Ο χάρτινος πύργος του ευρώ

Η νομισματική ένωση συνεχίζει να είναι ασταθής, παρά το ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της αυξάνεται, οπότε πολύ δύσκολα θα επιβιώσει από την επόμενη κρίση – η οποία είναι νομοτελειακή στο σύγχρονο καπιταλιστικό σύστημα των χρημάτων χωρίς αντίκρισμα και επαναλαμβάνεται περίπου ανά δέκα έτη.

Η «καθαρή» έξοδος της Ελλάδας στις αγορές το 2018, με δημόσιο χρέος στο 190% του ΑΕΠ της (στα 345 δις € μετά το νέο δανεισμό της), με κόκκινο ιδιωτικό πάνω από το 130% του ΑΕΠ (περισσότερα από 230 δις €), με οκτώ χρόνια σε βαθιά ύφεση και με κατεστραμμένο παραγωγικό ιστό, μόνο ως κακόγουστο ανέκδοτο μπορεί να χαρακτηρισθεί – ή σαν απεγνωσμένη προσπάθεια να πουληθούν καθρεφτάκια στους ιθαγενείς, είτε αυτοί είναι οι Πολίτες, είτε οι αγορές, οι οποίες όμως σπάνια αγοράζουν τέτοιου είδους «εμπορεύματα».

Όσον αφορά το δήθεν τέλος των μνημονίων, με τους σχεδόν 700 νόμους τους που τότε θα έπρεπε να καταργηθούν, έχουμε δώσει τις απαντήσεις (άρθρο) – ενώ πιστεύουμε πως η Ελλάδα θα χρησιμοποιηθεί ξανά ως πειραματόζωο, αυτή τη φορά του γερμανικού ESM που φιλοδοξεί να αναδειχθεί στο ΔΝΤ της Ευρωζώνης. Τέλος σε σχέση με την «ταξική πολιτική», για την οποία κατηγορείται η κυβέρνηση, ασφαλώς υπάρχει – όπου (α) «η δική της τάξη» είναι οι δημόσιοι υπάλληλοι, με κριτήριο το ότι αμείβονται κατά μέσον όρο 30% υψηλότερα από τους ιδιωτικούς υπαλλήλους και δεν απολύονται αλλά προσλαμβάνονται καινούργιοι (γράφημα), ενώ (β) «η άλλη τάξη» όλοι εμείς οι υπόλοιποι, με εξαίρεση αυτούς που ανήκουν στα δύο κόμματα της ή διαπλέκονται μαζί της.

Όσο για το καινούργιο σενάριο που κυκλοφορεί, σύμφωνα με το οποίο θα διασωθεί η χώρα από τον αγωγό της Μεσογείου (χάρτης), καθώς επίσης από τα ενεργειακά της αποθέματα, υποθέτουμε ότι τίποτα από τα δύο δεν είναι εφικτό στο εγγύτερο μέλλον – οπότε δεν θα έπρεπε να τα λαμβάνουμε ακόμη σοβαρά υπ’ όψιν.

Ανεξάρτητα τώρα από την Ελλάδα, συγκρίνοντας την ανοδική ισοτιμία του ευρώ απέναντι στο δολάριο, καθώς επίσης διαπιστώνοντας τη θετική πορεία του ρυθμού ανάπτυξης της Ευρωζώνης, θα μπορούσε να υποθέσει κανείς πως η θεμελιώδης αστάθεια της νομισματικής ένωσης έχει ξεπεραστεί – ότι δηλαδή τα προβλήματα της αποτελούν πια παρελθόν. Εν τούτοις, κανένας από τους δύο συγκεκριμένους παράγοντες δεν έχει σχέση με την «ποιότητα» του οικοδομήματος – ενώ αυτό ακριβώς το λάθος γινόταν πριν από την κρίση του 2008, όπου ήλθαν τελικά στην επιφάνεια τα τεράστια ελλείμματα της κατασκευής του ευρώ.

Σε κάθε περίπτωση το γεγονός ότι, πριν από την κρίση χώρες όπως η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία αναπτυσσόταν ισχυρά (γράφημα), κυρίως επειδή μπορούσαν να δανεισθούν με εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια για τις οικονομίες τους, δεν έγινε αντιληπτό από κανέναν – ενώ άλλα κράτη, όπως η Γερμανία και η Ολλανδία, επωφελούνταν σε μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές αγαθών και κεφαλαίων στις χώρες αυτές που υπερχρεώνονταν. Εάν δεν υπήρχε το ευρώ, τίποτα από αυτά δεν θα συνέβαινε – αφού τα νομίσματα της Γερμανίας και της Ολλανδίας θα ανατιμούνταν, των χωρών του Νότου θα υποτιμούνταν, οπότε θα είχε τεθεί τέλος στην όλη διαδικασία, προϊόν ουσιαστικά της «νομισματικής διαστρέβλωσης».

Συνεχίζοντας, ασφαλώς είναι θετικό γεγονός η επιστροφή της Ευρωζώνης σε πορεία ανάπτυξης – την οποία έχουν απαραίτητη ανάγκη πολλές χώρες της, λόγω της τεράστιας κρίσης που προηγήθηκε. Σε καμία περίπτωση όμως δεν πρέπει κανείς να συγχέει τις κυκλικές εξελίξεις με τις δομικές – αφού τόσο η αύξηση του ΑΕΠ, όσο και η πτώση της ανεργίας, οφείλονται κυρίως στην άνοδο της ζήτησης. Στις καθαρές εξαγωγές δηλαδή, στην ιδιωτική κατανάλωση, στις επενδύσεις, καθώς επίσης στις ξανά υψηλότερες δημόσιες δαπάνες – σε σύγκριση με τα χρόνια της πολιτικής λιτότητας.

Όσον αφορά τα ελαττώματα της δομής της νομισματικής ένωσης, δεν έχει αλλάξει σχεδόν τίποτα – οπότε μία κρίση, όπως η προηγούμενη που βιώσαμε, μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή. Το επιβεβαιώνει άλλωστε η ίδια η Κομισιόν, η οποία διατύπωσε την προηγούμενη εβδομάδα κάποιες προτάσεις – αναφέροντας πως η Ευρωζώνη πρέπει να εκμεταλλευθεί το «παράθυρο ευκαιρίας» που της προσφέρεται (window of opportunity), για να μπορέσει να σταθεροποιηθεί. Κυρίως τις εξής, οι οποίες όμως δεν είναι εντελώς καινούργιες:

(α) Τη μετατροπή του ESM σε ένα ευρωπαϊκό ΔΝΤ, το οποίο θα μπορεί να βοηθήσει τα κράτη-μέλη όταν αντιμετωπίζουν προβλήματα χρηματοδότησης κατά τα πρότυπα του ΔΝΤ – ακόμη και όσον αφορά τη διάσωση τραπεζών.

(β) Τη δημιουργία της θέσης ενός υπουργού οικονομίας και οικονομικών – ο οποίος θα ελέγχει επί πλέον το καινούργιο ESM.

Προφανώς οι δύο παραπάνω προτάσεις, οι οποίες πιθανότατα θα συμπληρωθούν με το πτωχευτικό δίκαιο για τα κράτη-μέλη που θέλει διακαώς να επιβάλλει η Γερμανία, δεν λύνουν κανένα δομικό πρόβλημα της Ευρωζώνης – αφού οι υφιστάμενοι θεσμοί και κανόνες απέτυχαν, οπότε εύλογα συμπεραίνει κανείς πως δεν θα βοηθούσαν καινούργιοι. Άλλωστε έχει τεκμηριωθεί πάρα πολλές φορές πως τέτοιου είδους νομισματικές ενώσεις, χωρίς δημοσιονομική, τραπεζική και πολιτική ολοκλήρωση, δεν λειτουργούν ποτέ – ενώ η γερμανική κυβέρνηση το γνωρίζει καλύτερα από όλους, αφού είναι μία Ομοσπονδία 16 κρατιδίων.

Ειδικότερα, χωρίς να υπάρχει η μεταφορά κεφαλαίων από τις πλεονασματικές χώρες προς τις ελλειμματικές, όπως για παράδειγμα από το Μόναχο στο Βερολίνο, καθώς επίσης χωρίς μία κεντρική τράπεζα με μία νομισματική πολιτική που θα ήταν σε θέση να βοηθήσει σε περιόδους κρίσεων τα κράτη και τις τράπεζες, δεν μπορεί να λειτουργήσει το σύστημα – ενώ τα προβλήματα αυτά είναι αδύνατον να επιλυθούν από ένα ευρωπαϊκό ΔΝΤ, όπως δεν επιλύθηκαν από την Τρόικα (σε ορισμένες χώρες απλά «κρύφτηκαν κάτω από το χαλί», ενώ στην Κύπρο πλήρωσαν κυρίως οι Ρώσοι καταθέτες).

Όσον αφορά τη δημιουργία της θέσης ενός Ευρωπαίου υπουργού οικονομικών, όταν ήδη η ηγεσία της Ευρώπης δεν έχει την απαιτούμενη δημοκρατική νομιμοποίηση, αφού οι Πολίτες δεν έχουν καμία συμμετοχή στην εκλογή των επικεφαλής των θεσμών (σχεδόν όλοι είναι πλέον Γερμανοί), ασφαλώς δεν πρόκειται να προσφέρει κάτι θετικό – αντίθετα, θα διογκώσει περισσότερο τον υπερδιογκωμένο μηχανισμό των Βρυξελών, καθιστώντας τον ακόμη πιο βραδυκίνητο και αναποτελεσματικό.

Στα πλαίσια αυτά θεωρούμε πως η Ευρωζώνη συνεχίζει να είναι ασταθής, παρά το ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της κλιμακώνεται, οπότε πολύ δύσκολα θα επιβιώσει από την επόμενη κρίση – η οποία είναι νομοτελειακή στο σύγχρονο καπιταλιστικό σύστημα των χρημάτων χωρίς αντίκρισμα και επαναλαμβάνεται περίπου ανά δέκα έτη.

Analyst


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση