Η απόρρητη ιστορία του Αιγαίου

Του Δημήτρη Μυ

Υπό «κανονικές συνθήκες»-- αν δηλαδή η Ελλάδα δεν ήταν «διακηρυγμένα» από την πολιτική της ηγεσία «χώρα περιορισμένης εθνικής κυριαρχίας» και επί της ουσίας χρεοκοπημένη-- οι αμφισβητήσεις επί ελληνικών κατοικημένων νησιών και νησίδων που επανέφερε προ διημέρου στο προσκήνιο με ερώτησή του στο τουρκικό κοινοβούλιο ένας Τούρκος βουλευτής, θα ήταν απλώς μια «γραφική εθνικιστική περίπτωση», ανάξια λόγου. Δεν πρόκειται ωστόσο για απλές τουρκικές εθνικιστικές ονειρώξεις, κι ας δούμε γιατί:

Πρώτον: γιατί ο βουλευτής του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος Μπουλέντ Τεζτζάν (μια γραφική όσο και επικίνδυνη εθνικιστική περίπτωση) στην ερώτησή του προς τον υπουργό εξωτερικών της χώρας του Α. Νταβούτογλου αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία επί κατοικημένων νησιών και νησίδων, όπως, Οινούσσες, Φούρνοι, Θύμαινα, Αγαθονήσι, Αρκοί, Φαρμακονήσι, Καλόλιμνος, Ψέριμος, Γυαλί, Λέβιθα, Κίναρος Γαύδος, Δία, Διονυσάδες, Γαϊδουρονήσι και Κουφονήσι».

Δεύτερον: Τα εν λόγω νησιά αμφισβητούνται επισήμως (και εγγράφως όπως θα δούμε παρακάτω) από το τουρκικό κράτος μετά την κρίση των Ιμίων.

Τρίτον: Το ζήτημα αυτό, δηλαδή των αμφισβητήσεων ελληνικών κατοικημένων νησιών και νησίδων επανέρχεται ολοένα και συχνότερα το τελευταίο διάστημα επ αφορμή της δραστηριότητας που αναπτύσσουν «εθνικιστικοί» τουρκικοί κύκλοι και κόμματα

Τέταρτο: Η επίσημη τουρκική θέση απέναντι στις εθνικιστικές εξάρσεις, δεν είναι διόλου καθησυχαστική, καθώς σύμφωνα με το τουρκικό ΥΠΕΞ (Χουριέτ 13 Μάη 2011) «η θέση της Τουρκίας για το Αιγαίο δεν έχει αλλάξει. Τα ζητήματα αυτά εξετάζονται, στο πλαίσιο όλων των προβλημάτων του Αιγαίου, στις διερευνητικές επαφές μεταξύ των υπουργείων Εξωτερικών των δύο χωρών. Η φάση αυτή δεν είναι η ενδεδειγμένη για ανακοίνωση σχετικά με το νομικό καθεστώς των εν λόγω νησιών».

• «το θεμελιώδες πρόβλημα του Αιγαίου»

Ας δούμε λοιπόν, ποια είναι η θέση της Τουρκίας, η οποία «δεν έχει αλλάξει», μέσα από τουρκικά έγγραφα, όπως αυτά παρουσιάζονται στο βιβλίο «Η απόρρητη ιστορία του Αιγαίου» (από τις εκδόσεις Ποντίκι).

Τα όσα ακολουθούν περιλαμβάνονται στις σελίδες 225-229 του εν λόγω βιβλίου.

{{Το 2001 ο αντιστράτηγος Αττίλα Ατές, διοικητής των Τουρκικών Πολεμικών Ακαδημιών, γράφει: «Το έγγραφο αυτό που προετοιμάστηκε από την Ακαδημία του Πολεμικού Ναυτικού έχει διατεθεί για χρήση με στόχο οι εργασίες που θα γίνουν σχετικά με τα νησιά, νησίδες και βραχονησίδες του Αιγαίου στο άμεσο μέλλον να θεμελιωθούν πάνω σε επιστημονικές βάσεις και αλήθειες». Το εν λόγω έγγραφο (για την ακρίβεια είναι μια εμπεριστατωμένη παρουσίαση σε 150 σελίδες των τουρκικών απόψεων για το πρόβλημα του Αιγαίου), καθώς και το βιβλίο που εκδόθηκε το 1998 από το Ανώτατο Ίδρυμα Κουλτούρας Γλώσσας και Ιστορίας Ατατούρκ, με τίτλο «Το θεμελιώδες πρόβλημα στο Αιγαίο, τα νησιά αμφισβητούμενης κυριαρχίας» θα μας βοηθήσουν να δούμε από πρώτο χέρι τις τουρκικές απόψεις (και επιδιώξεις) για τις «γκρίζες ζώνες» και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις γενικότερα. Η πολιτική – και όχι νομική – προσέγγιση της Τουρκίας γίνεται εμφανής από τις πρώτες λέξεις στον πρόλογο του Αττίλα Ατές:

«Καμία νομική αντίληψη και κανόνας δεν μπορεί να δικαιολογήσει τον αποκλεισμό της Τουρκίας στα χωρικά της ύδατα και την απομόνωσή της από τη θάλασσα που επί εκατοντάδες χρόνια χρησιμοποιούσε μόνη της και με την οποία έχει άρρηκτους δεσμούς γεωγραφικής, ιστορικής, οικονομικής, κοινωνικής υφής, και δεσμούς ασφάλειας. Το γεγονός ότι στο Αιγαίο που είναι μια ημίκλειστη θάλασσα με πολλά νησιά, νησίδες και βραχονησίδες που ανήκουν στην Ελλάδα βρίσκονται πολύ κοντά στην ηπειρωτική Τουρκία και ότι πολλά νησιά βρίσκονται σε καθεστώς «διαφιλονικούμενης νήσου» έχουν μετατρέψει το πρόβλημα του Αιγαίου σε μια από τις πιο σημαντικές τρέχουσες πιθανές εστίες σύγκρουσης στις θάλασσες του κόσμου.

Επειδή στο πλαίσιο των διατάξεων της Σύμβασης Διεθνούς Δικαίου των Ηνωμένων Εθνών τα κατοικημένα και ακατοίκητα νησιά, νησίδες και βραχονησίδες έχουν χωρικά ύδατα και τα κατοικημένα νησιά τα οποία έχουν δική τους οικονομική δραστηριότητα, έχουν υφαλοκρηπίδα και ιδιαίτερες οικονομικές περιοχές (ΑΟΖ) η υπάρχουσα διαφωνία καθίσταται ακόμη πιο ζωτική». Στο «έγγραφο Ατές» οι τουρκικές αμφισβητήσεις για το καθεστώς νησιών και νησίδων συνοψίζεται ως εξής: «Η κυριαρχία της Τουρκίας, που είναι διάδοχος του Οθωμανικού κράτους, συνεχίζεται στο Βόρειο Αιγαίο πάνω σε νησιά, νησίδες και βραχονησίδες που δεν έχει καταλάβει η Ελλάδα μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους και στο νότιο Αιγαίο στα νησιά Mentese και στα παρακείμενα νησιά (σύμπλεγμα 46 νησιών) εκτός από τη Ρόδο, το Καστελόριζο και τα Δωδεκάνησα».

• Αρκοί, Ψέριμος, Φούρνοι, Ζουράφα, Οινούσσες, Φαρμακονήσι, Γυαλί... στον κατάλογο με τα αμφισβητούμενα νησιά

Στο «έγγραφο Ατές» παρουσιάζεται κατάλογος με το σύμπλεγμα των 46 νησιών Mentese. Από αυτά τα νησιά, σύμφωνα με την τουρκική άποψη δεκατέσσερα (στην περιοχή των Δωδεκανήσων), δόθηκαν στην Ελλάδα με τη Συνθήκη των Παρισίων (1947). Τα υπόλοιπα – σύμφωνα με την τουρκική άποψη – παρανόμως κατέχονται από την Ελλάδα. Ενδιαφέρον έχει ότι, ανάμεσα στα νησιά που παρανόμως κατέχει η Ελλάδα, η Τουρκία συμπεριλαμβάνει και τα: Αρκοί, Φαρμακονήσι, Ψέριμος, Γυαλί, τα οποία κατοικούνται από Έλληνες προφανώς. Επίσης στο εν λόγω έγγραφο / βιβλίο αμφισβητείται ονομαστικά η ελληνική κυριαρχία επί των νησίδων Γάιδαρος, Καλόλιμνος, «επί των 12 νησιών, νησίδων και βραχονησίδων Νότια της Αστυπάλαιας και 23 νησιών, νησίδων και βραχονησίδων που βρίσκονται βορειοανατολικά της Κρήτης».

Αποκαλυπτική των επιδιώξεων της Άγκυρας είναι και η επιχειρηματολογία του «εγγράφου Ατές» αναφορικά με τα περισσότερα από 1000 νησιά, νησίδες και βραχονησίδες του Ανατολικού Αιγαίου:

«Από νομικής απόψεως πρέπει η κατοχή να έχει τεκμηριωθεί και η κυριότητας των κατεχομένων νησιών να έχει μεταβιβαστεί με μια Συμφωνία. Από τα νησιά που ήταν στις 13 Φεβρουαρίου 1914 υπό ελληνική κατοχή τα Θάσος, Ευστράτιος, τα Ψαρά και η Κρήτη ανήκουν στην Ελλάδα. Συνεπώς τα νησιά που δεν έχουν καταληφθεί στη διάρκεια του Βαλκανικού Πολέμου από την Ελλάδα ανήκουν στον διάδοχο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, την Τουρκία. Επί των παρακείμενων νησιών που μένουν εκτός των νήσων που δίδονται στην Ελλάδα βάσει του Άρθρου 12 της Συνθήκης της Λωζάννης, δηλαδή των νήσων Ζουράφα, Σπαλματόρι, Οινούσσα, Φούρνοι και των βραχονησίδων γύρω από την Κρήτη νομικά συνεχίζεται η κυριαρχία της Τουρκίας».

Σύμφωνα με το «έγγραφο Ατές»:

«Για να μπορέσει η Ελλάδα να μετατρέψει όλο το Αιγαίο σε μια ελληνική λίμνη, πρέπει να οικειοποιηθεί ακριβώς αυτές τις νήσους, νησίδες και βραχονησίδες που βρίσκονται υπό τουρκική κυριαρχία. Κατά συνέπεια η κρίση των Ikizce / kardak (Ιμια) στις αρχές του έτους 1996 προέκυψε γι αυτόν τον λόγο. Με την κρίση των βραχονησίδων εξ αίτιας της προβολής δικαιωμάτων εκ μέρους της Ελλάδας επί άνω των 100 νήσων νησίδων και βραχονησίδων που βρίσκονται σήμερα υπό τουρκική κυριαρχία στο Αιγαίο, έχει έλθει στην επικαιρότητα το πρόβλημα των “διαφιλονικούμενων νησιών’’. Η απόφαση που θα ληφθεί για την κυριότητα των βραχονησίδων Ikizce θα ισχύσει και για τα νησιά νησίδες και βραχονησίδες που βρίσκονται σε παρόμοιες καταστάσεις.

Η Ελλάδα αποσκοπεί στο να νομιμοποιήσει την τετελεσμένη κατάσταση που έχει δημιουργήσει στο Αιγαίο, εις βάρος της Συνθήκες της Λωζάννης, λύνοντας υπέρ της το πρόβλημα των χωρικών υδάτων ή της υφαλοκρηπίδας. Σύμφωνα με τη Σύμβαση Διεθνούς Θαλάσσιου Δικαίου των Ηνωμένων Εθνών τα νησιά, νησίδες και βραχονησίδες στο Αιγαίο έχουν χωρικά ύδατα και εναέριο χώρο. Και όσα απ' αυτά είναι κατοικημένα και έχουν δική τους οικονομική ζωή έχουν επιπλέον υφαλοκρηπίδα και ιδιαίτερη οικονομική περιοχή (ΑΟΖ). Εάν η Ελλάδα δεν μπορέσει να λύσει επ' ωφελεία της την «αμφισβητούμενη» κατάσταση που έχει δημιουργηθεί με την κρίση των βραχονησίδων Ikizce (Ιμίων) τότε οι προσπάθειές της για την κυριαρχία στο Αιγαίο μέσω της επέκτασης των χωρικών της υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια είτε μέσω των ισχυρισμών της ότι και τα νησιά του Αιγαίου έχουν υφαλοκρηπίδα δεν θα τη βοηθήσουν να φτάσει στο αποτέλεσμα που επιδιώκει».

Με πιο απλά λόγια, αυτό που ξεκάθαρα μας λέει το τουρκικό έγγραφο είναι ότι τα νησιά, αν είναι τουρκικά, έχουν υφαλοκρηπίδα! Ως εκ τούτου η συζήτηση επί της κυριαρχίας αυτών των νησιών μπορεί να διαμορφώσει τον χάρτη του Αιγαίου. Αυτός ακριβώς είναι και ο λόγος που ξέσπασε η κρίση των Ιμίων με αφορμή την «τυχαία» προσάραξη ενός τουρκικού εμπορικού πλοίου στις βραχονησίδες, σε μια χρονική στιγμή κατά τη οποία, εντελώς... τυχαία επίσης, η ελληνική εσωτερική πολιτική κατάσταση ήταν σε μεταβατικό στάδιο καθώς ο ασθενής και αδύναμος να κυβερνήσει Ανδρέας Παπανδρέου «παρέδιδε» στον Κώστα Σημίτη}}.

Συμπέρασμα: Οι τουρκικές εθνικιστικές εξάρσεις, είτε αποδίδονται σε γραφικούς πολιτικούς είτε απορρέουν από το επίσημο τουρκικό κράτος, συμπίπτουν με μια στιγμή κατά την οποία η ελληνική κρίση κορυφώνεται με την οικονομία καταστραμμένη, την κοινωνία διαλυμένη και το πολιτικό σύστημα απαξιωμένο…

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση