Η Αγιά Σοφιά δεν είναι μακριά...

Του Κώστα Στούπα

Σε μικρή απόσταση από την Αγιά Σοφιά υπάρχει η περίφημη "στέρνα του Ιουστινιανού". Μια τεράστια υπόγεια δεξαμενή η οποία στηρίζεται σε εκατοντάδες κίονες από το γκρέμισμα αρχαιοελληνικών ναών της Μικράς Ασίας οι οποίοι περίσσεψαν από την οικοδόμηση της Αγια-Σοφιάς.

Κάθε νέος πολιτισμός χτίζει τα σύμβολά του με τα υλικά αποδόμησης των συμβόλων του προηγούμενου και παλαιότερων. Υπό αυτή την έννοια η επίθεση στους δίδυμους πύργους πριν από 20 χρόνια συμβολίζει την επίθεση ενάντια σε ένα εμβληματικό σύμβολο της Δύσης σε μια περίοδο απόλυτης ισχύος της.

Η φθίνουσα πορεία της ισχύος της Δύσης ξεκίνησε στις αρχές της περασμένης δεκαετίας, κλιμακώθηκε μετά το κραχ του 2008-9 και επιταχύνεται με τη διάθεση για απόσυρση και απομονωτισμό που εξέφρασε η εκλογή Τραμπ.

Η Αγια-Σοφιά χτίστηκε στα θεμέλια ενός παλαιότερου ναού που είχε χτίσει ο Μέγας Κωνσταντίνος και για πολλούς αιώνες ήταν το σύμβολο του συνεκτικού πολιτισμικού ιστού της κραταιάς βυζαντινής αυτοκρατορίας. Ο πολιτισμός δηλ. οι αξίες, τα ήθη, οι αντιλήψεις και προλήψεις αποτελούν τρόπον τινά το "λογισμικό" με το οποίο λειτουργεί, αποδίδει και επιτυγχάνει τους σκοπούς της μια κοινωνία.

Περί το 1204 με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους η Αγιά Σοφιά μετατράπηκε σε καθολική εκκλησία και μετά την Άλωση από τους Οθωμανούς σε τζαμί.

Το 1934 ο Κεμάλ Ατατούρκ τη μετέτρεψε σε μουσείο, σηματοδοτώντας έτσι τη στροφή της Τουρκίας προς τη Δύση και την επικράτηση του κοσμικού χαρακτήρα του καθεστώτος επί θρησκευτικού ισλαμικού χαρακτήρα των όσων προηγήθηκαν.


Η στροφή...

Η απόφαση του Ταγιπ Ερντογάν αποτελεί άλλο ένα βήμα της στροφής που συντελείται τα τελευταία χρόνια στην Τουρκία από μια κοσμική φιλοδυτική δημοκρατία σε ένα ισλαμικό καθεστώς με βλέψεις ηγεμονίας και επιρροής στην ευρύτερη περιοχή που κάποτε κυριαρχούσε η οθωμανική αυτοκρατορία.

Η μετατροπή της Αγια-Σοφιάς σε τζαμί πρακτικά αποτελεί άλλο ένα βήμα της μεταφοράς των συνόρων της Δύσης από τη μεθόριο της Τουρκίας με Ιρακ, Ιράν και Συρία στο Αιγαίο.

Αυτό κρύβει κινδύνους και ευκαιρίες για μια χώρα των συνόρων όπως η Ελλάδα η οποία βρίσκεται κοντά στα όρια που συναντώνται τρεις ήπειροι και περισσότεροι πολιτισμοί.

Η Ελλάδα είναι μικρή οικονομία και χώρα προκειμένου να μπορεί να εξασφαλίσει από μόνη της τα όρια της Δύσης στην περιοχή. Η Ε.Ε. θα πιεστεί να αναλάβει την προστασία του "μαλακού της υπογαστρίου" της συνδράμοντας τα προκεχωρημένα φυλάκια της Ελλάδας και της Κύπρου.

Η μετατροπή της Αγια-Σοφιάς σε τζαμί είναι μια εχθρική πράξη τόσο προς τη συντηρητική χριστιανική Δύση όσο και προς τη φιλελεύθερη κοσμική Δύση. Η Χριστιανική Δύση εκλαμβάνει σαν εχθρική πρόκληση τη μετατροπή ενός συμβόλου της χριστιανοσύνης σε χώρο λατρείας των μουσουλμάνων.

Η κοσμική Δύση της ανεξιθρησκείας, των ατομικών δικαιωμάτων και της συνύπαρξης εκλαμβάνει επίσης σαν εχθρική πρόκληση τη μετατροπή ενός μνημείου της παγκόσμιας κληρονομιάς που λειτουργεί σαν μουσείο σε τζαμί.

Η αντίθεση της πλειοψηφίας των κοινωνιών της Δύσης απέναντι στην πράξη αυτή του τουρκικού καθεστώτος αποτελεί άλλον ένα μοχλό πίεσης στα κέντρα αποφάσεων των ΗΠΑ και της Ε.Ε. να αλλάξουν στάση προς την Τουρκία.

Από πρακτικής σκοπιάς θα είχε ενδιαφέρον μια "αυθόρμητη" εκστρατεία στα μέσα ενημέρωσης και τα κοινωνικά δίκτυα των δυτικών κοινωνιών, η οποία θα εκμεταλλευόταν το κλίμα εχθρότητας προτείνοντας αποχή από τουρκικά προϊόντα και από τα προϊόντα δυτικών πολυεθνικών που επενδύουν και παράγουν στη γείτονα...

Η απόφαση του Ερντογάν να μετατρέψει την Αγια-Σοφιά σε τζαμί κινείται στα πλαίσια της στροφής της Τουρκίας προς το ισλάμ, αλλά εκφράζει και την προσπάθεια να ενισχύσει την πολιτική επιρροή του, η οποία βρίσκεται σε υποχώρηση, στα κοινωνικά στρώματα που τον ανέδειξαν στην εξουσία.

Η απόφαση αυτή ενισχύει μακροπρόθεσμα τη σημασία της Ελλάδας για τη Δύση ως ορίου της στην περιοχή, αλλά βραχυπρόθεσμα αυξάνει το ρίσκο μιας προσπάθειας της Τουρκίας να μας φέρει προ εδαφικών τετελεσμένων πριν προλάβει η Δύση να καταλάβει γιατί πρέπει να αντιδράσει...

Η Ελλάδα θα πρέπει να συνεχίσει να κάνει γνωστό προς κάθε κατεύθυνση πως εκτός όλων των άλλων διπλωματικών μέσων, δεν είναι διατεθειμένη να ανεχθεί οποιαδήποτε κίνηση που να αμφισβητεί τα σαφή ή ασαφή όρια κυριαρχίας της μονομερώς. Ακόμη πρέπει να υπενθυμίζει συνεχώς πως όποιος το επιχειρήσει ρισκάρει να υποστεί ένα ισχυρό αποτρεπτικό πλήγμα που σε συνάρτηση με άλλες εξελίξεις μπορεί να αποδειχτεί καταστροφικό και για την Τουρκία...

Η απόφαση για τη μετατροπή της Αγια-Σοφιάς σε τζαμί καταδεικνύει την ανασφάλεια του καθεστώτος Ερντογάν, λόγω της οικονομικής κρίσης και την προσπάθειά του να ικανοποιήσει τα συντηρητικά στρώματα που τον ανέδειξαν στην εξουσία.

Καταδεικνύει επίσης το βάθεμα του διχασμού που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στην τουρκική κοινωνία μεταξύ ισλαμιστών και κοσμικών κεμαλιστών.

Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση