Κλίμα νέου Ψυχρού Πολέμου μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας

Φωτιές άναψε η επίθεση του Τζο Μπάιντεν εναντίον του Βλαντιμίρ Πούτιν 

Οι εντάσεις που σοβούσαν από καιρό στις σχέσεις μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ρωσίας κλιμακώθηκαν σε ανταλλαγή επιθέσεων μεγάλης σφοδρότητας ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και στη Μόσχα με αφορμή την πολύκροτη συνέντευξη του Τζο Μπάιντεν στο αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο ABC. Λίγο νωρίτερα, η Ρωσία προχώρησε στο ασυνήθιστο μέτρο να ανακαλέσει τον πρεσβευτή της στις ΗΠΑ για διαβουλεύσεις με την πολιτική ηγεσία της χώρας. Η τελευταία φορά που είχε συμβεί κάτι τέτοιο ήταν το 1998, με αφορμή αμερικανικούς βομβαρδισμούς εναντίον του Ιράκ. Στην επίμαχη συνέντευξή του, ο Τζο Μπάιντεν, όταν ρωτήθηκε από τον παραγωγό της εκπομπής Τζορτζ Στεφανόπουλος κατά πόσο θεωρεί τον Ρώσο ομόλογό του «φονιά», απάντησε: «Μμμμ… χμμμ, ναι, το πιστεύω». Επιπλέον, προανήγγειλε ότι ο κ. Πούτιν «θα πληρώσει τίμημα» για τη θρυλούμενη παρέμβαση της Ρωσίας στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του 2020, σύμφωνα με το πόρισμα των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, το οποίο δόθηκε προ ημερών στη δημοσιότητα.

Μία ημέρα αργότερα, την Πέμπτη, ο Βλαντιμίρ Πούτιν, καθισμένος σε μια επίχρυση πολυθρόνα απέναντι από τις τηλεοπτικές κάμερες με αφορμή την έβδομη επέτειο της προσάρτησης της Κριμαίας στη Ρωσική Ομοσπονδία, εμμέσως ανταπέδωσε τον χαρακτηρισμό, λέγοντας ότι ο πρόεδρος Μπάιντεν «κρίνει εξ ιδίων τα αλλότρια».

Παρά την κριτική που πάγια ασκεί στον Ρώσο ηγέτη ο Τζο Μπάιντεν, ορισμένοι Ρώσοι αναλυτές ήλπιζαν ότι το Κρεμλίνο θα μπορούσε να σφυρηλατήσει μια παραγωγική σχέση με τη νέα αμερικανική κυβέρνηση σε πεδία αμοιβαίων συμφερόντων. Ωστόσο, η επιθετική στάση του Μπάιντεν στο ABC έμοιαζε να καταποντίζει αυτές τις ελπίδες, την ώρα που αρκετοί επικριτές του Πούτιν χαιρέτιζαν την τοποθέτηση του Αμερικανού προέδρου. Στην επιδείνωση των ρωσοαμερικανικών σχέσεων συνέβαλε και η πρόσφατη απόφαση της κυβέρνησης Μπάιντεν να επιβάλει κυρώσεις σε Ρώσους αξιωματούχους βάσει του πορίσματος των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, σύμφωνα με το οποίο η υπηρεσία εσωτερικής ασφάλειας της Ρωσίας βρισκόταν πίσω από την απόπειρα δολοφονίας του ηγέτη της ρωσικής αντιπολίτευσης Αλεξέι Ναβάλνι.

Για το Κρεμλίνο, η συνέντευξη Μπάιντεν ήταν μια καινούργια ευκαιρία να προβάλει τη σύγκρουση της χώρας με τη Δύση στο εσωτερικό ακροατήριο, κάτι χρήσιμο σε μια συγκυρία που διευρύνεται η δυσφορία για τη στασιμότητα της οικονομίας και τη διαφθορά αξιωματούχων. Ο Πούτιν εμφανίζει τον Ναβάλνι και άλλους επικριτές του Κρεμλίνου ως πιόνια της Δύσης, με αποστολή την καταστροφή της Ρωσίας. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι Ρώσοι εμπιστεύονται περισσότερο τον Πούτιν όταν πρόκειται για θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας, παρά για την εσωτερική πολιτική του. «Ηταν ένα σημείο καμπής. Οποιεσδήποτε προσδοκίες για μια νέα πολιτική της κυβέρνησης των ΗΠΑ έναντι της Ρωσίας εκμηδενίστηκαν από αυτές τις αγροίκες δηλώσεις, που δεν αρμόζουν σε ηγέτη κράτους», δήλωσε ο Κονσταντίν Κοσάτσεφ, επικεφαλής της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της ρωσικής Ανω Βουλής, προειδοποιώντας για αντίποινα της Μόσχας εάν η Ουάσιγκτον δεν ζητήσει συγγνώμη.

Στα ρωσικά μέσα ενημέρωσης, αρκετοί υποστήριζαν ότι οι δηλώσεις Μπάιντεν επιβεβαιώνουν τις φήμες πως εμφανίζει συμπτώματα άνοιας. Ο ίδιος ο Πούτιν άφησε παρόμοιους υπαινιγμούς, όταν, ερωτηθείς τι έχει να απαντήσει στον Μπάιντεν, δήλωσε: «Θα του έλεγα: να έχετε καλή υγεία». Αργότερα, όμως, ο Ρώσος πρόεδρος έκανε μια προσπάθεια να ρίξει τους τόνους, σημειώνοντας ότι θα επιδιώξει να μιλήσει τηλεφωνικά με τον Μπάιντεν γιατί «μπορούμε και πρέπει να συνεχίσουμε να έχουμε σχέσεις».

Η επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας επηρεάζει και την Ευρώπη. Την Πέμπτη, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν έθιξε ένα άλλο ακανθώδες ζήτημα, υποστηρίζοντας ότι ο ρωσογερμανικός αγωγός φυσικού αερίου Nord Stream 2 είναι ένα κακό σχέδιο. Διευκρίνισε μάλιστα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες έχουν ήδη επιβάλει κυρώσεις σε εταιρείες που εμπλέκονται στην κατασκευή του αγωγού, μπορεί να προχωρήσουν σε καινούργια μέτρα, ελέγχοντας την πορεία του έργου.

Η κατά καιρούς κλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ Δύσης και Ρωσίας χρησιμοποιείται από το Κρεμλίνο για μέτρα καταστολής εναντίον της εσωτερικής αντιπολίτευσης, η οποία εμφανίζεται ως ενεργούμενο των ΗΠΑ, στην προσπάθειά τους να εξασθενίσουν τον Πούτιν. Αυτή την βδομάδα, η ρωσική ρυθμιστική αρχή του Διαδικτύου ετοιμάζεται να απαγορεύσει την πρόσβαση στο Twitter, για την οποία έχει ήδη θέσει περιορισμούς. Ορισμένες μυστικές υπηρεσίες δυτικών κρατών έχουν κατηγορήσει τον Πούτιν, μεταξύ άλλων, ότι έδωσε εντολή για την απόπειρα δολοφονίας του πλέον προβεβλημένου επικριτή του, του Αλεξέι Ναβάλνι, με νευροπαραλυτική ουσία στη Σιβηρία. Ο Πούτιν αρνήθηκε ότι διαδραμάτισε οποιονδήποτε ρόλο στην υπόθεση αυτή, που λίγο έλειψε να στοιχίσει τη ζωή του Ναβάλνι. Δήλωσε μάλιστα ότι αν Ρώσοι πράκτορες ήθελαν τον Ναβάλνι νεκρό, «πιθανότατα θα το είχαν πετύχει». Η ρωσική κυβέρνηση έχει κατηγορηθεί και για άλλες δολοφονικές ενέργειες στο εξωτερικό, όπως η περίπτωση του Ρώσου πρώην πράκτορα Σεργκέι Σκριπάλ στην Αγγλία, το 2018, και η εκτέλεση πρώην διοικητή Τσετσένων μαχητών στο Βερολίνο, τον επόμενο χρόνο. Το 2006, ο Ρώσος πρόεδρος υπέγραψε νόμο που νομιμοποιούσε τη δολοφονία ατόμων στο εξωτερικό. Εκείνη την εποχή, οι Ρώσοι νομοθέτες επικαλέστηκαν το ότι ανάλογες πρακτικές εφάρμοζαν από καιρό οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ. 

Σκηνικό αντιπαράθεσης και με την Κίνα

Παράλληλα με την ψυχροπολεμική υποτροπή στις ρωσοαμερικανικές σχέσεις, ανεβαίνει η ένταση μεταξύ της Ουάσιγκτον και του Πεκίνου. Ενδεικτική ήταν η επεισοδιακή συνάντηση ανωτάτου επιπέδου αντιπροσωπειών των δύο χωρών, η πρώτη μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Μπάιντεν, η οποία έλαβε χώρα στο Ανκορατζ της Αλάσκας, την Πέμπτη. Από αμερικανικής πλευράς συμμετείχαν ο υπουργός Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν και ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας Τζέικ Σάλιβαν, ενώ την Κίνα εκπροσώπησαν ο κορυφαίος κρατικός αξιωματούχος για θέματα εξωτερικής πολιτικής Γιανγκ Τζιετσί και ο υπουργός Εξωτερικών Ουάνγκ Γι. Στις εναρκτήριες δηλώσεις του, ενώπιον δημοσιογράφων, ο Μπλίνκεν εξαπέλυσε επίθεση στην Κίνα για τα θέματα του Σινγιάνγκ, του Χονγκ Κονγκ και της Ταϊβάν. Το γεγονός αυτό προκάλεσε έντονη απάντηση του Γιανγκ, ο οποίος έκανε λόγο για «πατερναλιστική» συμπεριφορά των ΗΠΑ, καλώντας τις να ασχοληθούν με τα «βαθιά ριζωμένα εσωτερικά τους προβλήματα», με ρητή αναφορά στον ρατσισμό. Ρεπορτάζ στον αμερικανικό Τύπο υποστήριζαν, πάντως, ότι οι κεκλεισμένων των θυρών διαβουλεύσεις μεταξύ των δύο αντιπροσωπειών κύλησαν σε πιο ήπιους τόνους.Παράλληλα με την ψυχροπολεμική υποτροπή στις ρωσοαμερικανικές σχέσεις, ανεβαίνει η ένταση μεταξύ της Ουάσιγκτον και του Πεκίνου. Ενδεικτική ήταν η επεισοδιακή συνάντηση ανωτάτου επιπέδου αντιπροσωπειών των δύο χωρών, η πρώτη μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Μπάιντεν, η οποία έλαβε χώρα στο Ανκορατζ της Αλάσκας, την Πέμπτη. Από αμερικανικής πλευράς συμμετείχαν ο υπουργός Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν και ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας Τζέικ Σάλιβαν, ενώ την Κίνα εκπροσώπησαν ο κορυφαίος κρατικός αξιωματούχος για θέματα εξωτερικής πολιτικής Γιανγκ Τζιετσί και ο υπουργός Εξωτερικών Ουάνγκ Γι. Στις εναρκτήριες δηλώσεις του, ενώπιον δημοσιογράφων, ο Μπλίνκεν εξαπέλυσε επίθεση στην Κίνα για τα θέματα του Σινγιάνγκ, του Χονγκ Κονγκ και της Ταϊβάν. Το γεγονός αυτό προκάλεσε έντονη απάντηση του Γιανγκ, ο οποίος έκανε λόγο για «πατερναλιστική» συμπεριφορά των ΗΠΑ, καλώντας τις να ασχοληθούν με τα «βαθιά ριζωμένα εσωτερικά τους προβλήματα», με ρητή αναφορά στον ρατσισμό. Ρεπορτάζ στον αμερικανικό Τύπο υποστήριζαν, πάντως, ότι οι κεκλεισμένων των θυρών διαβουλεύσεις μεταξύ των δύο αντιπροσωπειών κύλησαν σε πιο ήπιους τόνους.

ANTON TROIANOVSKI / THE NEW YORK TIMES
Καθημερινή  

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση