«Τρελό» ενεργειακό σενάριο παίρνει σάρκα και οστά;

Η σημερινή είδηση στην ουσία επιβεβαιώνει αυτό που γράφαμε στις αρχές Μαρτίου όταν η σκόνη από το ζήτημα της Κριμαίας άρχισε να κατακάθεται αλλά το μέγιστο γεωπολιτικό ερώτημα αναφορικά με την ασφάλεια της ενεργειακής τροφοδότησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης με το ρωσικό αέριο είχε αρχίσει να τίθεται μετ’ επιτάσεως.

Του Δρ. Γεωργίου Κ. Φίλη

Η είδηση με τίτλο «Τουρκία: Ζητά αύξηση της χωρητικότητας του Blue Stream» δεν πρέπει να εξέπληξε τους φίλους του «defence-point.gr» αφού δεν έχει περάσει ένας μήνας από την ανάλυση που παρουσιάσαμε με τίτλο «Ρωσία: Μπορεί να ‘παρακάμψει’ τον South Stream… ίσως μας συμφέρει».

Κι ενώ τα γεγονότα πλέον κινούνται με την ταχύτητα του φωτός, τη στιγμή που ολόκληρη η Ανατολική Ουκρανία φαίνεται να τινάζεται στον αέρα και οι πρώτοι νεκροί – και από τις δύο πλευρές – ποτίζουν με το αίμα τους την στέπα στα βόρεια της Μαύρης Θάλασσας, το ζήτημα της ροής του φυσικού αερίου προς την Ευρώπη από την Ρωσία γίνεται ακόμα πιο πιεστικό.

Ίσως, πριν από έναν μήνα, όταν κάποιος θα υπέθετε ότι η Κριμαία αποτελεί ένα μεμονωμένο επεισόδιο και ένα «φυσιολογικό γεγονός» το οποίο μετά από ένα εύλογο χρονικό διάστημα θα ξεχνιόταν και από τις δύο πλευρές, το ζήτημα των οικονομικών σχέσεων Ρωσίας - Ουκρανίας να έμπαινε σε δεύτερη μοίρα, αφού στο τέλος το «κοινό συμφέρον» θα ξεπερνούσε τα γεωπολιτικά εμπόδια και η κατάσταση θα ηρεμούσε, πριν φτάσουμε σε μία οριστική ρήξη των δύο πλευρών όπου θα επηρέαζε την Ευρώπη άμεσα.

Δυστυχώς, τις τελευταίες ώρες στην Ανατολική Ουκρανία η κατάσταση φαίνεται να οδηγείται σε άκρα. Η περίπτωση ανοιχτής σύγκρουσης Ανατολικής-Δυτικής Ουκρανίας με την άμεση εμπλοκή της Ρωσίας είναι πλέον μία πιθανή κατάσταση, την οποία όλοι υποτίθεται ότι απεύχονται, αλλά κανένας δεν κάνει μέχρι στιγμής κάτι για αυτό.

Στην περίπτωση λοιπόν που η κατάσταση στην Ουκρανία οδηγηθεί σε ανοιχτό πόλεμο, με ή χωρίς την εμπλοκή της Ρωσίας, είναι προφανές ότι η ροή φυσικού αερίου στην χώρα θα διακοπεί, τόσο για λόγους πίεσης όσο και για πρακτικούς. Κατά συνέπια η Ρωσία θα πρέπει ΑΜΕΣΑ να αναδιατάξει την ροή φυσικού αερίου η οποία κατευθύνεται προς την Ευρώπη, διότι αυτό είναι υποχρεωμένη να κάνει λόγω συμβολαίων, αλλά και για να διαφυλάξει τη φήμη της ως «αξιόπιστος προμηθευτής», κάτι που θα της επιτρέψει να κερδίζει συμβόλαια και στο μέλλον.

Άρα, η διοχέτευση φυσικού αερίου σε άλλες οδούς που είναι ΑΜΕΣΑ διαθέσιμες αποτελεί μία βασική προτεραιότητα για το Κρεμλίνο. Μία από αυτές τις εναλλακτικές οδούς είναι και ο Blue Stream, δηλαδή διαμέσου Τουρκίας. Φυσικά, η συγκεκριμένη εναλλακτική δεν είναι η μοναδική αλλά αποτελεί μία βολική και έτοιμη λύση στην οποία θα εμπλακεί και η Ελλάδα, αφού μέρος του φυσικού αερίου από το τουρκικό δίκτυο θα διοχετευθεί στο ελληνικό αλλά και στο βουλγαρικό.

Σε κάθε περίπτωση μία τέτοια κατάσταση στο μέλλον θα έχει την εξής ενδιαφέρουσα εξέλιξη: Θα δημιουργηθεί ένας… de facto South Stream, με συμμετέχοντες την Τουρκία, τη Βουλγαρία και την Ελλάδα, οι οποίες θα μεταφέρουν ΚΑΙ ρωσικό αέριο στην Ευρώπη, ίσως μέσω κάποιας συμφωνίας με την κοινοπραξία του ΤΑΡ και του IGB. 

Όλα τα παραπάνω είναι φυσικά μία υπόθεση εργασίας για το μέλλον, λαμβάνοντας όμως υπόψη το γεγονός, ότι ήδη υπάρχει τουρκικό αίτημα για αύξηση της χωρητικότητας του Blue Stream, άρα να δεχτεί περισσότερο ρωσικό αέριο προς εσωτερική κατανάλωση αλλά και εξαγωγή, ενώ τα σχέδια για τον Νότιο Διάδρομο Φυσικού Αερίου (SGC-South Gas Corridor) της Ευρώπης υλοποιούνται μέσω των συμπληρωματικών αγωγών SCP-TANAP-TAP.

Βέβαια, μία ενδεχόμενη εμπλοκή της Ρωσίας στο σχέδιο θα έφερνε τα πάνω-κάτω στο ενεργειακό παίγνιο της περιοχής, αφού η ουσία του SGC ήταν και είναι η απεμπλοκή από τη ρωσική εξάρτηση. Από την άλλη πλευρά όμως, μία τέτοια εξέλιξη θα έκανε το σχέδιο του South Stream μη χρειαζούμενο, άρα θα χτυπούσε την Μόσχα.

Το συγκεκριμένο σενάριο μας λέει το εξής εκπληκτικό:

- O SGC στην ουσία θα φιλοξενούσε φυσικό αέριο από τον «αντίπαλο», δηλαδή την Ρωσία

- O South Stream στην ουσία δεν θα είχε λόγο ύπαρξης, αφού με κάτι πιο οικονομικό και γρήγορο (το υπάρχον δίκτυο είναι εκεί, το μελλοντικό βρίσκεται υπό κατασκευή, κάθε μετατροπή είναι σχεδόν πάντα οικονομικότερη από το να φτιάξεις κάτι από το μηδέν) θα μπορούσε να σταλεί ρωσικό αέριο στην Ευρώπη

- Στην πραγματικότητα, η ουκρανική κρίση θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να δημιουργήσει ένα κοινό σύστημα παροχής φυσικού αερίου από τη Ρωσία, την Κασπία και την Ανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη. Κάτι το οποίο είναι σίγουρο πως θα ήταν μία πρωτόγνωρη και «win-win» κατάσταση για πολλούς γεωπολιτικούς δρώντες αφού όλοι θα εξαρτιόταν από όλους, βέβαια δύσκολα διαχειρίσιμη για τους ίδιους λόγος.

Φυσικά, ένα τέτοιο «τρελό» σενάριο προϋποθέτει ότι στην Ουκρανία θα καταρρεύσει πλήρως και για μεγάλο χρονικό διάστημα το υπάρχον δίκτυο, με τον πόλεμο να λαμβάνει διαστάσεις και τη Ρωσία να εμπλέκεται σε αυτόν.

Ακόμα όμως και η κρίση να τελείωνε γρήγορα με μία «διχοτόμηση», η Δυτική Ουκρανία δεν θα δεχόταν ενδεχομένως να συνεχίσει να αποτελεί τον διαμετακομιστή φυσικού αερίου από την Ρωσία προς την Ευρώπη για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα.

Τέλος, το σενάριο αυτό προϋποθέτει ότι παρά την κλιμάκωση στην Ουκρανία η Ευρώπη θα συνεχίσει να κάνει «business as usual» με τη Ρωσία αφού γνωρίζει ότι μεσοπρόθεσμα δεν μπορεί να κάνει και αλλιώς. Θεωρητικά και οι ΗΠΑ θα είχαν λόγους να επιθυμούν μπλοκάρισμα της Ρωσίας, ωστόσο, αφενός οι ευρωπαϊκές χώρες με κάποιον τρόπο θα πρέπει να τροφοδοτηθούν, ενώ η Τουρκία έχει κάνει ήδη αίτημα αύξησης της χωρητικότητας…

Κλείνουμε το σύντομο αυτό σημείωμα επαναλαμβάνοντας, ότι το συγκεκριμένο σενάριο μπορεί να φαίνεται ή και να είναι «τρελό», αλλά εάν η κατάσταση δεν οδηγήσει σε έναν νέο ευρωπαϊκό πόλεμο, κάτι τέτοιο ή παρεμφερές θα αποτελεί την «ενδιάμεση λύση» (εάν η Ουκρανία γίνει… Συρία, ή ότι η διχοτομημένη χώρα – το δυτικό της κομμάτι – δεν θα θέλει/μπορεί να συνδιαλεχτεί με την Μόσχα) μέχρι όλες οι πλευρές να ανασυντάξουν τις δυνάμεις τους και να ξεκινήσουν έναν νέο γύρο ανταγωνισμού.

Σε τελική ανάλυση, «τρελό» φαινόταν και πριν έναν μήνα, όταν επισημάναμε τη συγκεκριμένη πιθανότητα, αλλά για την ώρα φαίνεται ότι η Τουρκία προσπαθεί να το υλοποιήσει (ο ρόλος και συμπεριφορά της Τουρκίας αποτελεί φυσικά κρίσιμη παράμετρο για τους σχεδιασμούς της Ρωσίας σε μία τέτοια περίπτωση).

Από την πλευρά μας λοιπόν καλό θα ήταν να έχουμε ανοιχτές όλες τις επιλογές μας, καλό θα ήταν η στάση μας να είναι πολύ προσεχτική και να κάνουμε τους υπολογισμούς μας με βάση ΚΑΙ ΜΟΝΟ το εθνικό συμφέρον.

Το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα ορκισμένων «εχθρών» που τους έφερε κοντά η ενεργειακή πραγματικότητα είναι το Ιράν με το Κατάρ όπου εκμεταλλεύονται το ίδιο κολοσσιαίο κοίτασμα στον Κόλπο και στην ουσία χρησιμοποιούν τα χρήματα που βγάζουν για να εξοπλιστούν έναντι του ενδεχομένου σύγκρουσης μεταξύ τους (είτε διά αντιπροσώπων). Ίσως, παράδειγμα μέχρις ενός σημείου να αποτελεί και η σχέση των Κούρδων του Βορείου Ιράκ με τους Τούρκους…

Πηγή Defence-Point

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση