Αιτήματα προς Ε.Ε. από Τσίπρα και Ερντογάν

Τα δύο αθέατα σημεία που ίσως κρίνουν πολλά για την εξέλιξη των ελληνοτουρκικών και ευρωτουρκικών σχέσεων

Γράφει ο Αλέξανδρος Τάρκας

Η επίσημη δήλωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 22ης και 23ης Μαρτίου κατά της Τουρκίας δικαίως προβάλλεται από την κυβέρνηση και το υπουργείο Εξωτερικών ως η αυστηρότερη των τελευταίων δεκαετιών και ως χρήσιμο ειρηνικό μέσο αντιμετώπισης της επιθετικότητας της Αγκυρας, αλλά οι ανεπίσημες συζητήσεις στους διαδρόμους της Κομισιόν δεν επιτρέπουν τον παραμικρό εφησυχασμό.

Σύμφωνα με άριστα ενημερωμένες πηγές, δύο αθέατα σημεία ίσως κρίνουν πολλά για την εξέλιξη των ελληνοτουρκικών και ευρωτουρκικών σχέσεων τις επόμενες λίγες εβδομάδες και τους επόμενους μήνες:
Πρώτον, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας φέρεται ότι ζήτησε από τους συμμετέχοντες στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο όχι μόνο την έκδοση της καταδικαστικής δήλωσης, αλλά και την παροχή πρόσθετων εγγυήσεων για τα σύνορα της Ελλάδας, ως προϋπόθεση προόδου των σχέσεων Ε.Ε. - Τουρκίας. Δυστυχώς, οι παριστάμενοι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων απέφυγαν να τοποθετηθούν, αρκούμενοι στα επίσημα συμπεράσματα του συμβουλίου και αποδεικνύοντας ότι η Αθήνα δεν μπορεί να ελπίζει σε συγκεκριμένες πρωτοβουλίες ή παρεμβάσεις σε περίπτωση κρίσης.

Δεύτερον, ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρ. Τ. Ερντογάν απαίτησε κατά τη Σύνοδο της Βάρνας στις 26 Μαρτίου τη διοργάνωση νέας, υψηλού επιπέδου συνάντησης με την Ε.Ε. σύντομα. Ο Βούλγαρος πρωθυπουργός Μπ. Μπορίσοφ αναφέρθηκε εμμέσως στο ενδεχόμενο νέας συνάντησης μέχρι τα τέλη Ιουνίου (οπότε λήγει το εξάμηνο προεδρίας της χώρας του), χωρίς να μπορεί ακόμη να εκτιμηθεί αν βρισκόταν σε μυστική συνεννόηση με τον Τούρκο πρόεδρο. Από την πλευρά τους, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντ. Τουσκ και ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζ. Κ. Γιούνκερ απέφυγαν να διευκρινίσουν στην Αθήνα αν όντως δόθηκαν υποσχέσεις διαλόγου υψηλού επιπέδου στον κ. Ερντογάν.

Κατά τις ίδιες πηγές, η επικρατούσα υπηρεσιακή φημολογία στις Βρυξέλλες επιβεβαιώνει τον προγραμματισμό νέας συνάντησης, κυρίως για να ικανοποιηθεί το παρασκηνιακό αίτημα Ερντογάν να δίδεται η εντύπωση ότι διατηρείται ζωντανή η ενταξιακή διαδικασία (κι ας μην κινείται τίποτα επί της ουσίας). Γι’ αυτό και είναι πιθανή η σύγκληση μιας νέας «τύπου Βάρνας» συνάντησης, αν όχι τον Ιούνιο, στις 11 και 12 Ιουλίου, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες. Αφορμή θα είναι η ανανέωση της συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης με την Ατλαντική Συμμαχία, οι πρόεδροι Τουσκ και Γιούνκερ θα είναι παρόντες και παρόμοια πρακτική επαφών με τον κ. Ερντογάν είχε υιοθετηθεί και τον Μάιο του 2017.

Ωστόσο, εκτιμάται ότι -ανεξάρτητα από την ακριβή ημερομηνία του Ιουνίου ή του Ιουλίου- ο νέος διάλογος των κυρίων Τουσκ και Γιούνκερ με τον κ. Ερντογάν θα «αντικαταστήσει» την (απορριφθείσα από τις Βρυξέλλες) απαίτησή του για συμμετοχή της Τουρκίας στη Σύνοδο Ε.Ε. - Δυτικών Βαλκανίων, στη Σόφια, στις 17 Μαΐου. Ψιθυρίζεται μάλιστα σε παραπολιτικό - παραδιπλωματικό επίπεδο ότι ο πρόεδρος Ερντογάν ανέφερε στη Βάρνα, με αφορμή και τις πρόσφατες δικαστικές εξελίξεις στη Γαλλία, ότι υπεύθυνος για τη μη πρόσκληση της Τουρκίας στις συνόδους της Ε.Ε. είναι ο πρώην πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί! Ασφαλώς, η συγκεκριμένη, όπως και άλλες, επισήμανση, του ισχυρού άνδρα της Αγκυρας για τα εσωτερικά των μελών της Ε.Ε. είναι λανθασμένη, αφού ο τερματισμός των προσκλήσεων αφορούσε όλα τα υποψήφια μέλη και δεν είχε αναμειχθεί ποτέ ο Γάλλος πρώην πρόεδρος.

Παράλληλα με τα αιτήματα του Ελληνα πρωθυπουργού και του Τούρκου προέδρου, εξελίσσονται οι εσωτερικές συζητήσεις στην Ε.Ε. και οι διαβουλεύσεις Κομισιόν - Αγκυρας για τον χρόνο και τον τρόπο εκταμίευσης νέων κονδυλίων για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής - προσφυγικής κρίσης. Πρόκειται για θέμα κορυφαίας σημασίας για την Ευρώπη και ειδικά για την Ελλάδα στα ανατολικά σύνορά της, καθώς τα συγκεκριμένα κονδύλια αποτελούν ίσως τη μοναδική εγγύηση ότι η Αγκυρα θα σεβαστεί την Κοινή Δήλωση του Μαρτίου 2016 με την Ε.Ε. και δεν θα (ξανα)στείλει χιλιάδες μετανάστες.
Προς το παρόν, οι πρόεδροι Γιούνκερ και Τουσκ καθησύχασαν τον πιεστικό συνομιλητή τους στη Βάρνα με τη διαβεβαίωση ότι προχωρούν οι νομικές και τεχνικές διαδικασίες εκταμίευσης μιας εκκρεμούσας υποδόσης 1,2 δισ. ευρώ. Δεν μπορεί να εκτιμηθεί όμως η αντίδραση του κ. Ερντογάν σε περίπτωση καθυστέρησης ικανοποίησης ή πλήρους απόρριψης του αιτήματος για νέο πακέτο βοήθειας 3 δισ. που -αν είναι δυνατόν- επιθυμεί να διαχειριστεί εν λευκώ, χωρίς ανάμειξη των αρμόδιων ευρωπαϊκών οργάνων.

Ασφαλώς, ούτε η Κομισιόν ούτε κάποια κυβέρνηση μέλους της Ε.Ε. δεν θα δωρίσει τη διαχείριση κεφαλαίων στην Τουρκία, αλλά στο μεταξύ πρέπει να συμφωνηθεί η πηγή προέλευσης των χρημάτων αυτών από τον κοινοτικό προϋπολογισμό ή από τους εθνικούς προϋπολογισμούς. Η ελληνική κυβέρνηση προτιμά την καταβολή κατά 50% από κάθε πηγή και προς την ίδια κατεύθυνση στρέφεται η Γερμανίδα καγκελάριος Α. Μέρκελ, αλλά ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμ. Μακρόν και οι ηγέτες άλλων χωρών με σκληρή αντιτουρκική στάση δεν δέχονται την καταβολή εθνικών πόρων.

* Εκδότης του περιοδικού «Αμυνα και Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη
Δημοκρατία

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση