Η υποκρισία των Ευρωπαίων

Αυτό που είναι εφικτό για τη Λευκορωσία, θα πρέπει επίσης να είναι εφικτό και για την Τουρκία…

Αυτό που κάνει τη διαφορά για την Ευρωπαϊκή Ένωση μεταξύ των χωρών, οι οποίες θεωρούνται στρατηγικά σημαντικές ή μάλλον ασήμαντες, μπορεί να φανεί στο παράδειγμα της Λευκορωσίας και της Τουρκίας, γράφει η γερμανική Frankfurter Rundschau.

Ενώ οι Υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ -στην τηλεδιάσκεψη την Παρασκευής- αντέδρασαν με την απειλή σκληρών οικονομικών κυρώσεων σχετικά με τις επιθέσεις σε αντικυβερνητικούς διαδηλωτές από τις δυνάμεις ασφαλείας της Λευκορωσίας, συμφώνησαν σε μια ήπια έκκληση για διπλωματικές πρωτοβουλίες -για να κερδίσουν χρόνο- μπροστά στις ολοένα και πιο ισχυρές προκλήσεις της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο εναντίον των κρατών-μελών της ΕΕ, Ελλάδας και Κύπρου.

Πράγματι, ο κίνδυνος στρατιωτικής σύγκρουσης μεταξύ των δύο εταίρων του ΝΑΤΟ Τουρκίας και Ελλάδας αυξάνεται καθημερινά. Το υπόβαθρο είναι η συνεχιζόμενη διαμάχη για την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων στην ανατολική Μεσόγειο.

Ελληνικά και τουρκικά πολεμικά πλοία βρίσκονται σε επιφυλακή στη διαφιλονικούμενη θαλάσσια περιοχή. Σύμφωνα με τουρκικά ΜΜΕ, έλαβε χώρα ήδη επικίνδυνη σύγκρουση την Πέμπτη. Εν τω μεταξύ, το γεγονός ότι η Γαλλία έστειλε ένα ελικοπτεροφόρο και μια φρεγάτα στην Κρήτη την Πέμπτη, και διαβεβαίωσε ρητά την Ελλάδα για την αλληλεγγύη της, έχει εντείνει περαιτέρω τις εντάσεις.

Κατά τη γνώμη της Ελλάδας, η οποία είναι σύμφωνη με το διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, η διαφιλονικούμενη θαλάσσια περιοχή ανήκει στην υφαλοκρηπίδα της των 200 συνολικά μιλίων και συνεπώς στην ΑΟΖ της. Η χρήση του τουρκικού ερευνητικού σκάφους είναι επομένως παράνομη. Από την άλλη πλευρά, η φτωχή σε υδρογονάνθρακες Τουρκία αρνείται την ελληνική αξίωση για υφαλοκρηπίδα νότια της Κρήτης και γύρω από τη Ρόδο και επιμένει στο δικαίωμά της ότι διεξάγει έρευνες στην περιοχή της δικής της υφαλοκρηπίδας.


Ωστόσο, στο παρελθόν είχε παραλείψει να διασφαλίσει αυτή τη νομική ερμηνεία βάσει του διεθνούς δικαίου, καθώς είναι μία από τις λίγες χώρες στον κόσμο δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας που αφορά την εμπορική εκμετάλλευση των θαλάσσιων περιοχών και η οποία τέθηκε σε ισχύ το 1994.

Εκτός από τις δύσκολες συγκρούσεις κυριαρχίας με την Ελλάδα, οι οποίες μπορούν να επιλυθούν, το κύριο εμπόδιο για μια τουρκική υποχώρηση είναι το ανεπίλυτο Κυπριακό πρόβλημα. Μέχρι στιγμής, η Τουρκία έχει βασίσει τις αξιώσεις της για υδρογονάνθρακες κυρίως στα δικαιώματα της τουρκικής εθνοτικής ομάδας στο βόρειο τμήμα της κατεχόμενης Κύπρου.

Η άρνησή της να υπογράψει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας συνδέεται με το γεγονός ότι η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την κυβέρνηση της (Ελληνικής) Κυπριακής Δημοκρατίας και ως εκ τούτου, αρνείται να διαπραγματευτεί επίσημα. Αντιστρόφως, οι Ελληνο-κύπριοι εκμεταλλεύονται την τουρκική στάση μπλοκαρίσματος, κάνοντας λόγο για ‘δηλητηριασμένες’ συνομιλίες.

Ωστόσο, η σκακιστική κίνηση του Erdogan στη Λιβύη υπονομεύει τη δική του πολιτική για το θαλάσσιο δίκαιο, καθώς απαιτεί διεθνή αναγνώριση της συμφωνίας με την Τρίπολη– απόδειξη ότι ενδιαφέρεται μόνο φαινομενικά για τα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου στη θάλασσα.
Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τον ειδικό ενέργειας Harry Tsimitras του Ινστιτούτου Ερευνών Ειρήνης του Όσλο στη Λευκωσία, τα αποθέματα είναι πολύ μικρότερα από ό,τι παρουσιάζονται και επί του παρόντος δεν υπάρχουν αγοραστές λόγω της πτώσης της τιμής του φυσικού αερίου.

Η αλήθεια είναι ότι η Τουρκία, με την πολιτική των κανονιοφόρων, καθιστά σαφές ότι κανείς δεν πρέπει να την αγνοεί ως παράγοντα στην ανατολική Μεσόγειο.

Ενάντια στις χλιαρές διαμαρτυρίες της ΕΕ, η Τουρκία κάνει γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ για περισσότερο από ένα χρόνο. Η Λευκωσία δεν διαθέτει αποτελεσματικά μέσα άμυνας – σε αντίθεση με την Ελλάδα, η οποία διαθέτει ισχυρό στόλο. Όσο η Τουρκία διεξάγει μόνο σεισμικές έρευνες, κινείται στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου, αλλά μόλις ξεκινήσει γεωτρήσεις σε διεθνώς αναγνωρισμένη ελληνική περιοχή, δεν αφήνει άλλη επιλογή στην Αθήνα παρά να απαντήσει στρατιωτικά.

Ο Πρωθυπουργός της Ελλάδος, Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος είναι στην πραγματικότητα άνθρωπος που τηρεί της ισορροπίες, δήλωσε την Πέμπτη ότι θα συνέχιζε τις συνομιλίες. “Αλλά καμία πρόκληση δεν θα μείνει αναπάντητη.” Και ο Erdogan τονίζει συνεχώς ότι θέλει να διαπραγματευτεί. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, κατηγόρησε την Ελλάδα για “δολιότητα” και δήλωσε το Σάββατο ότι η Άγκυρα δεν θα περιοριστεί από τις απειλές. “Δεν θα υποκύψουμε ποτέ στη ληστεία της υφαλοκρηπίδας μας.”

Ο τούρκος Πρόεδρος αμφισβητεί ακόμη και την ειρηνευτική Συνθήκη της Λωζάννης του 1923, η οποία καθορίζει τα κυριαρχικά δικαιώματα στην περιοχή. Με την κλιμάκωση, ο Erdogan πιθανότατα να θέλει τουλάχιστον να του επιτρέψει η ΕΕ να εκμεταλλευτεί τους υδρογονάνθρακες γύρω από το Καστελόριζο. Επιπρόσθετα, χρειάζεται κρίσεις στην εξωτερική πολιτική για να απομακρύνει την προσοχή από τη δραματική οικονομική κατάσταση στην πατρίδα του, ενώ πιθανότατα δεν θα δίσταζε να χρησιμοποιήσει στρατιωτική δύναμη για αυτό.

Το ΝΑΤΟ συμπεριφέρεται σε μεγάλο βαθμό παθητικά, καθώς η Ουάσιγκτον δεν έχει ακόμη αναπτύξει στρατηγική για την αντιμετώπιση της νέας επεκτατικής πολιτικής της Τουρκίας. Το τηλεφώνημα από την Ουάσιγκτον, με το οποίο ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Bill Clinton εμπόδισε την Άγκυρα να επιτεθεί σε ακατοίκητα νησιά του Αιγαίου το 1996 στη διένεξη με την Αθήνα, δεν είναι κάτι αναμενόμενο από τον νυν πρόεδρο Donald Trump.

Αυτός είναι και ο λόγος που είναι τώρα η σειρά της ΕΕ. Ωστόσο, οι διαμορφωτές εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν έχουν ακόμη δείξει δείγματα αναθεώρησης της αποτυχημένης πολιτικής κατευνασμού προς τον Erdogan. Αυτή η επιεικής στάση δεν οφείλεται μόνο σε οικονομικούς λόγους, αλλά βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στον φόβο της εκβιαστικής προσφυγικής πολιτικής του Erdogan και εκπροσωπείται κυρίως από τη Γερμανίδα καγκελάριο Angela Merkel, η οποία, ως Πρόεδρος του Συμβουλίου της ΕΕ, επιδιώκει επί του παρόντος διαμεσολάβηση μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας με τον Erdogan και τον έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.

Ωστόσο, προκειμένου να καταδειχθεί αξιόπιστα η συχνά επικαλεσθείσα “πλήρης αλληλεγγύη” προς τα κράτη μέλη της ΕΕ, Ελλάδα και Κύπρο, η ΕΕ δεν θα μπορέσει να αποφύγει να ζητήσει τερματισμό της κατάστασης. Διαφορετικά, τα τουρκικά πολεμικά πλοία θα μπορούσαν σύντομα να ανοίξουν πυρ κατά των ελληνικών πολεμικών πλοίων, εξαπολύοντας επίθεση συνολικά κατά της ΕΕ.

Όταν η σύγκρουση για το φυσικό αέριο άρχισε να κλιμακώνεται πριν από ένα χρόνο λόγω των τουρκικών ερευνών στα ανοικτά της Κύπρου, η ΕΕ επέβαλε κυρώσεις στην Άγκυρα. Αλλά αυτά είχαν περισσότερο συμβολική μορφή. Με τον τρόπο αυτό, η ΕΕ ενίσχυσε τον Erdogan στην άποψη του ότι είχε να κάνει με έναν αδύναμο αντίπαλο.

Την περασμένη εβδομάδα, οι ευρωπαίοι Υπουργοί Εξωτερικών επιβεβαίωσαν αυτή την εντύπωση και πάλι, καταλήγοντας να αναβάλουν την απόφαση τους για οικονομικές κυρώσεις κατά δύο εβδομάδες. Ο Erdogan αντέδρασε κατηγορηματικά, εκδίδοντας “Navtex” την Κυριακή, με την οποία παράτεινε τις τουρκικές έρευνες φυσικού αερίου νότια της Κύπρου μέχρι τις 15 Σεπτεμβρίου.

Παρόμοια με τη σύγκρουση εντός της ΕΕ σχετικά με τη βοήθεια για τον κορωνοϊό προς τον Ευρωπαϊκό Νότο, η Ένωση αντιμετωπίζει τώρα μια πρόκληση εξωτερικής πολιτικής που απαιτεί αποφασιστική δράση.

Φυσικά, οι Υπουργοί Εξωτερικών πρέπει να αναζητήσουν έναν τρόπο διαλόγου που θα επιτρέψει στα εμπλεκόμενα μέρη να βγουν από τον φαύλο κύκλο της κλιμάκωσης, διασώζοντας ταυτόχρονα τα προσχήματα. Αλλά αυτό απαιτεί το διπλό παιχνίδι των σοβαρών κόκκινων γραμμών και των αξιόπιστων μεσολαβητών. Αυτό που είναι εφικτό για τη Λευκορωσία, θα πρέπει επίσης να είναι εφικτό και για την Τουρκία. Γιατί ο χρόνος τελειώνει.

HellasJournal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση