Το πρόβλημα της Ευρώπης με τη διεύρυνση

Της Judy Demspey

Δεν είναι μια καλή περίοδος για τις χώρες στα Δυτικά Βαλκάνια. Ή για υποστηρικτές της ιδέας "περισσότερη Ευρώπη” γενικότερα.

Και τα δύο έχουν γίνει θύματα μιας χαοτικής κρίσης μεταξύ του Γάλλου προέδρου Emmanuel Macron και της Γερμανίδας Καγκελαρίου Angela Merkel. Η σύγκρουση εκθέτει την αδυναμία της ΕΕ να επιδιώξει πολιτικές ένταξης, διεύρυνσης και στρατηγικής.

Δημοσίως, όλα μοιάζουν ρόδινα μεταξύ των ηγετών της Γαλλίας και της Γερμανίας. Στην πραγματικότητα, η σχέση έχει εξασθενήσει τόσο πολύ που οι εσωτερικές μεταρρυθμίσεις και η περαιτέρω διεύρυνση της ένωσης έχουν σχεδόν σταματήσει.

Ο Macron και η Merkel είναι σε σύγκρουση για την ενίσχυση του ευρώ, με τη Γαλλία να θέλει μια τραπεζική ένωση, κάτι στο οποίο αντιδρά η Γερμανία. Ο Macron έχει προσεγγίσει τον Ρώσο πρόεδρο Vladimir Putin, υποστηρίζοντας ότι η Ρωσία είναι απαραίτητη για την ασφάλεια της Ευρώπης, μια άποψη την οποία δεν συμμερίζεται η Μerkel. Και αναφορικά με τη διεύρυνση, η Γερμανία έχει υποστηρίξει με συνέπεια την επέκταση της ΕΕ, ενώ η Γαλλία παραδοσιακά είναι πιο επιφυλακτική.

Φαίνεται τώρα ότι οι ασυμβατότητες μεταξύ Παρισιού και Βερολίνου, οι οποίες επιλύονται πάντα με συμβιβασμούς, βάζουν φρένο στη μελλοντική κατεύθυνση της ΕΕ.

Μία από τις χώρες που επηρεάστηκαν άμεσα από τη σύγκρουση αυτή είναι η Βόρεια Μακεδονία. Ήταν δεδομένο να πιστέψουμε -όσο η ΕΕ μπορεί να υποσχεθεί οτιδήποτε- ότι θα μπορούσαν να ξεκινήσουν σύντομα οι διαπραγματεύσεις ένταξης.


Αυτή η χώρα των Δυτικών Βαλκανίων δεν έπρεπε μόνο να ικανοποιήσει τα κριτήρια για την έναρξη των συνομιλιών με τις Βρυξέλλες. Η διαφωνία για το πώς θα έπρεπε να ονομάζεται η χώρα διευθετήθηκε νωρίτερα φέτος, από τις ηγεσίες των Σκοπίων και της Αθήνας. Η ιστορική συμφωνία ξεμπλόκαρε τελικά τον δρόμο της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ. Η Ελλάδα είχε ασκήσει βέτο για αρκετά χρόνια μέχρι να διευθετηθεί το ζήτημα του ονόματος.

Τώρα, η συμμετοχή στο ΝΑΤΟ είναι σε καλό δρόμο, αλλά όχι η συμμετοχή στην ΕΕ. Στη διάρκεια μιας συνόδου των ηγετών της ΕΕ στις 17-18 Οκτωβρίου, ο Macron άσκησε βέτο στην έναρξη των συνομιλιών ένταξης στην ΕΕ με τις Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία. Ο πρωθυπουργός της τελευταίας ανακοίνωσε την παραίτησή του. Προκηρύχθηκαν νέες εκλογές. Τίποτα δεν αναζωπυρώνει τις εθνικιστικές σπίθες σε αυτή την πλευρά των Βαλκανίων περισσότερο, αφού ορισμένα πολιτικά κόμματα στη Βόρεια Μακεδονία και στην Ελλάδα εξακολουθούν να αντιτίθενται στη συμφωνία για το όνομα.

Ορισμένες χώρες της ΕΕ υποστηρίζουν την αντίθεση της Γαλλίας σε περαιτέρω διεύρυνση, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την Αλβανία. Το επιχείρημα του Macron είναι ότι η ΕΕ χρειάζεται πρώτα να βάλει τα του οίκου της σε τάξη προτού δεχθεί νέα μέλη. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ασχοληθούμε με τα ζητήματα της πολιτικής και οικονομικής ενοποίησης. Έχει ένα δίκιο.

Επιπλέον, το ανελεύθερο κύμα στην Πολωνία και στην Ουγγαρία, εκτός από τη διαφθορά στη Βουλγαρία, στην Κροατία, στη Ρουμανία και στη Σλοβακία (όχι ότι τα παλαιότερα μέλη της ΕΕ είναι παρθένα) μπορούν εύκολα να χρησιμοποιηθούν ως δικαιολογίες εναντίον της περαιτέρω διεύρυνσης. Αυτό συμβαίνει παρά τα εντυπωσιακά αποτελέσματα των ξένων επενδύσεων και της ελεύθερης κυκλοφορίας της εργασίας, του κεφαλαίου, και των αγαθών μετά από την ένταξη των χωρών αυτών τα τελευταία 15 χρόνια. Υπήρξαν μεγάλα οφέλη, τα οποία συχνά ξεχνιούνται.

Ωστόσο για μια περιοχή όπως τα Δυτικά Βαλκάνια, τα οποία δυσκολεύονται να ενισχύσουν το κράτος δικαίου, να προστατεύσουν την ελευθερία των ΜΜΕ και να δώσουν τέλος στο λαθρεμπόριο ναρκωτικών, όπλων και ανθρώπων, υπάρχει μικρός ενθουσιασμός μεταξύ αρκετών κρατών-μελών της ΕΕ για την εισαγωγή αδύναμων κρατών. Όχι ότι θα εντασσόταν αύριο. Οι συνομιλίες ένταξης κρατάνε χρόνια. Αλλά είναι η ψυχολογική επίδραση αυτών των συνομιλιών που είναι σημαντική για το συναίσθημα αυτών των χωρών να είναι προσανατολισμένες στην ΕΕ. Και πάνω από όλα, είναι το θέμα της εμπιστοσύνης: οι ηγέτες της ΕΕ υποσχέθηκαν ένταξη σε αυτές τις χώρες, το 2003.

Η αντίδραση του Macron σε περαιτέρω διεύρυνση δεν έχει στόχο τη Merkel ή την ομάδα των σκανδιναβικών χωρών που αντιτίθενται στις τολμηρές του απόψεις για το μέλλον της Ευρώπης.

Αφορούν την προσπάθεια του Macron να δημιουργήσει μια πολύ αναγκαία συζήτηση για τις σχέσεις της Ευρώπης με τους γείτονές της, και πιο μακριά. Αυτού του είδους η συζήτηση πρέπει να εστιάσει στο τι είδους Ευρώπη θέλουν τα κράτη-μέλη. Η διαφωνία για τη διεύρυνση συνδέεται με αυτό.

Ο Macron έχει δαπανήσει τα τελευταία δύο χρόνια πιέζοντας για περισσότερη ενοποίηση της ΕΕ, και έχει λίγα να δείξει για αυτό. Όχι χάρη στη Γερμανία.

Η Merkel φαίνεται να μην ενδιαφέρεται για το πώς θα πρέπει να μοιάζει η ΕΕ βραχυ-μακροπρόθεσμα. Υπό την ηγεσία της η Γερμανία έχει ενωθεί με άλλες χώρες στο να θέσει πρώτα τα συμφέροντα των κρατών-μελών. Συχνά εις βάρος του εκτελεστικού οργάνου της ΕΕ, της Κομισιόν.

Είτε πρόκειται για την ανεπιφύλακτη στήριξη της Merkel για τον Nord Stream 2 ή για να επιτρέψει στη Huawei, τον τηλεπικοινωνιακό κολοσσό της Κίνας, να καταθέσει πρόταση για το δίκτυο 5G της Γερμανίας, έχει βάλει πρώτα τα οικονομικά συμφέροντα της Γερμανίας. Έχει αποφύγει κάθε στρατηγική συζήτηση για την κατεύθυνση της Ευρώπης.

Στη συνέχεια, υπάρχουν και άλλοι ελέφαντες στο δωμάτιο. Είναι όλα πολύ καλά για τους ηγέτες της ΕΕ να κατηγορούν το Brexit και τον Αμερικανό πρόεδρο Trump ότι "κλέβουν” τον χρόνο τους που έχουν για συζήτηση αναφορικά με το μέλλον της Ευρώπης. Αυτό είναι διανοητικά ανειλικρινές. Το Brexit και ο Trump θα μπορούσαν να είναι οι καταλύτες ώστε οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να σταματήσουν να βρίσκουν δικαιολογίες και να θέσουν στον εαυτό τους τη δύσκολη ερώτηση: Είναι η Ευρώπη έτοιμη να υπερασπιστεί το πολιτικό και οικονομικό της σύστημα και να δράσει στρατηγικά;

Με λίγα λόγια, το ζήτημα της διεύρυνσης παραμένει παγωμένο, και η ΕΕ βρίσκεται στη θάλασσα - εκτός και αν η νέα Κομισιόν υπό την Ursula von der Leyen μπορεί να σταματήσει τη μετατόπιση και να αλλάξει την πυξίδα. Η Ρωσία και η Κίνα, ήδη οικονομικοί, πολιτικοί και ενοχλητικοί παράγοντες στην Ευρώπη, μπορούν να χαρούν από αυτήν τη σύγχυση. Ασφαλώς, το Βερολίνο και το Παρίσι το κατανοούν αυτό.

Carnegie Europe
Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση