Γιατί επιδεινώνονται οι σχέσεις Τουρκίας - Ιράν

Του Κώστα Ράπτη

Συμμετέχουν στη ρωσικής εμπνεύσεως Διαδικασία της Αστάνα που αποβλέπει σε μια συμβιβαστική επίλυση της συριακής κρίσης, ενώ κατά το πρόσφατο παρελθόν συνεργάσθηκαν υπογείως στο σχήμα "πετρέλαιο αντί χρυσού” για την παράκαμψη των αμερικανικών κυρώσεων. Και όμως: οι σχέσεις τους το τελευταίο διάστημα δοκιμάζονται από ολοένα και περισσότερες εντάσεις. Τουρκία και Ιράν μοιάζουν να μην μπορούν να ξεφύγουν από το ιστορικό πεπρωμένο του ανταγωνισμού τους, κληροδότημα των αλλεπάλληλων πολέμων μεταξύ Οθωμανών και Σαφαβιδών.

Χθες Κυριακή, το ιρανικό υπουργείο Εξωτερικών επέδωσε διάβημα διαμαρτυρίας στον Τούρκο πρεσβευτή στην Τεχεράνη για τις δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας Σουλεϊμάν Σοϊλού (ανερχόμενου αστέρα της "τουρκο-ισλαμικής σύνθεσης”) ότι οι αντάρτες του εκτός νόμου Εργατικού Κόμματος Κουρδιστάν (ΡΚΚ) επιχειρούν από βάσεις στο κατοικούμενο από Κούρδους βορειοδυτικό Ιράν.

Είχε προηγηθεί η επίδοση διαβήματος διαμαρτυρίας από το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών στον Ιρανό πρεσβευτή στην Άγκυρα για δηλώσεις του συναδέλφου του στη Βαγδάτη ότι η Τουρκία παραβιάζει την κυριαρχία του Ιράκ με τις διασυνοριακές στρατιωτικές επιχειρήσεις που πραγματοποιεί.

Προάγγελο της τωρινής αντιπαράθεσης είχε τρόπον τινά αποτελέσει και το τουρκο-ιρανικό διπλωματικό επεισόδιο που προκάλεσε ο ίδιος ο Ταγίπ Ερντογάν απαγγέλλοντας, κατά την επινίκια παρέλαση που διοργάνωσε στο Μπακού ο σύμμαχός του Ιλχάμ Αλίγιεγ για την επικράτηση των αζερικών δυνάμεων στο Ναγκόρνο Καραμπάλ, ποίημα που απέπνεε αλυτρωτικές διαθέσεις για το τμήμα του ιστορικού Αζερμπαϊτζάν το οποίο παραμένει επαρχία του Ιράν.

Ο φόβος του κουρδικού αυτονομισμού, που διακατέχει τόσο το Ιράν όσο και την Τουρκία, θεωρούνταν μέχρι πρότινος ότι θα οδηγεί τις δύο χώρες σε συναντίληψη. Όχι όμως, όπως αποδεικνύεται, μέχρι του σημείου που η Τεχεράνη να ανέχεται τους ηγεμονισμούς της Άγκυρας και μάλιστα εις βάρος συμμάχων της όπως η Βαγδάτη και η Δαμασκός. Άλλωστε η συγκυρία σημαδεύεται από τη σκληρή στάση που δείχνει να υιοθετεί η κυβέρνηση Μπάιντεν στις ΗΠΑ έναντι της Ισλαμικής Δημοκρατίας, περιπλέκοντας με πρόσθετους όρους τις διεργασίες για αναβίωση της διεθνούς συμφωνίας του 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα και δίνοντας το σινιάλο, με την πρόσφατη αμερικανική επιδρομή, εναντίον φιλοϊρανών πολιτοφυλάκων στα συρο-ιρακινά σύνορα ότι η "μάχη” θα δοθεί σε όλο τον χώρο του λεγόμενου "άξονα της αντίστασης”.

Πόσω μάλλον που παραμένει ανοικτή η επιστροφή της χώρας του Ταγίπ Ερντογάν σε ρόλο νομιμόφρονος συμμάχου του ΝΑΤΟ, ο οποίος θα θέσει τις δυνάμεις του στην υπηρεσία της ανάσχεσης των ευρασιατικών δυνάμεων (Ιράν, Ρωσία, Κίνα), υπό την προϋπόθεση ότι θα αναγνωρισθούν οι περιφερειακές φιλοδοξίες του και ιδίως οι ευαισθησίες του ως προς το κουρδικό ζήτημα.

Στην παρούσα φάση την Τεχεράνη ερεθίζουν κυρίως, όπως έδειξαν και οι δηλώσεις του πρεσβευτή της στη Βαγδάτη, τα σχέδια της Τουρκίας να εκκαθαρίσει από την παρουσία του ΡΚΚ την ορεινή περιοχή του Σιντζάρ στο βορειοδυτικό Ιράκ, η οποία κατοικείται από την κοινότητα των Γεζίντι και εφάπτεται των συνόρων με τη Συρία. Οι Γεζίντι έχουν αποτελέσει θύμα εθνοκάθαρσης τόσο στο εσωτερικό της Τουρκίας σε παλαιότερους καιρούς, όσο και στις μέρες μας με την προέλαση του "Ισλαμικού Κράτους” το 2014. Η συνεργασία των Γεζίντι πολιτοφυλάκων με το ΡΚΚ αποδείχθηκε όρος επιβίωσης. Όμως πλέον η περιοχή ελέγχεται από τις Μονάδες Λαϊκής Κινητοποίησης, ήτοι τις φιλο-ιρανικές πολιτοφυλακές που συγκροτήθηκαν για την απόκρουση του "Ισλαμικού Κράτους” το 2014, ενσωματώθηκαν στις ιρακινές ένοπλες δυνάμεις το 2018 και βρέθηκαν, μέχρι και την επιδρομή που διέταξε ο Τζο Μπάιντεν την περασμένη εβδομάδα, επανειλημμένα στο στόχαστρο των ΗΠΑ.

Αλλά και η Ισλαμική Δημοκρατία φαίνεται πως δεν μένει μόνο στα λόγια. Οι 14 ρουκέτες που εκτοξεύθηκαν στις 15 Φεβρουαρίου από την φιλο-ιρανική οργάνωση Αουλίγια αλ-Νταμ στο Ερμπίλ του ιρακινού Κουρδιστάν ήταν ένα μήνυμα όχι μόνο προς τις αμερικανικές δυνάμεις που σταθμεύουν στην περιοχή, αλλά και προς την Τουρκία.

Οι φιλικές σχέσεις της Άγκυρας προς τις κουρδικές αρχές του αυτόνομου βόρειου Ιράκ, δεν εδράζονται μόνο στην κοινή εχθρότητά τους προς το αριστερό ΡΚΚ, αλλά και υποκρύπτουν την τουρκική φιλοδοξία εκπλήρωσης του έργου που άφησε ανολοκλήρωτο στον καιρό του ο Κεμάλ Ατατούρκ, ήτοι της προσάρτησης της πετρελαιοπαραγωγού επαρχίας της Μοσούλης. Το Ιράν δεν έχει λόγους να μένει απαθές μπροστά σε μια τέτοια προοπτική, ενώ κρίνει ζωτικής σημασίας και την εδαφική συνέχεια του "άξονα της Αντίστασης” μέχρι τη Μεσόγειο, ήτοι των έλεγχο των συνόρων Συρίας-Ιράκ.

Capital 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση