Η Δύση δεν έχει την πολυτέλεια να "παρατήσει" την Τουρκία

Της Luigi Scazzieri

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες αναμένεται να συζητήσουν το όλο και πιο δύσκολο ζήτημα της Τουρκίας σε σύνοδο αυτή την εβδομάδα στις Βρυξέλλες εν τω μέσω βαθύτερου "παγώματος" στις διμερείς σχέσεις.

Η κριτική για την καταστολή που επέβαλε ο πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan μετά από την απόπειρα πραξικοπήματος του περασμένου έτους και τις διπλωματικές εντάσεις με τη Γερμανία κσι τις ΗΠΑ, έχει ενταθεί. Τον προηγούμενο μήνα, η Γερμανίδα Καγκελάριος Angela Merkel ζήτησε την αναστολή των συνομιλιών ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ.

Αλλά εάν η ΕΕ τερματίσει τις διαπραγματεύσεις ένταξης χωρίς να έχει εναλλακτική, απλώς θα εντείνει την κόντρα.

Η Τουρκία, η οποία αρχικά ζήτησε να προσχωρήσει στην ΕΕ το 1987, θεωρείται από καιρό σημαντικός εταίρος της Ευρώπης για την ασφάλεια και τη μετανάστευση. Τα ευρωπαϊκά κράτη παραμένουν δεσμευμένα να χορηγήσουν την ένταξη στην Τουρκία, εν μέρει με την ελπίδα ότι η διαδικασία θα βοηθήσει στην προώθηση των μεταρρυθμίσεων, αν και κάποιοι –όπως στη Γερμανία- έχουν επιφυλάξεις για τις προκλήσεις που προκύπτουν από την αφομοίωση ενός τόσο μεγάλου κράτους.

Παρά τη δέσμευση για την αναβίωση των ενταξιακών συνομιλιών στο πλαίσιο μιας μεταναστευτικής συμφωνίας με την Άγκυρα το 2016, οι διμερείς σχέσεις έχουν επιδεινωθεί σε σημείο κρίσης.

Η καταστολή του Erdogan, που περιλάμβανε τη σύλληψη 40.000 ανθρώπων, έχει πυροδοτήσει ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις πολιτικές ελευθερίες στην Τουρκία. Οι σχέσεις με το Βερολίνο ειδικότερα έχουν περιοριστεί σημαντικά.

Η απόφαση της Γερμανίας να απαγορεύσει τους Τούρκους πολιτικούς από το να κάνουν εκστρατεία σε γερμανικό έδαφος πριν από το δημοψήφισμα του Απριλίου για να δώσει στον Erdogan περισσότερες εξουσίες, οδήγησε τον Τούρκο ηγέτη να κατηγορήσει τη Γερμανία για πρακτικές-Ναζί.

Η κράτηση ορισμένων Γερμανών πολιτών το καλοκαίρι ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Ως απάντηση, το Βερολίνο εξέδωσε προειδοποίηση για τους Γερμανούς που ταξιδεύουν στην Τουρκία ότι κινδυνεύουν με αυθαίρετη κράτηση. Και η Merkel έχει δηλώσει ότι τώρα θέλει να ακυρωθούν οι διαπραγματεύσεις ένταξης της Τουρκίας καθώς και να παγώσει την προενταξιακή οικονομική βοήθεια και τις συνομιλίες για την διεύρυνση της εμπορικής συνεργασίας.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει επίσης εγκρίνει μη δεσμευτικό ψήφισμα για τον τερματισμό των ενταξιακών συνομιλιών.

Η κρίση στις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας είναι ένα σύμπτωμα της απομάκρυνσης της Τουρκίας από τη Δύση, όχι μόνο σε ό,τι αφορά τις αξίες, αλλά και την εξωτερική πολιτική.

Οι αμερικανό-τουρκικές σχέσεις επιδεινώθηκαν μετά από την απόφαση του Barack Obama να υποστηρίξει τους Κούρδους της Συρίας έναντι του ISIS το 2014. Οι Κούρδοι της Συρίας συνδέονται επίσης με το ΡΚΚ στην Τουρκία, το οποίο διεξάγει αντάρτικο εναντίον του τουρκικού κράτους από τη δεκαετία του 1980.

Η τουρκική κυβέρνηση έχει κατηγορήσει τις ΗΠΑ ότι βρίσκονται πίσω από το αποτυχημένο πραξικόπημα και άσκησε κριτική στην άρνησή της να εκδώσει τον Fethulllah Gulen, του Μουσουλμάνου κληρικού που είναι εξόριστος στις ΗΠΑ, και πρώην στενός σύμμαχος του Erdogan που έγινε επικριτής του.

Τον Ιούλιο, η τουρκική κρατική τηλεόραση αποκάλυψε την τοποθεσία αμερικανικών μυστικών θέσεων στη Συρία και στις αρχές αυτού του μήνα, οι τουρκικές αρχές συνέλαβαν ορισμένους υπαλλήλους των προξενείων των ΗΠΑ στην Τουρκία.

Αυτή η κίνηση οδήγησε τις ΗΠΑ να σταματήσουν να εκδίδουν βίζα στους Αμερικανούς πολίτες, και η Τουρκία απάντησε με το ίδιο μέτρο.

Τα θετικά λόγια του προέδρου Trump προς τον Erdogan δεν έχουν βοηθήσει, και οι σχέσεις είναι απίθανο να βελτιωθούν ενώ η Ουάσιγκτον συνεχίζει να υποστηρίζει τους Κούρδους στη Συρία. Εν μέσω της αντιπάθειας με τη Δύση, η Τουρκία έχει σταφεί στη Μόσχα. Το Σεπτέμβριο υπέγραψε συμφωνία για την απόκτηση των συστημάτων αεράμυνας S-400 από τη Μόσχα, αντί να αναζητήσει μια εναλλακτική που να είναι διαλειτουργική με τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ.

Σε αυτό το πλαίσιο, είναι εύκολο να δούμε γιατί θα ήταν δελεαστικό για την ΕΕ να αναστείλει τις διαπραγματεύσεις ένταξης με την Τουρκία. Αλλά θα ήταν μη παραγωγικό. Οι συνομιλίες, που ξεκίνησαν το 2005, είναι ήδη de facto παγωμένες. Αν αναγνωριστεί αυτό επισήμως χωρίς να τεθεί ένα εναλλακτικό πλαίσιο, θα οδηγούσε την Τουρκία ακόμη πιο μακριά από τη Δύση. Το να διατηρηθούν ζωντανές οι διαπραγματεύσεις, συντηρεί την ελπίδα ότι η διακυβέρνηση της Τουρκίας μπορεί κάποια ημέρα να επιστρέψει σε ευρωπαϊκή τροχιά.

Η ΕΕ θα πρέπει να δώσει στην Τουρκία μία φιλόδοξη εναλλακτική πρόταση συνεργασία, συμπεριλαμβανομένης μεγαλύτερης πρόσβασης στην αγορά σε αγαθά και υπηρεσίες και αυξημένη κινητικότητα του εργατικού δυναμικού.

Η πρόταση θα πρέπει να συνδέεται με αυστηρούς όρους, όπως μια αρχική διευθέτηση τελωνειακής ένωσης στα μέσα του 1990. Μια τέτοια πρόταση θα είχε ελάχιστες πιθανότητες εάν η διαδικασία ένταξης έβγαινε την ίδια στιγμή από το τραπέζι, οπότε θα έπρεπε αρχικά να "τρέξει" παράλληλα με ατή. Εάν κάποια στιγμή οι διαπραγματεύσεις για τη νέα εταιρική σχέση σημείωναν καλή πρόοδο, τότε η διαδικασία προχώρησης θα μπορούσε να τερματιστεί.

Εάν η ΕΕ θέλει να αναπτύξει διάφορες βαθμίδες ένταξης, όπως αναμένουν κάποιοι, η Τουρκία θα μπορούσε μια μέρα να βρει ένα σπίτι σε εξωτερικό δακτύλιο, που θα επέτρεπε μία αξιόλογη συνεργασία στη μετανάστευση, στην αντιτρομοκρατία και στο εμπόριο.

Η ΕΕ έχει περισσότερη μόχλευση στην Τουρκία από ό,τι το αντίθετο. Οι καλές διπλωματικές και οικονομικές σχέσεις με την ΕΕ είναι προς το συμφέρον της Τουρκίας –και η εγχώρια δημοτικότητα του Erdogan στηρίζεται στην οικονομική επιτυχία της Τουρκίας.

Μία περαιτέρω επιδείνωση του κράτους δικαίου και η πολιτική αστάθεια, είναι πιθανό να ανατρέψουν τους διεθνείς επενδυτές. Ο Erdogan δήλωσε αυτό τον μήνα ότι η Τουρκία δεν χρειάζεται πλέον να ενταχθεί στην ΕΕ, αλλά δεν θα είναι αυτή που θα διακόψει τις συνομιλίες ένταξης.

Τέλος, μια εποικοδομητική ατζέντα ΕΕ-Τουρκίας μπορεί να αναπτυχθεί μόνο εάν η Τουρκία αλλάξει την τρέχουσα πορεία της. Η αναστολή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων δεν θα βοηθήσει στην επούλωση της ρήξης. Αντιθέτως η ΕΕ θα έκανε καλά να κοιτάξει πέρα από αυτή τη στάση και να επιχειρήσει να αναπτύξει νέους τρόπους συνεργασίας.

Το κείμενο δημοσιεύθηκε αρχικά στο CNN
Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση