Η νέα Τουρκία και η Ελλάδα

Του Νίκου Μελέτη

Το απόγευμα της Δευτέρας στην αίθουσα της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία της Τουρκίας, και φυσικά για ολόκληρη την περιοχή, καθώς ο Ταγίπ Ερντογάν ορκίζεται και αναλαμβάνει τα καθήκοντα του προέδρου της Δημοκρατίας σε ένα νέο πια σύστημα, της Προεδρικής Δημοκρατίας.

Έχοντας πετύχει τον στόχο του, ο Ταγίπ Ερντογάν αναδεικνύεται σε έναν μεγάλο πολιτικό παίκτη, καθώς κυριαρχεί στο πολιτικό σκηνικό της Τουρκίας από το 1994 όταν εξελέγη δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης και κυρίως από το 2002, όταν το κόμμα που ίδρυσε μαζί με τον Αμπντουλάχ Γκιουλ και τον Μπουλέντ Αρίντς (τους οποίους έχει πλέον παραμερίσει και περιθωριοποιήσει) κέρδισε τις εκλογές και συνεχίζει από τότε να είναι στην εξουσία.

Η ιστορία των τελευταίων ετών και το πώς ο βασικός υποστηρικτής του, ο Φετουλάχ Γκιουλέν, έγινε ο δαίμονας της Τουρκίας, που πλέον ακόμη και η αναφορά στο πρόσωπό του ή η υποψία θετικής στάσης απέναντι στον ιμάμη οδηγεί στη φυλακή, αλλά και στο πώς εξελίχθηκε η υπόθεση της απόπειρας πραξικοπήματος ώστε να επιβληθεί ένα σκληρό καθεστώς από τον Ταγίπ Ερντογάν είναι γνωστά.

Ο Τούρκος ηγέτης μέσα από τις δημοκρατικές διαδικασίες χειραγωγεί πλέον την ίδια τη Δημοκρατία, όπως έχει σταδιακά όλο το διάστημα από το καλοκαίρι του 2016 χειραγωγήσει και ελέγξει τη Δικαιοσύνη, τον Στρατό, τα ΜΜΕ, την επιχειρηματική ελίτ της χώρας.

Πλέον έχει κατορθώσει αυτό που από καιρό επεδίωκε: να είναι δημοκρατικά εκλεγμένος σχεδόν απόλυτος μονάρχης σε μια χώρα που είναι βαθιά διχασμένη και κινείται στην κόψη του ξυραφιού τόσο των εσωτερικών αντιθέσεων όσο και των εξωτερικών προκλήσεων, των σκληρών επιλογών που έχει να κάνει στο μεγάλο κεφάλαιο των σχέσεών της με τη Δύση, την ισορροπία που πρέπει να αναζητήσει στην επιδίωξη ανάληψης ηγετικού ρόλου στη Μέση Ανατολή αλλά και άσκησης soft power όπου υπάρχουν μουσουλμάνοι.

Και φυσικά για τον Ταγίπ Ερντογάν μεγάλη πρόκληση θα είναι η τουρκική οικονομία, η οποία αποδείχθηκε όλο το προηγούμενο διάστημα και παρά τις κραυγές του Τούρκου ηγέτη για συνωμοσία των αγορών ότι στέκεται σε πήλινα πόδια.

Οι εξελίξεις στη γειτονική Τουρκία και ο νέος ρόλος που και τυπικά αναλαμβάνει ο Ταγίπ Ερντογάν δεν αφήνουν ανεπηρέαστο και το φάσμα των ελληνοτουρκικών και τουρκοκυπριακών σχέσεων.

Ο Τούρκος ηγέτης φροντίζει να στείλει από την πρώτη στιγμή τα μηνύματά του. Την Τρίτη, λίγες ώρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, θα πραγματοποιήσει επίσκεψη στα Κατεχόμενα της Κύπρου και την Τετάρτη θα έχει σύντομη συνάντηση στο περιθώριο της Συνόδου του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες με τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, συνάντηση που θα γίνει στο βαρύ κλίμα που προκαλεί από τη μία πλευρά η χορήγηση ασύλου σε αυτούς που ο Ερντογάν θεωρεί πραξικοπηματίες και για τους οποίους, όπως έχει πει, είχε δεχθεί «διαβεβαιώσεις ότι θα του παραδοθούν» και από την άλλη πλευρά η υπόθεση των δύο Ελλήνων στρατιωτικών που παράνομα κρατούνται χωρίς καν να τους έχει απαγγελθεί κατηγορητήριο.

Τα θέματα αυτά έχουν δηλητηριάσει το κλίμα στις σχέσεις των δύο χωρών, που είναι ήδη επιβαρυμένο από μια σειρά ζητημάτων στα οποία καμία πρόοδος δεν έχει επέλθει τα τελευταία χρόνια, εκτός αν κάποιος εξαιρέσει τη συμφωνία Ε.Ε. -Τουρκίας για το προσφυγικό.

Πάντως, ο Τ. Ερντογάν με την πρόσκληση του Δημήτρη Αβραμόπουλου και της Ντόρας Μπακογιάννη στην τελετή «ενθρόνισής» του ίσως θέλει να δείξει την εκτίμησή του στους δύο Έλληνες πολιτικούς, με τους οποίους συνεργάσθηκε καλά και ως δήμαρχος και ως πρωθυπουργός. Άλλωστε είναι γνωστή η σχέση του με τον Δ. Αβραμόπουλο από τότε που ο Ερντογάν ως δήμαρχος Κωνσταντινούπολης είχε διωχθεί και για ένα μικρο διάστημα είχε μάλιστα φυλακισθεί και ο Δ. Αβραμόπουλος τον είχε στηρίξει προσωπικά και ως δήμαρχος της Αθήνας.

Πάντως και το Μέγαρο Μαξίμου επιδιώκει όλο τον τελευταίο καιρό να κρατά ανοικτούς τους διαύλους επικοινωνίας παρά το κακό κλίμα, καθώς προσπαθούν να αποφευχθεί η διαρκής διεύρυνση του χάσματος και μια όλο και πιο ψυχρή σχέση μεταξύ των δύο χωρών, που θα στερήσει τη δυνατότητα ελέγχου και διαχείρισης μιας τυχαίας ή ακόμη και προσχεδιασμένης θερμής κρίσης. Είναι προφανές ότι ο Αλέξης Τσίπρας δεν μπορεί ούτε να παρακάμψει ούτε να υποβαθμίσει το θέμα των 2 Ελλήνων αξιωματικών, αλλά συγχρόνως θα πρέπει να βρεθούν τρόποι «συμβίωσης» με τη «Νέα Τουρκία» που οικοδομεί ο Τ. Ερντογάν.

Όρια... αντοχής στις γεωτρήσεις

Τα μηνύματα που θα στείλει ο Τούρκος ηγέτης από την κατεχόμενη Λευκωσία την Τρίτη, όπου θα εγκαινιάσει και ένα νέο, εντυπωσιακό σε μέγεθος τζαμί, θα είναι κρίσιμα για να αποκωδικοποιηθούν οι προθέσεις του.

Όλοι γνωρίζουν στην Αθήνα και στη Λευκωσία ότι η Ανατολική Μεσόγειος και η κυπριακή ΑΟΖ θα είναι το επόμενο κρίσιμο πεδίο αντιπαράθεσης με έναν Ερντογάν ο οποίος θεωρεί ότι όσα είχε να προσφέρει η χώρα του για την επίλυση του Κυπριακού τα έχει ήδη προσφέρει και πλέον θεωρεί ότι κάθε κίνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας για άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων της γίνεται εις βάρος των Τουρκοκυπρίων, αλλά και των συμφερόντων της ίδιας της Τουρκίας.

Και μπορεί ακόμη το νέο απόκτημα της Τουρκίας, το υπερσύγχρονο πλωτό γεωτρύπανο «Fatih» («Πορθητής», πρώην DeepSea Metro II) να είναι αγκυροβολημένο στο λιμάνι της Αττάλειας, σύντομα όμως θα είναι έτοιμο για την πραγματοποίηση των πρώτων γεωτρήσεων ακόμη και σε μεγάλα βάθη στην Ανατολική Μεσόγειο. Είτε σε περιοχές που εμπίπτουν στην τουρκική υφαλοκρηπίδα, είτε σε περιοχές που βρίσκονται εντός των θαλασσίων ζωνών της Κυπριακής Δημοκρατίας, είτε σε οριοθετημένα οικόπεδα της κυπριακής ΑΟΖ.

Η Τουρκία φρόντισε όλο το προηγούμενο διάστημα και πραγματοποίησε εκτεταμένες σεισμογραφικές έρευνες με το δικό της ερευνητικό σκάφος Barbaros, ακόμη και εντός της κυπριακής ΑΟΖ, και ετοίμασε ένα έστω και προσχηματικό θεσμικό πλαίσιο για την πραγματοποίηση γεωτρήσεων (είτε με τις παράνομες παραχωρήσεις αδειών στην κρατική εταιρεία ΤΡΑΟ σε περιοχές που εμπίπτουν στην ελληνική και κυπριακή υφαλοκρηπίδα, είτε με την παράνομη συμφωνία με το ψευδοκράτος, το οποίο έχει παραχωρήσει «δικαιώματα» ερευνών σε περιοχές της κυπριακής ΑΟΖ, ακόμη νοτίως του νησιού).

Και κάθε παρέμβαση τέτοιου είδους στην κυπριακή ΑΟΖ ή στην ελληνική υφαλοκρηπίδα είναι σαφές ότι δεν θα πρόκειται απλώς για απειλή, αλλά για σαφή παραβίαση κυριαρχίας, η οποία δεν θα μπορεί να μείνει αναπάντητη.

Η νέα σχέση με την Τουρκία, υπό την απόλυτη πια εξουσία του Ταγίπ Ερντογάν, δεν ξεκινά με τις καλύτερες προϋποθέσεις. Και το χειρότερο είναι ότι δεν είναι στο χέρι της Αθήνας να αλλάξει αυτό το κλίμα, παρά μόνο να κρατήσει διαύλους ανοικτούς και να βρει τρόπους διαχείρισης των σχέσεων, ώστε να αποφευχθούν τα χειρότερα...

* Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο 9 Ιουλίου

Liberal

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση