Η Ευρώπη χρειάζεται άμεσα γεωπολιτικό σκοπό

Του Nigel Goud-Davies

Η συγκέντρωση δυνάμεων της Ρωσίας στα σύνορα με την Ουκρανία δεν αποτελεί πρόκληση μόνο για την Ουκρανία. Σηματοδοτεί επίσης την τελευταία φάση μιας εκστρατείας πίεσης στην ΕΕ. Η αδυναμία και οι αντιφάσεις της ΕΕ έχουν ενθαρρύνει τη Ρωσία να θέσει μια πιο σοβαρή δοκιμασία τώρα. Αυτή είναι μια επικίνδυνη στιγμή για την Ευρώπη και τη διατλαντική συμμαχία.

Η εκστρατεία ξεκίνησε στις αρχές Φεβρουαρίου, όταν ο ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ, Josep Borrell επισκέφθηκε τη Μόσχα και ταπεινώθηκε από κάθε άποψη. Ο Borrell κατέληξε ότι "η Ρωσία προοδευτικά αποσυνδέεται από την Ευρώπη και βλέπει τις δημοκρατικές αξίες ως υπαρξιακή απειλή”. Ωστόσο, στα τρία θέματα που κυριαρχούν στις σχέσεις της με τη Ρωσία, η Ευρώπη έχει δείξει ασυνέπεια και αδυναμία.

Η ΕΕ έχει υπάρξει περισσότερο έντονη αναφορικά με την μεταχείριση από τη Ρωσία, του ηγέτη της ρωσικής αντιπολίτευσης Alexei Navalny, ο οποίος πέρυσι σχεδόν πέθανε από δηλητηρίαση με το διεθνώς απαγορευμένο αέριο Novichok. Συνελλήφθη όταν επέστρεψε στη Μόσχα, και τώρα λιώνει στις φυλακές. Η Ρωσία το έχει καταστήσει αυτό μια ευρωπαϊκή υπόθεση, κρίνοντας ότι ο Navalny είναι ένοχος για υπεξαίρεση σε μια γαλλική εταιρεία (με την ίδια να δηλώνει ότι δεν έχει υποστεί ζημιά) και για το ότι δεν παρουσιάστηκε, όσο ανάρρωσε στο Βερολίνο από τη δηλητηρίαση του. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει καταδικάσει την απόφαση για ενοχή.

Αλλά η ΕΕ μένει μόνο στα λόγια, και δεν προχωρά σε πράξεις. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Sergei Lavrov απείλησε να διακόψει τις σχέσεις με την ΕΕ εάν επέβαλε κυρώσεις που "θέτουν κινδύνους για την οικονομία μας, συμπεριλαμβανομένων των πιο ευαίσθητων τομέων”. Παρά την ειλικρινή παραδοχή της αποτελεσματικότητας των κυρώσεων, αυτή η απειλή οδήγησε την ΕΕ να περιοριστεί στα μέτρα. Είναι κρίσιμο ότι δεν επέβαλε τις πολύ ευρύτερες κυρώσεις που υποστήριξε ο ίδιος ο Navalny.

Το δεύτερο ζήτημα είναι ο αγωγός Nord Stream 2. Εάν ολοκληρωθεί (έχει χτιστεί κατά το 94%) αυτό θα βαθύνει την επιρροή του Κρεμλίνου στη Γερμανία και θα αποδυναμώσει την Ουκρανία. Δεν είναι καθόλου δημοφιλής εντός της ΕΕ και οι ΗΠΑ είναι εναντίον. Ωστόσο η Γερμανία επιμένει το ζήτημα να μείνει ξεχωριστό από την υπόθεση Navalny, τις ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα, το χάκινγκ στην Bundestag και μια αυξημένη ατζέντα άλλων δύσκολων θεμάτων.

Το τρίτο ζήτημα είναι το εμβόλιο της Ρωσίας, Sputnik-V. Τον Φεβρουάριο, η πρόεδρος της Κομισιόν, Ursula von der Leyen, ρώτησε εύστοχα γιατί η Ρωσία προσφέρει το εμβόλιο της σε άλλες χώρες παρά τους χαμηλούς αριθμούς εμβολιασμού στην ίδια τη Ρωσία. Ωστόσο, μετά από τις εντάσεις που επικράτησαν στην τελευταία σύνοδο ΚΟρυφής της ΕΕ για την αργή διάθεση των εμβολίων, ο Emmanuel Macron και η Angela Merkel τηλεφώνησαν στον Putin για να συζητήσουν το ενδεχόμενο παραγωγής και διάθεσης του Sputnik-V για την ΕΕ.

Το τηλεφώνημα εξυπηρέτησε τη Ρωσία με τρεις τρόπους. Πρώτον, δείχνει ότι τα κράτη-μέλη της είναι έτοιμα να ξεπεράσουν τις ανησυχίες της von der Leyen και του Borrell.

Αυτό εξυπηρετεί την επιθυμία της Ρωσίας να τις αντιμετωπίσει ξεχωριστά, όχι ως ΕΕ στο σύνολο της. Δεύτερον, για το θέμα του εμβολιασμού, η ΕΕ είναι αυτή που ζητά: η Ρωσία μπορεί να διερευνήσει την ανάγκη της και να εξάγει ένα πολιτικό τίμημα. Τρίτον, η Γαλλία, η Γερμανία και η Ρωσία μίλησαν στο αποκαλούμενο Σχήμα της Νορμανδίας, που συμφωνήθηκε το 2014 για να ασχοληθεί με τη σύγκρουση στην Ουκρανία. Αλλά αν και η Ουκρανία δεν συμπεριελήφθη στις συζητήσεις, η merkel και ο macron συζήτησααν αυτό και άλλα θέματα περιφερειακής ασφάλειας με τον putin.

Η Merkel και ο macron επίσης ανέφεραν τις ανησυχίες τους για την υγεία του Navalny. O Putin είναι απίθανο να ανησυχήσει για έναν άνθρωπο ο οποίος έχει κυκλοφορήσει ένα βίντεο, το οποίο παρακολούθησαν περισσότεροι από 100 εκατ. Άνθρωποι, και το οποίο τον παρουσιάζει ως κλεπτοκράτη. Την ημέρα μετά από την τηλεφωνική τους συνομιλία, ο Navalny ξεκίνησε απεργία πείνας, απελπισμένος για την φθίνουσα κατάσταση του.

Η Ρωσία μπορεί να εξάγει τρία συμπεράσματα από τη διπλωματία της πίεσης. Πρώτον, η έγνοια της ΕΕ για τον προσωπικό εχθρό του Putin -έναν άνδρα που έχει προσπαθήσει να τον σκοτώσει και τώρα είναι στο έλεος του- δεν θα έχει καμία συνέπεια. Δεύτερον, η Γερμανία θα υποχρεώσει τη Ρωσία στον στρατηγικό της στόχο για την ολοκλήρωση του Nord Stream 2, ανεξαρτήτως της συμπεριφοράς της Ρωσίας σε άλλους τομείς. Τρίτον, η κριτική της ΕΕ στο εσωτερικό της για την διάθεση των εμβολίων που βρίσκεται πίσω μήνες, είναι αρκετά ισχυρή για να οδηγήσει τα κράτη-μέλη να παρακάμψουν τις ανησυχίες της Κομισιόν και να ζητήσουν τη βοήθεια της Ρωσίας.

Εν ολίγοις, η ΕΕ έχει ανταποκριθεί με διχασμό, και στρατηγική ανυπομονησία. Η Ρωσία έχει εκμεταλλευτεί την αδυναμία για να προετοιμάσει την Ευρώπη να διευκολύνει, όχι να αντισταθεί, στην στρατιωτική της ανάπτυξη. Και αυτό φαίνεται ότι λειτούργησε.

Ενώ οι ΗΠΑ και η Βρετανία έχουν εκφράσει σοβαρές ανησυχίες, η Γαλλία και η Γερμανία έχουν εκδώσει ανακοίνωση που καλεί και τις δύο πλευρές σε αποκλιμάκωση -λες και η Ουκρανία είναι δυνητικός επιτιθέμενος την υπεράσπιση της επικράτειάς της.

Ο κίνδυνος τώρα είναι ότι μια μεγάλη ρωσική επίθεση εναντίον της Ουκρανίας θα χωρίσει την ήπειρο από τον Άγγλο-αμερικανικό κόσμο.

Η Ρωσία μπορεί να πιστεύει ότι αυτή είναι η κατάλληλη στιγμή να επιχειρήσει την αποσύνδεση της Ατλαντικής Συμμαχίας, την οποία ποτέ δεν πέτυχε η Σοβιετική Ένωση. Εάν περιμένει, ο biden θα διορθώσει τη ζημιά που έγινε από τον προκάτοχό του στη Συμμαχία και η Ευρώπη θα ανακάμψει απο τον κορονοϊό. Το διακύβευμα είναι υψηλό όχι μόνο για την Ουκρανία, αλλά και για τη Δύση. Για να αποφευχθεί αυτό, η ΕΕ χρειάζεται επειγόντως να βρει γεωπολιτική ισχύ και σκοπό.

Το κείμενο δημοσιεύθηκε αρχικά στο Moscow Times

Capital

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση