Το Germany first και η τρόικα των "καλών Ευρωπαίων"

Γράφει ο Αιμίλιος Αυγουλέας

Η ΕΕ βρίσκεται σήμερα μπροστά στις πιο καθοριστικές ευρωεκλογές της ταραχώδους (και όχι ανέφελης, όπως συνήθως περιγράφεται από τους ευρωλιγούρηδες) πορείας της έως σήμερα. Σε αυτό το σημείο δεν μας έχουν οδηγήσει ούτε οι λαϊκιστές, ούτε τα ρατσιστικά ακροδεξιά πολιτικά σχήματα, ούτε η υπαρξιακή κρίση, την οποία διέρχεται η μετααποικιακή Βρετανία με αφορμή (και όχι αιτία) το Brexit.

Στο χείλος του γκρεμού που βρίσκεται σήμερα η ΕΕ την έχουν οδηγήσει οι αλλεπάλληλες κρίσεις της τελευταίας δωδεκαετίας και η επίλυση αυτών πάντοτε προς όφελος του ισχυρότερου. Ο κύκλος των κρίσεων ξεκινά με την τραπεζική κρίση στη Δυτική Ευρώπη και κυρίως στη Γερμανία και τη Βρετανία την περίοδο 2007-08 και περνά στην κρίση χρέους του 2010-13 που απειλεί την Ευρωζώνη με κατάρρευση.

Η κρίση αυτή ξεκινά μεν από την Ελλάδα, αλλά λόγω του χρεωκοπημένου τραπεζικού τομέα, μετά την κατάρρευση των αγορών ομολόγων και ακινήτων, περνά κατά σειρά στην Ιρλανδία, την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Κύπρο, οι οποίες και υπογράφουν πακέτα σταθεροποίησης και διάσωσης με την Ευρωζώνη και το ΔΝΤ. Συνεχίζεται με την ελληνική κρίση και την πιθανότητα Grexit το 2015 με τα γνωστά αποτελέσματα για τη χώρα μας.

Brexit και Ιταλία

Την ελληνική κρίση διαδέχεται η σφοδρότατη προσφυγική κρίση του 2016, η οποία αναζωπυρώνει την κρίση πολιτικής και ιδεολογικής ταυτότητας της Ενωμένης Ευρώπης. Την τελευταία δε, ακολουθεί εσωτερική (ενδοενωσιακή) διάσπαση πρώτον με το δημοψήφισμα στη Βρετανία που δρομολογεί το Brexit και δεύτερον με την εκλογή στην Ιταλία κυβέρνησης συνασπισμού από την πρώην νεοφασιστική Λέγκα και το δημαγωγικό Kίνημα των 5 Αστέρων.


Η εξέλιξη αυτή στην Ιταλία έθεσε επί τάπητος το πρόβλημα της γερμανικής ηγεμονίας στην Ευρώπη, της αποτυχίας των πολιτικών λιτότητας στο Νότο, αλλά και το θέμα της αυξανόμενης παρεμβατικότητας τη γραφειοκρατίας των Βρυξελλών και του Βερολίνου στις εσωτερικές πολιτικές επιλογές των κρατών-μελών.

Το βασικότερο όμως πρόβλημα της ΟΝΕ είναι πως ο οικονομικός ηγεμόνας, η Γερμανία. Αντί να εισάγει περισσότερο από τις λιγότερο ανταγωνιστικές χώρες του ευρωπαϊκού Νότου για να εξισορροπήσει οικονομικά την Ευρωζώνη και να συναινέσει στη δημιουργία κοινών ευρωπαϊκών μηχανισμών έκδοσης χρέους και δημοσιονομικών συνεισφορών, απλώς τους επιβάλλει το δικό του οικονομικό μοντέλο των πολιτικών λιτότητας.

Η λαϊκή αντίδραση προς τη γερμανική ηγεμονία επί των ευρωπαϊκών υποθέσεων, οι ακραία νεοφιλελεύθερες πολιτικές λιτότητας και η προσφυγική κρίση έχουν δώσει συνεκτικότητα στο αναθεωρητικό μήνυμα του ετερόκλητου στρατοπέδου που -με λίγες λέξεις- επιζητεί τον επαναπατρισμό εξουσιών από το ευρωπαϊκό κέντρο στις χώρες-μέλη και τον αυστηρό έλεγχο των μεταναστευτικών ροών.

Το αχαλίνωτο Germany first

Για λόγους ομαδοποίησης και παρότι η ιδεολογική αφετηρία αλλά και το πολιτικό αφήγημα του μελών αυτού του στρατοπέδου είναι απολύτως ασύμμετρη, τούς έχει δοθεί ο γενικόλογος και εν πολλοίς άδειος περιεχομένου τίτλος “λαϊκιστές” (populists). Αυτό δε έχει γίνει για να τους ταυτίσει αφενός μεν με τα λαϊκίστικα κινήματα του Μεσοπολέμου στην Ευρώπη και αλλού που συχνά εξελίχθηκαν σε φασιστικά καθεστώτα. Για να τα ταυτίσει επίσης με κινήματα εκτός Ευρώπης που αντιτίθενται στην τυφλή ηγεμονία της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, έστω και εάν αυτό περιλαμβάνει δισεκατομμυριούχους προστάτες της φοροαποφυγής των πλουσίων, όπως ο πρόεδρος Τραμπ.

Επομένως, οι γραμμές της κορυφαίας αντιπαράθεσης για το μέλλον της Ευρώπης (και όχι απλώς της Ευρωζώνης) έχουν πλέον χαραχθεί με ευκρίνεια. Από τη μια πλευρά στοιχίζονται οι παραδοσιακές δυνάμεις προώθησης της ευρωπαϊκής ενοποίησης με κορυφαίους τους βετεράνους επικεφαλής των κυριότερων ευρωπαϊκών οργάνων (Τούσκ, Γιούνκερ και Ντράγκι), οι οποίοι έχουν σε κάποιον βαθμό επιτύχει να τιθασεύσουν, αλλά όχι να εκτοπίσουν τον αχαλίνωτο γερμανικό εθνοκεντρισμό (Germany first) και την ηγεσία του γαλλογερμανικού άξονα.

Στον τελευταίο, λόγω των χτυπητών αδυναμιών του Μακρόν, θα ηγηθεί και πάλι το Βερολίνο παρά την απομάκρυνση της καγκελαρίου Μέρκελ. Η απομάκρυνση του Σόιμπλε, μάλιστα, λειτουργεί επ’ ωφελεία της συνοχής του εν λόγω μπλοκ. Από την άλλη πλευρά βρίσκεται ένας παράταιρος άτυπος συνασπισμός νεοφασιστών (Λε Πεν), παλαιοσοσιαλιστών (Κόρμπυν, Μελανσόν, Ποδέμος), εθνικιστών (Όρμπαν), ξενοφοβικών δεξιών (Σαλβίνι), και λαϊκιστών (Γκρίλλο – Ντι Μάιο).

Βεβαίως οι Τουσκ, Γιούνκερ, και Ντράγκι έχουν κατά καιρούς επικριθεί σφόδρα (στην περίπτωση του πρόεδρου της Κομισιόν σχεδόν διασυρθεί) από τους πολέμιους της ΕΕ. Είναι δε εκείνοι και όχι η αλλοπρόσαλλη διαπραγμάτευση Βαρουφάκη/ΣΥΡΙΖΑ που διατήρησαν την Ελλάδα στην Ευρωζώνη, ενώ η αλήθεια είναι πως οι δυσβάσταχτοι όροι του τρίτου μνημονίου οφείλονται κυρίως στην αποτυχία της εν λόγω διαπραγματευτικής πολιτικής.

Το failure story

Συνάμα, το failure story των προηγούμενων δύο μνημονίων είναι κυρίως προϊόν της ανικανότητας των ελληνικών κυβερνήσεων πριν και μετά το 2009 να αντιληφθούν τις υποχρεώσεις που είχε αναλάβει η χώρα εισαχθείσα εντελώς απροετοίμαστη στην Ευρωζώνη. Επίσης της ανικανότητας να αντιληφθούν την όχι φιλική προς την Ελλάδα στόχευση των δύο πρώτων μνημονίων, το περιεχόμενο των οποίων ουδόλως διαπραγματεύθηκαν.

Μπορούν, όμως, να σώσουν από μόνοι τους το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, το οποίο έχουν καίρια υπονομεύσει μια σειρά γεγονότων, κρίσεων, και προσωπικοτήτων και αποφάσεων πάντοτε προς όφελος του ισχυρότερου; Στις προσωπικότητες βεβαίως κορυφαίος υπήρξε ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Σόιμπλε).

Δεδομένων των αψιμαχιών μεταξύ Παρισιού και Ρώμης, των οποίων οι κυβερνήσεις πρόσφατα ανακάλεσαν τους πρεσβευτές τους και των υπόκωφων ομοβροντιών και έμμεσων εκβιασμών που ανταλλάσσονται στη γραμμή Φρανκφούρτη-Ρώμη, η ΕΕ βρίσκεται σήμερα σε ευαίσθητη περίοδο. Τηρουμένων των αναλογιών μπορούμε να πούμε πως είναι αντίστοιχη της περιόδου του εικονικού πολέμου (phoney war) που είχε αρχή την εισβολή των ναζί στην Πολωνία και τη μοιρασιά της Πολωνίας με του Σοβιετικούς το φθινόπωρο του 1939 και τελείωσε με την έναρξη των εχθροπραξιών στη Γαλλία. Κανέναν δεν πρέπει να ξεγελά η παρούσα επιφανειακή νηνεμία όσο αφορά τις πραγματικές διαθέσεις των αντιμαχόμενων στρατοπέδων.

Το ερώτημα λοιπόν που προκύπτει αυτήν την στιγμή δεν είναι τόσο το ποια παράταξη θα επικρατήσει, διότι αυτό θα κριθεί σε αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις, ξεκινώντας από τις ευρωεκλογές του Μαΐου. Το ερώτημα είναι τα όπλα που θα αντιπαραθέσει η κάθε πλευρά και η αποτελεσματικότητα τους στην επόμενη οικονομική κρίση, όπου και θα κριθεί στα σίγουρα το μέλλον της ΕΕ. Αυτό κατά τη γνώμη μου θα κριθεί στην επόμενη οικονομική ή χρηματοοικονομική κρίση που θα χτυπήσει την Ευρωζώνη.

SLPress


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση