Η κρίση στον Περσικό Κόλπο

Γράφει ο Μάνος Καραγιάννης

Η προχθεσινή επίθεση στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Aramco συνιστά μια κλιμάκωση που όμοια της δεν έχει υπάρξει για πολλά χρόνια στην περιοχή. Αν και η φιλοϊρανική πολιτοφυλακή των Χούθι από τη βόρεια Υεμένη ανέλαβε αμέσως την ευθύνη, είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν έχει τη δυνατότητα να προβεί σε ένα τόσο καλά οργανωμένο χτύπημα. Είναι αναμενόμενο οι υποψίες να στρέφονται στο Ιράν, αφού έχει εξαπολύσει έναν υβριδικό πόλεμο εναντίον της Σαουδικής Αραβίας και των συμμάχων της. Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για την ιρανική επιθετική συμπεριφορά. Η Τεχεράνη κατηγορεί τους Σαουδάραβες ότι υποστηρίζουν σουνιτικές τρομοκρατικές οργανώσεις στο εσωτερικό του Ιράν. Ταυτόχρονα, οι δύο πλευρές έχουν εμπλακεί σε έναν «πόλεμο δια αντιπροσώπων» στη Συρία, όπου φιλοϊρανικές πολιτοφυλακές πολεμούν για λογαριασμό του Προέδρου Άσαντ εναντίον αντικαθεστωτικών δυνάμεων που χρηματοδοτούνται από τη Σαουδική Αραβία.

Δεν θα είναι εύκολο βέβαια να αποδειχθεί, πέρα πάσης αμφιβολίας, η ιρανική ανάμειξη στην επίθεση. Η χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones) επιτρέπει στην επιτιθέμενη πλευρά να αιφνιδιάσει και να κρύψει τα ίχνη της. Είναι αρκετά πιθανόν, για λόγους παραπλάνησης, αυτά να ξεκίνησαν την πτήση τους από το νότιο Ιράκ που δραστηριοποιούνται φιλοϊρανικές σιιτικές οργανώσεις. Επίσης, υπάρχει η πιθανότητα η επίθεση να ξεκίνησε από σαουδαραβικό έδαφος. Η ανατολική επαρχία της χώρας κατοικείται από σιιτικούς πληθυσμούς που έχουν υποστεί συστηματικές διώξεις από το σουνιτικό καθεστώς του Ριάντ.


Αν και είναι πολύ νωρίς για να εξάγει κανείς ασφαλή συμπεράσματα, η ιρανική ανάμειξη θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Πριν τρεις μήνες, η Ουάσιγκτον κατηγόρησε με πειστικές αποδείξεις την Τεχεράνη για τις επιθέσεις εναντίον δύο δεξαμενόπλοιων στον Κόλπο του Ομάν. Παρά τα αντιθέτως λεγόμενα, όμως, το Ιράν δεν είναι ένας ενιαίος δρώντας. Από την μία πλευρά βρίσκονται οι μεταρρυθμιστικές δυνάμεις που συσπειρώνονται γύρω από τον εκλεγμένο Πρόεδρο Χασάν Ρουχάνι και θέλουν την εξομάλυνση των σχέσεων με τις ΗΠΑ. Από την άλλη πλευρά, σε συνεννόηση με τον ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη Αλί Χαμεϊνί, οι σκληροπυρηνικοί Φρουροί της Επανάστασης μάχονται ανελέητα εναντίον των αμερικανικών συμφερόντων στην περιοχή. Αυτή η εσωτερική πολιτική αντιπαράθεση συχνά εξηγεί τις αντιφάσεις που υπάρχουν στην ιρανική εξωτερική πολιτική.

Η επίθεση στις σαουδαραβικές εγκαταστάσεις δεν μπορεί να αγνοηθεί από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, διότι είναι πολύ μεγάλης κλίμακας. Εξάλλου, ο Αμερικανός πρόεδρος έχει οικοδομήσει μια προσωπική σχέση με τον Οίκο των Σαούντ που του αφήνει μικρά περιθώρια ελιγμών. Η Αμερική είχε ήδη εισέλθει σε προεκλογική περίοδο και ο πειρασμός για μια δυναμική απάντηση στις ιρανικές προκλήσεις θα μεγαλώσει τις επόμενες εβδομάδες. Ωστόσο, μια πολεμική αναμέτρηση ανάμεσα στις ΗΠΑ και το Ιράν θα έχει μεγάλο αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία. Πάνω από 20 εκατομμύρια βαρέλια αργού μεταφέρονται μέσω του Κόλπου στις διεθνείς αγορές, ενώ στην περιοχή βρίσκονται τουλάχιστον το 50 τοις εκατό των παγκοσμίων αποθεμάτων πετρελαίου.

Πρέπει να σημειωθεί, ότι ένα μεγάλο μέρος της μεταφοράς πετρελαίου γίνεται με ελληνόκτητα δεξαμενόπλοια. Επίσης, μεγάλες ελληνικές εταιρείες δραστηριοποιούνται στις χώρες της περιοχής (π.χ. Κατάρ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα) που φιλοξενούν χιλιάδες Έλληνες εργαζόμενους. Αν και διακυβεύονται ζωτικά ελληνικά συμφέροντα, η Αθήνα έχει αποστασιοποιηθεί από την περιοχή εδώ και πολλά χρόνια. Το αποτέλεσμα είναι να υπάρχει έλλειψη πρωτογενούς πληροφόρησης για τα περιφερειακά τεκταινόμενα. Εντούτοις, ο Περσικός Κόλπος δεν είναι τόσο μακριά όσο η Λατινική Αμερική, η οποία προσελκύει σχεδόν ανεξήγητα τα τελευταία χρόνια το ελληνικό ενδιαφέρον. Υπάρχουν μεγάλα διακυβεύματα στην περιοχή που δεν μπορούν πλέον να αγνοηθούν από την Αθήνα.

* Ο κ. Μάνος Καραγιάννης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Αμυντικών Σπουδών του King’s College London και στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
Καθημερινή


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση