέτει αναξιοποίητα κοιτάσματα ικανά να το μετατρέψουν σε πετρελαιοπαραγωγό μεγαλύτερο της Σαουδικής Αραβίας, αλλά και ότι κρατά γεωγραφικά το «κλειδί» για την χερσαία μεταφορά του καταριανού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, η οποία έως τώρα παρεμποδίζεται από τους ανταγωνιστές του εμιράτου στο Ριάντ.

Λιγότερο γνωστό είναι το ότι και η σχετική πενιχρή πετρελαιοπαραγωγή της Συρίας, επικεντρωμένη στις ασταθείς βορειο-ανατολικές της επαρχίες, έχει προ πολλού περάσει στον έλεγχο του Ισλαμικού Κράτους, το οποίο δεν έχει καμία αναστολή να πουλά πετρέλαιο στην… κυβέρνηση της Δαμασκού.

Όμως, η πραγματική θέση της Συρίας στον ενεργειακό χάρτη δεν καθορίζεται από το παρόν της, όσο από τις υποσχέσεις που προσφέρουν για το μέλλον τα υποθαλάσσια κοιτάσματα της δικαιοδοσίας της στην Ανατολική Μεσόγειο…

Ήδη, από το 2003, οι νορβηγικές εταιρείες Ansis και Sagex πραγματοποίησαν μελέτες (των οποίων τα συμπεράσματα γνωστοποιήθηκαν στη Δύση πριν από τη Δαμασκό) που κατέληγαν στο συμπέρασμα ότι τα συριακά υποθαλάσσια κοιτάσματα είναι ίσως σημαντικότερα και από αυτά του Κατάρ.

Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο ότι ένα από τα πρώτα καθήκοντα του μπλοκ των χωρών των «Φίλων της Συρίας» που στήριξαν την εξέγερση εναντίον του καθεστώτος Άσαντ, ήταν η σύγκληση τον Μάιο του 2012 στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα μίας «ομάδας εργασίας για την οικονομική ανασυγκρότηση και ανάπτυξη» της Συρίας, υπό γερμανική προεδρία. Το Συριακό Εθνικό Συμβούλιο της αντιπολίτευσης εκπροσώπησε ο Οσάμα ελ Κάντι, πρώην στέλεχος της British Gas.

Όμως, καταλυτικός υπήρξε ο ρόλος της βρετανικής εταιρείας σε ό,τι αφορά τη Λωρίδα της Γάζας, στη θαλάσσια περιοχή της οποίας εντόπισε σημαντικά κοιτάσματα φυσικού αερίου από το 1999, αρκετά πριν από τον εντοπισμό το 2001 του Ισραηλινού κοιτάσματος Τάμαρ (το οποίο καλύπτει το 45% των ενεργειακών αναγκών του εβραϊκού κράτους) και Λεβιάθαν, σε περιοχή εφαπτόμενη με την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά και διεκδικούμενη εν μέρει από τον Λίβανο.

Η τριγωνική «σφήνα» που σχηματίζει η θαλάσσια δικαιοδοσία της Λωρίδας της Γάζας μεταξύ των ΑΟΖ της Αιγύπτου και του Ισραήλ εκτιμάται ότι «κρύβει» σε απόσταση 30 χλμ. από τις ακτές, κάτω από βυθό που βρίσκεται σε βάθος 603 μέτρων, 1,4 τρις. κυβικά πόδια φυσικού αερίου, με αξία άνω των 4 δις. δολαρίων και 15ετή «διάρκεια ζωής».

Για την πενόμενη Παλαιστινιακή Αρχή, η οποία μόνο για φέτος αντιμετωπίζει δημοσιονομικό έλλειμμα άνω του 1 δισεκατομμυρίου, τα κοιτάσματα Marine 1 και Marine 2, όπως τα ονόμασε η British Gas, αποτελούν όντως «θείο δώρο», κατά την έκφραση του Γιάσερ Αραφάτ.

Φυσικά, η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων έμεινε γράμμα κενό, όσο το Μεσανατολικό παραμένει ανεπίλυτο και ο ναυτικός αποκλεισμός της Γάζας ασφυκτικός.

Όχι εκμετάλλευση πριν από την εκρίζωση της Χαμάς

Το 2007, ο πρώην αρχηγός του Ισραηλινού Γενικού Επιτελείου, Μοσέ Γιααλόν, σε άρθρο του επιχειρηματολόγησε σχετικά με τους κινδύνους έναρξης της εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου της Λωρίδας της Γάζας, χωρίς να έχει εκριζωθεί από την περιοχή η οργάνωση Χαμάς, η οποία, κατά τη γνώμη του, αναπόφευκτα θα επωφελούνταν, μαζί με άλλες ένοπλες οργανώσεις, από τη διανομή των εσόδων.

Ο Μοσέ Γιααλόν είναι αυτή τη στιγμή υπουργός Άμυνας του Ισραήλ και προΐσταται πολιτικά της επιχείρησης «Προστατευτική Παρυφή», δηλαδή άλλης μίας προσπάθειας εκρίζωσης της Χαμάς, με μοχλό τις απώλειες του άμαχου πληθυσμού και την καταστροφή των υποδομών.

Δεν είναι μόνο λόγοι ασφάλειας που υπαγορεύουν την ισραηλινή στάση, αλλά και ο φόβος ότι, παρά τα νομιζόμενα, το εβραϊκό κράτος μπορεί σύντομα να βρεθεί αντιμέτωπο με ενεργειακή κρίση. Τα υπεράκτια κοιτάσματα δεν θα είναι πλήρως εκμεταλλεύσιμα πριν από το 2020, ενώ εμπιστευτική έκθεση δύο Ισραηλινών εμπειρογνωμόνων, που διέρρευσε στην εφημερίδα «Haaretz» συνιστούσε στην Ισραηλινή κυβέρνηση να αποφύγει τις εξαγωγές φυσικού αερίου, καθώς η προβλεπόμενη παραγωγή μπορεί να αποδειχθεί κατά 50% μικρότερη του αναμενόμενου και να έχει διάρκεια ζωής ίσως και μικρότερη της 40ετίας. Οι ίδιοι υπολογίζουν ότι υφίσταται ένα «κενό» 100-150 δις. κυβικών μέτρων σε σχέση με τις προβαλλόμενες εγχώριες ανάγκες.

Το γεγονός ότι οι ισραηλινές αρχές βρίσκονται σε διακριτικές επαφές με την British Gas σε σχέση με τα Marine 1 και Marine 2, άλλοτε με τη συμμετοχή και άλλοτε με την παράκαμψη της Παλαιστιανικής Αρχής, είναι συνεπώς εύγλωττο. Πόσω μάλλον όταν απεσταλμένος του διεθνούς «κουαρτέτου» για το Μεσανατολικό είναι ο Βρετανός πρώην πρωθυπουργός Τόνι Μπλερ, ο οποίος, σε προφανή σύγκρουση συμφερόντων με τον θεσμικό του ρόλο, φέρεται να συνεργάζεται με την British Gas και να εξασφάλισε για τις δικές του εταιρείες συμβόλαια παροχής συμβουλών στο Καζακστάν, στο Κουβέιτ, στην Κολομβία και στο ίδιο το κρατικό ταμείο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, ως αντάλλαγμα για τη θέση συμβούλου οικονομικών μεταρρυθμίσεων που εξασφάλισε πρόσφατα από την αιγυπτιακή κυβέρνηση, μισθοδοτούμενους από… τα Εμιράτα.

Πηγή εφημ. «Κεφάλαιο»

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση