Οι νέες κινήσεις της Τουρκίας σε Συρία και Ιράκ

Μετά τον νικηφόρο πόλεμο στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και την προσωρινή ηρεμία στην Ανατολική Μεσόγειο στον απόηχο της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ, η Τουρκία έχει επικεντρωθεί στα μέτωπα της Συρίας και του Ιράκ. Ποιες οι κινήσεις του Τούρκου προέδρου; Τι θέλει να πετύχει η Τουρκία;

Η Άγκυρα έχει αποκτήσει νέους περιφερειακούς αντιπάλους: το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Όμως το Κουρδικό Ζήτημα συνεχίζει να αποτελεί την προτεραιότητα της τουρκικής στρατηγικής και εξωτερικής πολιτικής. Μετά τη νίκη των συμμάχων της Τουρκίας στον Καύκασο και την προσωρινή παύση των προκλητικών ενεργειών στην Ανατολική Μεσόγειο, η Τουρκία βρίσκει την ευκαιρία να επικεντρωθεί (ξανά) στην αντιμετώπιση των Κούρδων του PKK και του YPJ σε Συρία και Ιράκ.

Στην βόρεια Συρία, σε κοντινή απόσταση από την τουρκική ζώνη κατοχής Tel-Abyad – Ras Al Ayn, βρίσκεται η πόλη Ain Isa στην οποία βρίσκονται οι Κούρδοι μαχητές των λεγόμενων «Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων». Τα τελευταία εικοσιτετράωρα, οι τουρκικές δυνάμεις με την συνδρομή των Σύρων ανταρτών έχουν εξαπολύσει μια ευρείας κλίμακας στρατιωτική επιχείρηση εναντίον των Κούρδων. Μετά από σφοδρούς βομβαρδισμούς οι Τούρκοι και οι σύμμαχοί τους προήλασαν μέχρι τα όρια του αυτοκινητοδρόμου Μ4 τον οποίο ελέγχουν οι καθεστωτικές δυνάμεις. Τόσο οι Ρώσοι όσο και οι δυνάμεις του Άσαντ που βρίσκονται στην περιοχή δεν αντέδρασαν στις τουρκικές επιθέσεις. Συγκρούσεις έγιναν και ανατολικότερα κοντά στην πόλη Tal Tamr.

Μετά την τουρκική εισβολή του Οκτωβρίου του 2019, οι Τούρκοι κατάφεραν αυτό που ήθελαν: την απομάκρυνση των κουρδικών δυνάμεων από τα συροτουρκικά σύνορα. Η συμφωνία που υπογράφηκε μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας προέβλεπε την δημιουργία μιας ζώνης ασφαλείας 30 χιλιομέτρων κατά μήκος των συνόρων. Ο Ερντογάν όμως φαίνεται ότι θέλει την περαιτέρω απομάκρυνση των Κούρδων μαχητών από τις περιοχές τις οποίες ελέγχουν τα στρατεύματά του. Οι τρέχουσες συνθήκες στην Συρία του επιτρέπουν να επιβάλλει τις επιθυμίες του. Πιο συγκεκριμένα, το κενό εξουσίας στις ΗΠΑ μέχρι την ανάληψη της προεδρίας από τον Μπάιντεν, καθώς και η σύμπνοια με την Ρωσία λόγω των αμερικανικών κυρώσεων για τους S-400 έδωσαν το πράσινο φως στην Τουρκία να χτυπήσει για άλλη μια φορά τους Κούρδους της Συρίας.

Σημαντικές είναι και οι εξελίξεις αναφορικά και με την τουρκική παρουσία στο Βόρειο Ιράκ (Ιρακινό Κουρδιστάν). Σε μια κίνηση στρατηγικής σημασίας, ο Ερντογάν συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό του Ιράκ Mustafa al-Kadhimi. Το σοβαρότερο πρόβλημα ασφαλείας στο Ιράκ είναι η επανεμφάνιση του Ισλαμικού Κράτους. Ωστόσο, στην συζήτηση των δύο ηγετών σχεδόν μονοπώλησε η δράση των μαχητών του PKK στα βουνά του Ιρακινού Κουρδιστάν. Η παρουσία των Κούρδων αποσχιστών είναι η αιτία των πολυάριθμων τουρκικών στρατιωτικών επιχειρήσεων που έχουν διεξαχθεί στο βόρειο Ιράκ από την δεκαετία του 1990 έως σήμερα. Εκεί οι Τούρκοι διατηρούν στρατιωτικές βάσεις και παρατηρήτρια – πολλά εκ των οποίων παρανόμως και χωρίς την συγκατάθεση του Ιράκ.

Το PKK δημιουργεί προβλήματα τόσο στην κεντρική κυβέρνηση του Ιράκ όσο και στο αυτόνομο Ιρακινό Κουρδιστάν.

Η Βαγδάτη επιθυμεί τον τερματισμό της παραβίασης της κυριαρχίας και εδαφικής της ακεραιότητας από την Τουρκία αλλά και την αποχώρηση του ΡΚΚ το οποίο τονώνει τα εθνικιστικά αισθήματα των Κούρδων. Ο μόνος τρόπος για να τα καταφέρει αυτά είναι η εξουδετέρωση του PKK. Η κουρδική κυβέρνηση από την άλλη, επιθυμεί την εξουδετέρωση του ΡΚΚ για δύο λόγους: πρώτον, διότι το Ερμπίλ διατηρεί στενές εμπορικές και ενεργειακές σχέσεις με την Άγκυρα και, δεύτερον, διότι το κυβερνόν συντηρητικό κόμμα (Δημοκρατικό Κόμμα του Κουρδιστάν - ΔΚΚ) απειλείται πολιτικά από το αριστερό ΡΚΚ το οποίο διατηρεί πολύ καλές σχέσεις με τον κύριο αντίπαλο του ΔΚΚ: την αριστερή «Πατριωτική Ένωση του Κουρδιστάν». Έτσι, τόσο η κεντρική κυβέρνηση της Βαγδάτης όσο και η τοπική κουρδική κυβέρνηση ιδρύουν έναν νέο «αντιτρομοκρατικό» - όπως λένε – συνασπισμό με την Τουρκία με σκοπό την εξουδετέρωση των μαχητών του ΡΚΚ οι οποίοι έχουν βρει καταφύγιο στα βουνά του Ιρακινού Κουρδιστάν. Δεν είναι η πρώτη φορά που Τούρκοι και Κούρδοι του Ιράκ συνεργάζονται για να καταπολεμήσουν το ΡΚΚ. Την περασμένη άνοιξη, η τοπική κουρδική κυβέρνηση βοήθησε την Τουρκία στην μεγάλη στρατιωτική επιχείρηση που πραγματοποίησε στα βουνά του Κουρδιστάν. Όμως είναι η πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια που η κεντρική κυβέρνηση του Ιράκ αποφασίζει να συμπλεύσει με την Τουρκία για την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος.

Κλείνοντας, ενώ η κατάσταση σε Καύκασο, Λιβύη και Ανατολική Μεσόγειο είναι σχετικά στάσιμη, έντονη είναι η κινητικότητα των Τούρκων στο Ιράκ και την Συρία. Η Τουρκία συνεχίζει τον πόλεμο εναντίον των Κούρδων του ΡΚΚ. Βεβαίως, η καταπολέμηση των Κούρδων αποσχιστών δεν είναι ο μοναδικός λόγος της τουρκικής παρεμβατικής πολιτικής σε Συρία και Ιράκ. Όμως το Κουρδικό Ζήτημα συνεχίζει να αποτελεί μία από τις μόνιμες ανησυχίες της τουρκικής ηγεσίας. Στην Συρία, οι κινήσεις του Ερντογάν είναι μάλλον τακτικές και δεν φαίνεται να αποτελούν, τουλάχιστον προς το παρόν, κάποιου είδους προετοιμασία για μια ακόμη εισβολή στην βόρεια Συρία. Στο Ιράκ από την άλλη πλευρά, η συνάντηση με τον Ιρακινό πρωθυπουργό και η υπάρχουσα τακτική συνεργασία με τους Κούρδους του Ιράκ έχουν μια βαθύτερη στρατηγική σημασία και το πόσο σημαντική είναι η Τουρκία. Το σημαντικότερο μάθημα από την κατάσταση που περιγράφεται ανωτέρω είναι ότι η Άγκυρα, όχι μόνο δεν είναι περιφερειακά απομονωμένη παρά τις αμερικανικές κυρώσεις ή τις προειδοποιήσεις της ΕΕ, αλλά διαδραματίζει εκ των πραγμάτων έναν σημαντικό ρόλο στην επίλυση των συρράξεων σε Συρία και Ιράκ.

Γιώργος Μενεσιάν
Liberal

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση