Επιχείρηση Irini: Η αποστολή της ΕΕ στη Λιβύη

Του Hugo Decis

Στις 4 Μαΐου, η νέα αποστολή της Ναυτικής Δύναμης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Μεσόγειο (EUNNAVFOR MED), "Επιχείρηση Irini”, ξεκίνησε τις δραστηριότητές της για να βοηθήσει στην επιβολή του εμπάργκο όπλων των Ηνωμένων Εθνών στη Λιβύη. Ωστόσο, αυτή τη στιγμή έχει μόλις τρία αεροπορικά assets και μια ναυτική πλατφόρμα στη διάθεσή της.

Η έλλειψη assets μέχρι στιγμής σημαίνει ότι η αποστολή είναι πιθανώς πολύ μικρή για να έχει ουσιαστική επίδραση. Έχει επίσης σαφή θαλάσσια έμφαση, ενώ οι εναέριες και χερσαίες διαδρομές χρησιμοποιούνται επίσης εκτενώς για την προμήθεια όπλων στα μέρη που εμπλέκονται στη σύγκρουση.

Η περιορισμένη πολιτική συνοχή εντός της ΕΕ για το ζήτημα της Λιβύης ίσως να είναι ένας λόγος για τον οποίο θα μπορούσε να αποδειχθεί δύσκολο να ενισχυθούν οι ικανότητες της Irini, αλλά υπάρχουν δυνητικά και άλλες επίσης.


Η δύσκολη γέννηση της Irini

Στις 31 Μαρτίου 2020, ο ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας Josep Borrell, ανακοίνωσε συμφωνία για τη δημιουργία της επιχείρησης Irini. Εκτός από την βασική αποστολή της να υποστηρίξει την εφαρμογή του εμπάργκο όπλων των Ηνωμένων εθνών για τη Λιβύη, κληρονόμησε κάποια δευτερογενή καθήκοντα από τον προκάτοχο της, EUNAVFOR MED Επιχείρηση Σοφία, συμπεριλαμβανομένης και της εκπαίδευσης της Λιβυκής Ακτοφυλακής και των καθηκόντων έρευνας και διάσωσης.

Ο ίδιος ο Borell το περιέγραψε ως μια σημαντική συμβολή στην πολιτική διαδικασία με στόχο το τέλος της σύγκρουσης στη Λιβύη. Ωστόσο, χρειάστηκαν εβδομάδες δύσκολων διαπραγματεύσεων μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ για να επιτευχθεί συμφωνία, καταλήγοντας σε μια περιορισμένη εντολή για την αποστολή. Η επιχείριση Irini, έχει θεωρηθεί από κάποιους ως μοχλός ενάντια στις τουρκικές προσπάθειες να καθιερωθεί μια μεγάλη σημαντική βάση στη Λιβύη. Η υλική υποστήριξη της Τουρκίας, συμπεριλαμβανομένων και όπλων, για την αδύναμη, υποστηριζόμενη από τα Ηνωμένα Έθνη Κυβέρνηση Εθνικής Συμμαχίας, έρχεται πρωτίστως από τη θάλασσα. Μέχρι στιγμής, μόνο ένας μικρός αριθμός κρατών-μελών έχουν συμβάλλει ή προφανώς σχεδιάζουν να συνεισφέρουν στην αποστολή. Επί του παρόντος η αποστολή απαριθμεί ως τα μόνα assets της, την ελληνική φρεγάτα "Σπέτσες”, το γερμανικό αεροσκάφος θαλάσσιας περιπολίας P-3C και ένα μικρό αναγνωριστικό αεροσκάφος από το Λουξεμβούργο και ένα από την Πολωνία.

Η ΕΕ έχει μιλήσει για τη χρήση εναέριων, δορυφορικών και θαλάσσιων assets, υπογραμμίζοντας τόσο ότι η πρόκληση αφορά κάτι παραπάνω από απλές θαλάσσιες επιχειρήσεις και ότι η Επιχείρηση Irini ποτέ δεν πρόκειται να είναι κάτι περισσότερο από μέρος της απάντησης. Ωστόσο, το επίκεντρο της προσοχής ήταν στις θαλάσσιες δραστηριότητες, και η Επιχείρηση Irini εμφανίστηκε να έχει σοβαρή έλλειψη πόρων για το έργο που της ανατέθηκε: σπάνια είχε περισσότερα από ένα πλοία στο όνομά της, με το γαλλικό Jean Bart και την ελληνική φρεγάτα Ύδρα να έχουν αναπτυχθεί μαζί για μόλις δύο εβδομάδες, μεταξύ 14-28 Μαΐου. Αυτό περιγράφει ένα ατελές πορτρέτο της επιχείρησης καθώς έχει περιστασιακά υποστηριχθεί από άλλα τοπικά ενεργά ευρωπαϊκά πλοία, αλλά δείχνει ακόμη πόσο περιορισμένη ήταν η εμβέλεια της. Σύμφωνα με την ΕΕ, μέχρι τα μέσα Ιουνίου η Επιχείρηση Irini είχε "χαιρετίσει” περισσότερα από 130 πλοία, τουλάχιστον τα 100 από αυτά σε σχέση με την υποψία παραβίασης του εμπάργκο όπλων. Ωστόσο, ο αριθμός των όπλων που μεταφέρθηκαν στη Λιβύη παραμένει σημαντικός και η επίδραση της Irini περιορισμένος, χωρίς να έχουν κατασχεθεί όπλα -αν και ο ρόλος της αποστολής στην παρακολούθηση και καταγραφή δραστηριοτήτων δεν είναι αμελητέος.

Δίνοντας στην Irini μια ώθηση;

Από την άλλη πλευρά, φαίνεται να υπάρχει μια σημαντική δεξαμενή περαιτέρω δυνατοτήτων που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει η ΕΕ για να ενισχύσει την αποστολή, συμπεριλαμβανομένων μεταξύ αυτών, κράτη-μέλη τα οποία παρουσιάζονται παρακάτω, οι οποίες είναι οι πιο πιθανές χώρες να συμβάλουν.

Είναι σαφές ότι θα μπορούσαν να διατεθούν επιπλέον πόροι. Ωστόσο, οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν μέχρι στιγμής δείξει μικρή επιθυμία να το κάνουν. Η Γερμανία έχει αφήσει να εννοηθεί ότι θα αναπτύξει ένα πλοίο, αν και είναι ασαφές εάν αυτό θα είναι ένα επιπλέον asset για την αποστολή ή ένα πλοίο αντικατάστασης. Επιπλέον, οι ευρωπαϊκές ναυτικές δυνάμεις δεσμεύονται όλο και περισσότερο σε άλλες κατευθύνσεις, όπως ο Κόλπος της Γουινέας, όπου το γαλλικό ναυτικό εμπλέκεται στην Επιχείρηση Corymbe, η αποστολή θαλάσσιας ευαισθητοποίησης γύρω από τα στενά της Ορμούζ, και ανοιχτά των ακτών της Σομαλίας, όπου η EUNAVFOR MED Επιχείρηση Αταλάντα επιχειρεί αυτή τη στιγμή. Εκτός από αυτό, οι αυξημένες απαιτήσεις του ΝΑΤΟ στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας "ετοιμότητα”, μειώνουν ενδεχομένως τον αριθμό των διαθέσιμων σκαφών για την ενίσχυση της επιχείρησης irini. Οι εκτεταμένες αναπτύξεις αποτελούν σημαντική εξάντληση πόρων και οι προκλήσεις του κορωναϊού αυξάνουν την επιχειρησιακή πίεση. Η μεγαλύτερη συμμετοχή από το ΝΑΤΟ, είτε μέσω θαλάσσιων είτε μέσω εναέριων assets, θα μπορούσαν να παράσχουν βοήθεια. Ωστόσο, η Τουρκία μπορεί να εμποδίσει ενδεχόμενη πιο στενή συνεργασία μεταξύ ΕΕ και ΝΑΤΟ στη Λιβύη.

Η περιορισμένη πολιτική συνοχή της ΕΕ για τη Λιβύη έχει δυσκολέψει την ικανότητά της να διαδραματίσει έναν μεγαλύτερο ρόλο στις προσπάθειες να λήξει η σύγκρουση. Έχει επίσης περιορίσει τους πόρους που αφιερώνονται σε ένα βασικό σκέλος της προσέγγισης του. Ωστόσο, ενώ θα μπορούσαν να διατεθούν περισσότερα assets στην Επιχείρηση Irini, υπάρχουν άλλες προκλήσεις που εμπλέκονται σε αυτό. Ενώ η αποστολή δεν πρόκειται ποτέ να επιλύσει όλα τα προβλήματα που ενέχει η επιβολή εμπάργκο όπλων στη Λιβύη, οι αρχικές ανακοινώσεις της ΕΕ δημιούργησαν προσδοκίες -συμπεριλαμβανομένων των πόρων που αφιερώνονται στην αποστολή- οι οποίες μέχρι στιγμής δεν έχουν εκπληρωθεί. Αυτό θα ενισχύσει την έννοια ότι η ΕΕ συνεχίζει να αντιμετωπίζει δυσκολίες στις προσπάθειές της να αναδειχθεί ως πάροχος ασφάλειας, σε μια ήδη αβέβαιη διεθνή τάξη.

Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση