Γιατί οι Ταλιμπάν προτιμούν την Τουρκία ως διαμεσολαβητή;

Η προτίμηση των βασικών πολιτικών δυνάμεων του Αφγανιστάν, συμπεριλαμβανομένων των Ταλιμπάν, να είναι η Τουρκία το μέρος που θα διεξαχθούν οι διαπραγματεύσεις για την επόμενη μέρα είναι γνωστή από καιρό. Η επικείμενη αποχώρηση των αμερικάνικων στρατευμάτων από το Αφγανιστάν, ωστόσο αναδεικνύει περισσότερο τη σημασία της Τουρκίας.

Η αμφίδρομη σχέση εκτιμάται πως ξεκινάει από τον ίδιο τον Ταγίπ Ερντογάν και την υποστήριξη του προς τους Αφγανούς Μουτζαχεντίν από τη δεκαετία του 1980 και τη ρωσική εισβολή. Η πραγματικότητα βέβαια είναι ακόμα πιο σύνθετη.

Το Αφγανιστάν συνιστά ένα παράδειγμα ανάπτυξης της εξωτερικής επιρροής της Τουρκίας. Ακόμα κι αν δε μοιράζονται κοινά σύνορα, η παρουσία Ουζμπέκων, Τουρκμένων και άλλων τουρκόφωνων πληθυσμών στη χώρα διατηρεί τη σημασία του για την Άγκυρα. Τουρκικά στρατεύματα συμμετείχαν στις διεθνείς επιχειρήσεις εναντίον της Καμπούλ το 2001, παρά την αντίθεση του πληθυσμού στην αμερικανική εισβολή. Από εκεί και πέρα βέβαια, οι Τούρκοι έθεσαν ως όρο να μην παίρνουν μέρος σε στρατιωτικές επιθέσεις, αλλά να περιοριστούν στην εκπαίδευση και τον εξοπλισμό των Αφγανών.

Στο νέο περιβάλλον που διαμόρφωσε η αμερικανική κατοχή, η Τουρκία πρόταξε εξ’ αρχής τη συμπερίληψη όλων των δυνάμεων στο νέο πολιτικό σύστημα, το οποίο βέβαια αφορούσε και τους Ταλιμπάν. Οποιαδήποτε βιώσιμη λύση θα έπρεπε να συμπεριλαμβάνει όλους τους βασικούς παίκτες που θα συνεχίσουν να βρίσκονται στη χώρα. Οι Ταλιμπάν εκτίμησαν τις τουρκικές πράξεις. Βέβαια, όταν τέθηκε το ζήτημα της λειτουργίας ενός γραφείου των Ταλιμπάν, ως δίαυλο επικοινωνίας με τη διεθνή κοινότητα, εκείνοι επέλεξαν το Κατάρ αντί της Τουρκία. Η Άγκυρα απογοητεύτηκε, αλλά δε σταμάτησε τις προσπάθειες.

Όλο αυτό το διάστημα, η Άγκυρα έφερε και το Πακιστάν στην εξίσωση. Όταν ο Μπαράκ Ομπάμα κατηγορούταν πως η προεδρία του θα προχωρούσε σε επιχειρήσεις εναντίον εξτρεμιστικών πυρήνων στο Πακιστάν, η Τουρκία έβλεπε το Ισλαμαμπάντ ως έναν παράγοντα που θα μπορούσε να συμβάλλει στην εξομάλυνση της περιοχής και του Αφγανιστάν συγκεκριμένα. Όταν βέβαια, η προεδρία Ομπάμα απέδειξε τον ρεαλισμό της, υιοθετώντας μία πιο πραγματιστική προσέγγιση, η Άγκυρα επιβεβαιώθηκε.

Εν τω μεταξύ, το διμερές εμπόριο ανθούσε, ενώ η Τουρκία βρισκόταν μέσα στους πρώτους εμπορικούς εταίρους του Αφγανιστάν, με Τούρκους εργολάβους να αναλαμβάνουν έργα που έφταναν τα 3 δισεκατομμύρια δολάρια τη χρονιά.

Η Άγκυρα θεωρεί πως έχει σημαντικά πλεονεκτήματα για να διαμεσολαβεί ανάμεσα στους αντιμαχόμενους, προτάσσοντας τη θρησκευτική συγγένεια, τις καλές σχέσεις με τα κράτη της περιοχής, ενώ η ίδια δεν έχει ευνοήσει, ούτε ταχθεί εναντίον κανενός από τους πολιτικούς παράγοντες της χώρας.

Θα μπορέσει η Τουρκία να παρέχει το τραπέζι διαπραγματεύσεων για τους Ταλιμπάν και τις Ηνωμένες Πολιτείες, 20 χρόνια από τον Οκτώβριο του 2001 και την αμερικανική εισβολή, μετά την τραγωδία των δίδυμων πύργων; Αυτό θα εξαρτηθεί από το κατά πόσο οι Ταλιμπάν είναι πρόθυμοι να διαπραγματευθούν, αντί να επιμένουν για την εφαρμογή των συμφωνιών για άμεση αμερικανική, εκμεταλλευόμενοι τις εσωτερικές πιέσεις προς τον Λευκό Οίκο, παρά τη μετάβαση από τον Τραμπ στον Μπάιντεν.

Βέβαια, από τη στιγμή που οι αμερικανικές δυνάμεις αποχωρήσουν, θα απωλέσουν τη δυνατότητα στρατιωτικής επέμβασης, που μετά από 20 χρόνια, έχει παραμείνει το βασικό κομμάτι της επιρροής τους στο Αφγανιστάν. Το μόνο που θα ελπίζουν είναι η αποχώρηση τους να λειτουργήσει ως καταλύτης για τη συνεννόηση των πολιτικών δυνάμεων, υπό τη δαμόκλεια σπάθη μίας γενικευμένης σύγκρουσης. Αυτό είναι κάτι που γνωρίζουν οι Ταλιμπάν, που θα απαιτήσουν σημαντικά ανταλλάγματα, που δεν μπορεί να τους τα παράσχει η Τουρκία, όσο κι αν στην Άγκυρα επιδιώκουν μία συμβολική επιβεβαίωση της πρωτοκαθεδρίας τους στην περιοχή.

Ηλίας Τασόπουλος
Liberal

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση