Η παγίδα της καθολικής ψηφοφορίας

Γράφει ο Χρήστος Γιανναράς

Κ​​άποτε, πριν από λίγα χρόνια, στην Ελλάδα, τον αρχηγό σε ένα κόμμα τον εξέλεγαν οι βουλευτές του κόμματος – εκλέκτορες, δηλαδή, πολιτικά έμπειροι (κατά τεκμήριο) και με άμεσο συμφέρον να έχουν μπροστάρη ικανό να τους οδηγήσει στην εξουσία. Μετά τη δικτατορία του ’67-’74, όταν ο «εκδημοκρατισμός» από κοινωνική στόχευση έγινε απλώς νεύρωση, θεωρήθηκε «δημοκρατικότερο» να εκλέγεται ο αρχηγός από «συνέδριο» του κόμματος, δηλαδή από «ευρύτερη βάση» εμπλεκόμενων, όχι σε ηγετικές ευθύνες, αλλά στην κομματική «κουζίνα» (στην παρα-εξουσιαστική λωτοφαγία).

Τελικά, με συνοπτικές διαδικασίες που ουδέποτε δικαιολογήθηκαν, επιβλήθηκε η «συνεπέστερη» από όλες εκδοχή «εκδημοκρατισμού»: Να ψηφίζει ο οποιοσδήποτε πολίτης, τον οποιονδήποτε θέλει για αρχηγό οποιουδήποτε κόμματος, ασχέτως με το ποιου κόμματος είναι μέλος ή οπαδός ο ψηφοφόρος. Είναι βεβαιωμένο ότι σε κάθε νεύρωση η «συνέπεια» βιώνεται σαν αύξουσα εμμονή στην προκατάληψη – ενώ για τον νηφάλιο παρατηρητή παραμένει γελωτοτρόφος φάρσα.

Αλλά φάρσα στην Ιστορία είναι συχνά μια ανεπίγνωστη τραγωδία. Γίνεται όλο και πιο φανερό σήμερα ότι η πολυδιαφημισμένη «διεύρυνση της εκλογικής βάσης» και η κατάληξή της σε «καθολική ψηφοφορία» καθιστούν διακριτικά ευχερέστερο τον έλεγχο του εκλογικού αποτελέσματος, τη διαβουκόληση της λαϊκής θέλησης. Επιγραμματικά: όταν εκλέκτορες του αρχηγού είναι οι βουλευτές του κόμματος ή, έστω, τα εκλεγμένα από τη «βάση» μέλη συνεδρίου του κόμματος, τότε είναι οι πολίτες που εκλέγουν τον αρχηγό. Οταν «καθολικευθεί» η ψηφοφορία, εκλέκτορες είναι τα ΜΜΕ.

Ο εφιάλτης αυτός της πολιτικής ανελευθερίας μοιάζει πια παγκοσμιοποιημένος. Η διαμόρφωση του εκλογικού αποτελέσματος αποδείχνεται, όλο και περισσότερο, συνάρτηση του χρηματικού ποσού που θα διατεθεί για να εξαγοραστούν τα ΜΜΕ. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ και «πλανητάρχης» θα εκλεγεί, όχι βέβαια για το πολιτικό του πρόγραμμα, αλλά για τους «σπόνσορες» που θα κατορθώσει να συγκεντρώσει με στόχο την εξαγορά των ΜΜΕ. Ακόμα και στο επαρχιωτικό, χρεοκοπημένο μας Ελλαδέξ, όλοι ξέρουμε ότι όποιος υποψήφιος στην Α΄Αθηνών «μπουκώσει» τα ΜΜΕ με ποσό πάνω από ένα συγκεκριμένο πλαφόν, θα εκλεγεί οπωσδήποτε, έστω κι αν είναι κρετίνος. Οι πρόσφατες περιπτώσεις Τραμπ και Μακρόν έδειξαν, με ανατριχιαστική ενάργεια, τις πλανητικές διαστάσεις του φαινομένου.

Εχει αρχίσει να διαφαίνεται και ο αυτοαποκλεισμός της ποιότητας από τις αναμετρήσεις: Δεν πρέπει, π.χ., να ήταν τυχαίο που στην καθολικευμένη ψηφοφορία για τη διαδοχή του Α. Σαμαρά στην ηγεσία της Ν.Δ., δεν εμφανίστηκε ως υποψήφιο για την αρχηγία κανένα από τα έμπειρα και εμβληματικά στελέχη του κόμματος, κανένας από όσους, τουλάχιστον διασώζουν στην εμφάνιση και συμπεριφορά τους την αστική ευπρέπεια και καλλιέργεια. Γνώριζαν, ασφαλώς, πως άλλα, διαφορετικά «προσόντα» ενδιαφέρουν σήμερα τα κανάλια - εκλέκτορες: Ενδιαφέρει η τσαχπινιά της ψευδολογίας, η ετοιμότητα για συνεχείς κοκορομαχίες, το δήθεν αγέρωχο αρχηγηλίκι, ο μικρονοϊκός κομπασμός.

Οι αρχηγικές ηγεσίες μοιάζει να έχουν όλο και λιγότερη σχέση με την πολιτική. Το ίδιο και η ζωή μας. Ηγεσίες και ανθρώπινος βίος είναι πια συναρτήσεις της οικονομίας και η οικονομία συνάρτηση του παιχνιδιού των εντυπώσεων. Σκηνοθετημένη με τη λογική του α-νόητου εντυπωσιασμού η πολιτική υπηρετεί τα «μίντια», όχι την κοινωνία των αναγκών. Η επιβίωσή μας, το επιούσιο ψωμί μας, το μέλλον των παιδιών μας (το αν θα ζήσουν κωπηλάτες στις γαλέρες των πολυεθνικών, χωρίς ωράρια και «δικαιώματα») αφήνει παγερά αδιάφορους τους κατ’ ευφημισμόν σήμερα «πολιτικούς».

Για να είμαστε προσγειωμένοι: Η Ιστορία διδάσκει (αλάθητη στις διδαχές της) ότι τα αντικοινωνικά καρκινώματα που κατά διαστήματα εμφανίζονται στο κορμί της ανθρωπότητας (χιτλερισμός, φασισμός, σταλινισμός, μαοϊσμός, αχαλίνωτος καπιταλισμός) δεν εξουδετερώνονται ούτε καν αναχαιτίζονται με συνταγές συνταγματικού ελέγχου, «σεβασμό των όρων του κοινοβουλευτικού παιγνίου» – είναι άλλο πράγμα ο σεβασμός του σφάλματος, σεβασμός της αποτυχίας (αμαρτίας-αστοχίας) του συνανθρώπου, και άλλο η άμυνα απέναντι στο έγκλημα υπονόμευσης της ελευθερίας, δηλαδή της ανθρωπιάς του ανθρώπου.

Για να αναχαιτιστεί και εξουδετερωθεί η απειλή της ανελευθερίας χυνόταν πάντοτε αίμα πολύ, θυσιαζόταν ο ανθός των ανθρώπινων κοινωνιών, χώρια τα εκατομμύρια των άμαχων αθώων. Γιατί ήταν βαθιά βεβαιότητα ότι η ύπαρξη χωρίς ελευθερία δεν έχει κανένα νόημα για τον άνθρωπο. Ομως τότε ελευθερία δεν σήμαινε αποκλειστικά καταναλωτική ευχέρεια και «δικαιώματα» ετσιθελισμού, οι άνθρωποι είχαν ακόμα τη νηφαλιότητα να πιστοποιούν ότι την ύπαρξη δεν τη διαλέγουμε, μας χαρίζεται – όπως χάρισμα, όχι επιλογή, είναι και η μάνα, ο πατέρας, η γλώσσα, η πατρίδα, η πίστη-εμπιστοσύνη, ο έρωτας, το θάμβος του κάλλους. Και το χάρισμα ιδρύει την ελευθερία, είναι κάλεσμα σε σχέση – μπορείς να πεις «ναι» ή «όχι» στο δώρημα και στον δωρητή.

Σήμερα μοιάζει να μην υπάρχει τίποτε ικανό να αντισταθεί στην υποκατάσταση της ζωής από την οικονομία, των ανθρώπινων σχέσεων από τις φορμαλιστικές συμβάσεις, της πραγματικότητας από τις εντυπώσεις. Με αυτά τα δεδομένα, «ελευθερία» είναι το νομικό πλαίσιο που επιτρέπει στο άτομο να τα επιλέγει όλα, ακόμα και το φύλο του. Καθόλου τυχαία, η λέξη έρως, ερωτικός παραπέμπει πια στην πορνογραφία.

Ισως έχουμε μπει σε μακρούς, σκοτεινούς αιώνες παλιμβαρβαρισμού. Δεν υπάρχει αίτημα υπεράσπισης της ελευθερίας από πολίτες-οπλίτες – μισθοφόροι πολεμάνε για οικονομικά συμφέροντα απρόσωπων «Αγορών».

"Καθημερινή"


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση