Η Τουρκία ψάχνει θαλάσσια πλατφόρμα πετρελαίου – Γιατί πρέπει να ανησυχούμε…

Του Βασίλη Κοψαχείλη

Το ενεργειακό δυναμικό της Ανατολικής Μεσογείου και οι συνέργειες μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και Αιγύπτου, ξύπνησαν το ενδιαφέρον της Τουρκίας να αποκτήσει και εκείνη λόγο και ρόλο στην περιοχή. Έτσι, συστηματοποίησε την αναθεωρητική της στρατηγική και την εμπλούτισε με νέες αξιώσεις (Α/71/875-S/2017/321), με προσωρινές παραβιάσεις της Κυπριακής ΑΟΖ μετά και την απόκτηση του ερευνητικού πλοίου «Barbaros» και με διπλωματικές ενέργειες νομιμοποίησης των διεκδικήσεών της και προώθησης αμφιλεγόμενων «λύσεων» του Κυπριακού Ζητήματος.

Ειδικότερα, η Τουρκία προσπαθεί να εμπεδώσει δικαίωμα χρησικτησίας μέρους της Κυπριακής ΑΟΖ (κυρίως του χώρου δυτικά του γεωτεμαχίου 6) που με την πάροδο του χρόνου δύναται να δημιουργήσει νομικό προηγούμενο και μελλοντικά να καθιερώσει Τουρκική δικαιοδοσία στην περιοχή.

Η πλέον ανησυχητική εξέλιξη είναι η προσπάθεια της Τουρκίας να βρει, μεταφέρει και εγκαταστήσει στην Ανατολική Μεσόγειο πλατφόρμα άντλησης Υ/Α.

Είναι μια εξέλιξη που θα πρέπει να προβληματίσει έντονα τις ηγεσίες σε Κύπρο και Ελλάδα, διότι είναι μία λίαν επικίνδυνη προοπτική και γιατί επιπλέον οι γεωστρατηγικοί κίνδυνοι που προκύπτουν, παρουσιάζονται στην κοινή γνώμη με τρόπο απλοϊκό και εξωραϊστικό, ως ζήτημα που θα το «λύσουν» οι εταιρείες και τα κράτη τους που έχουν εξασφαλίζει αδειοδότηση εντός της Κυπριακής ΑΟΖ.

Θα είναι άραγε «λύσεις» που θα ξεκαθαρίζουν ότι κυρίαρχος στην Κυπριακή ΑΟΖ είναι η Κυπριακή Δημοκρατία; Μακάρι! Η πραγματικότητα, ωστόσο, μπορεί να αποδειχθεί πολύ διαφορετική και τραγική…

Οι θαλάσσιες πλατφόρμες (Oil Rigs)

Οι θαλάσσιες πλατφόρμες έρευνας και άντλησης Υ/Α χωρίζονται σε διαφόρους τύπους και κατηγορίες. Σήμερα, ανά τον κόσμο, βρίσκονται σε λειτουργία περίπου 1000 με 1200 πλατφόρμες, ενώ οι χαμηλές τιμές Υ/Α της τελευταίας διετίας, έχουν απενεργοποιήσει πολλές από αυτές, οι οποίες διατίθενται προς πώληση στη διεθνή αγορά.

Το νομικό καθεστώς που διέπει τις θαλάσσιες πλατφόρμες έρευνας και άντλησης Υ/Α ορίζεται από την UNCLOS (UN Convention on the Law of the Sea) του 1982 καθώς και από πληθώρα άλλων διατάξεων που αφορούν συμπληρωματικές υπερεθνικές και εθνικές νομοθεσίες, κυρίως για θέματα προστασίας του περιβάλλοντος.

Γεωπολιτικά, για να θέσουμε το θέμα απλά και πρακτικά, η θαλάσσια πλατφόρμα είναι πλωτό νησί. Δεν έχει κυριαρχικά δικαιώματα όπως έχει ένα φυσικό νησί, όμως έχει δικαιώματα προστασίας από την χώρα/σημαία που την εγκαθιστά (σε ακτίνα 500 μέτρων περιμετρικά) και δημιουργεί τετελεσμένα σε αντίθεση με τα σεισμογραφικά ερευνητικά πλοία (όπως το Barbaros) τα οποία κάνουν προσωρινή παραβίαση και φεύγουν μετά την εκτέλεση του προγράμματος.

Οι προσπάθειες της Τουρκίας να αποκτήσει εξέδρα

Λόγω των χαμηλών τιμών Υ/Α, υπάρχουν στην διεθνή αγορά αρκετές πλατφόρμες που διατίθενται προς πώληση και η Τουρκία ψάχνει τουλάχιστο από τα τέλη του 2015 να βρει μία πλατφόρμα ή drill ship βαθιάς θάλασσας, να το επανδρώσει και να το μεταφέρει στην Ανατολική Μεσόγειο ώστε να δημιουργήσει μία νέα διεθνοπολιτική πραγματικότητα στην περιοχή.

Η Τουρκία αυτή την περίοδο διαπραγματεύεται πολύ σοβαρά με τους Νορβηγούς, αλλά και άλλους ιδιοκτήτες, την αγορά μιας πλατφόρμας. Καλά πληροφορημένες πηγές εκτιμούν πως από τη στιγμή που θα αγοράσει μια πλατφόρμα, θα χρειαστεί ξένα πληρώματα και τεχνικούς για να την επανδρώσει και ένα περίπου χρόνο ακόμη για να την καταστήσει λειτουργική στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

Τι θα σήμαινε τουρκική εξέδρα στην Ανατ. Μεσόγειο;

Όπως τονίσαμε παραπάνω, μία εξέδρα δημιουργεί τετελεσμένα και δικαιώματα προστασίας από το κράτος, τη σημαία του οποίου φέρει η εξέδρα.

Η Τουρκία μεθοδικά α) ενημέρωσε τον ΟΗΕ ότι είναι δική της υφαλοκρηπίδα ο χώρος μεταξύ των 6ν.μ. ανατολικά της Ρόδου, Καρπάθου, Κρήτης, 6ν.μ. δυτικά της Κύπρου και 6ν.μ. νότια του Καστελόριζου, β) δεν έχει υπογράψει την Διεθνή Σύμβαση της Θάλασσας του 1982 και άρα δεν δεσμεύεται από αυτή, γ) δεν αναγνωρίζει τη σημερινή Κυπριακή Δημοκρατία και άρα δεν αναγνωρίζει και το δικαίωμά της σε ΑΟΖ, όπως δεν αναγνωρίζει την έννοια της ΑΟΖ αφού δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση του 1982, δ) έχει θέσει θέματα στην Αίγυπτο ώστε να μην προχωρήσει σε οριοθέτηση ΑΟΖ με την Ελλάδα και έτσι η Αίγυπτος έχει παγώσει το όλο θέμα, ε) προωθεί αμφιλεγόμενα σχέδια «λύσης» του Κυπριακού, και στ) έχει εμπεδώσει διεθνώς κλίμα ότι χωρίς αυτήν σε κεντρικό ρόλο, Υ/Α δεν πρόκειται να βγουν από την Κύπρο.

Με βάση τα παραπάνω και συνεκτιμώντας τη συμπεριφορά της Τουρκίας στην περιοχή, δεν θα πρέπει να αποκλείσουμε την περίπτωση η Τουρκία να μεταφέρει και εγκαταστήσει μια εξέδρα ακόμη και εντός της Κυπριακής ΑΟΖ. Και εδώ πραγματικά αποκαλύπτονται τα όρια του Διεθνούς Δικαίου, αφού κάτι τέτοιο εναπόκειται τελικά στην πολιτική βούληση και την ισχύ της Κυπριακής Δημοκρατίας, των περιφερειακών της συμμάχων, των εταιρειών και των κρατών τους να ξεκαθαρίσουν στην Τουρκία το ποιος είναι ο κυρίαρχος της περιοχής.

Εδώ βρίσκεται το σκοτεινό σημείο του τι θα πράξουν οι άλλοι, καθώς η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έχει την ισχύ (στα πλαίσια της «αυτοβοήθειας») να πετάξει έξω από την ΑΟΖ της την Τουρκία, αν αυτή αποφασίσει να συμπεριφερθεί με αυτόν τον βάρβαρο τρόπο στην περιοχή.

Αν η Κυπριακή Δημοκρατία απλά διαμαρτυρηθεί σε διπλωματικό επίπεδο και δεν έχει την ισχύ να επιβάλλει στην πράξη την βούλησή της στην Τουρκία, τότε με την πάροδο του χρόνου η Τουρκία θα έχει εμπεδώσει καθεστώς χρησικτησίας και νομικό προηγούμενο για να νομιμοποιήσει τις διεκδικήσεις της έναντι της Κύπρου. Εδώ φτάσαμε ακόμη και ο ΟΗΕ να προωθεί σχέδια «λύσης» που εξισώνουν τον εισβολέα με το θύμα!!! Στη χρησικτησία θα κολλήσουν…;
Αν η Κύπρος αναζητήσει στήριξη και βοήθεια από τους συμμάχους της στην περιοχή, ενδεχομένως να πετύχει περισσότερα.

Όμως ποιοι είναι οι σύμμαχοί της; Μήπως είναι το Ισραήλ, που άλλη γλώσσα εμφανίζεται να μιλά ο Πρωθυπουργός του και άλλη ο Διευθυντής Πετρελαίων της χώρας ή μήπως θα πρέπει πρώτα να απαντήσουμε το ερώτημα ποιος κυβερνά επιτέλους το Ισραήλ – οι εταιρείες ή η Ισραηλινή κυβέρνηση;

Μήπως είναι η Αίγυπτος που ακόμη και υπό τον φιλικό Πρόεδρο Σίσι, κάνει δεύτερες σκέψεις σχετικά με την Κυπριακή και Ελλαδική ΑΟΖ; Ποιος τελικά από τους συμμάχους της Κύπρου θα έμπλεκε σε διαμάχη με την Τουρκία για τα κυριαρχικά συμφέροντα της Κύπρου;

Μήπως θα το κάνουν τα κράτη που οι εταιρείες τους έχουν εξασφαλίσει γεωτεμάχια και συμβόλαια έρευνας και εξόρυξης εντός της Κυπριακής ΑΟΖ;

Ας δούμε ποιες είναι οι εταιρείες και τα κράτη που τις στηρίζουν.

Στα γεωτεμάχια 2,3 και 9 βρίσκονται η Ιταλική Eni και η Νοτιοκορεατική Kogas. H Eni είναι σημαντικότατος προμηθευτής Ρωσικού φυσικού αερίου στην Τουρκία και μάλιστα με ολοένα αυξανόμενες πωλήσεις και μερίδια αγοράς στην Τουρκική αγορά. Η κρατική Νοτιοκορεατική Kogas διατηρεί στενότατους επιχειρηματικούς, πολιτικούς και στρατιωτικούς δεσμούς με την Τουρκία, στρατηγικού επιπέδου.

Στο γεωτεμάχιο Νο.8 βρίσκεται μόνη της η Eni.

Στο γεωτεμάχιο 12 βρίσκεται η Royal Dutch Shell, η Kuwait Petroleum και η Αμερικανο-Ισραηλινή Noble Energy. Η Kuwait Petroleum μαζί με την Τουρκική εταιρεία πετρελαίων (ΤΡΑΟ) και την Kogas, εκμεταλλεύονται από κοινού μια σειρά πηγαδιών στην Ανατ. Τουρκία με πολύ καλά αποτελέσματα και προοπτικές. H Royal Dutch Shell έχει έντονη παρουσία στον ενεργειακό τομέα της Τουρκίας από το 1923. Σήμερα έχει σημαντική δραστηριότητα στην νοτιοανατολική Τουρκία και στη Μαύρη Θάλασσα με έρευνες και γεωτρήσεις, με την δράση της συνεχώς να επεκτείνεται.

Στα γεωτεμάχια 6 και 11 βρίσκονται η Eni με την Γαλλική Total. Η Total έχει πολύ σημαντική παρουσία στην αγορά των σχεδόν 80 εκατ. κατοίκων της Τουρκίας σε όλο το φάσμα του πετρελαϊκού τομέα και είναι ένας από τους κύριους προμηθευτές της χώρας σε φυσικό αέριο.

Προσφάτως, στο γεωτεμάχιο 10 εισήλθαν ο Αμερικανικός κολοσσός ExxonMobil και η Qatar Petroleum. Η Τουρκία και το Κατάρ διατηρούν πολύ στενές πολιτικές, οικονομικές και στρατιωτικές σχέσεις. Μάλιστα η Τουρκία κατασκευάζει στο Κατάρ τη μεγαλύτερη στρατιωτική της βάση εκτός Τουρκίας που θα φιλοξενεί πάνω από 3000 Τούρκους στρατιώτες και θα αναλάβει την εκπαίδευση σημαντικού τμήματος των ενόπλων δυνάμεων του Κατάρ.

Τέλος, να πούμε ορισμένα πράγματα για τον αμερικανικό παράγοντα (ExxonMobil, Noble Energy). Πολύ πρόσφατα, στις 10 Μαίου 2017, η απάντηση του αμερικανικού State Department σε ερώτηση σχετική με τις τουρκικές προκλήσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ ήταν η εξής:

«Αναγνωρίζουμε το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να αναπτύξει τους πόρους της στην ΑΟΖ της. Συνεχίσουμε να πιστεύουμε ότι οι πόροι πετρελαίου και φυσικού αερίου του νησιού, όπως και όλοι οι φυσικοί πόροι του, θα πρέπει να κατανέμονται ισότιμα μεταξύ και των δύο κοινοτήτων στο πλαίσιο μια συνολικής διευθέτησης». Δηλαδή, «να τα βρείτε πρώτα μεταξύ σας… διότι αν χρειαστεί να επέμβουμε, θα επιβάλλουμε μια δική μας τάξη πραγμάτων στην περιοχή στα πλαίσια της ισοτιμίας των δύο κοινοτήτων (και των συμφερόντων μας)».

Αυτά είναι τα κράτη και οι εταιρείες που περιμένει η Κύπρος να την στηρίξουν έναντι της Τουρκίας και που ορισμένοι κύκλοι προσπαθούν να πείσουν την Ελλαδική και Κυπριακή κοινή γνώμη ότι θα αναλάβουν αυτοί να ξεκαθαρίσουν το τοπίο για λογαριασμό των Κυπριακών κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Δηλαδή, να ρισκάρουν (ως εταιρείες και κράτη) την σύγκρουση με την Τουρκία, την διακοπή των σημαντικότατων σχέσεων που διατηρούν μαζί της, τον αποκλεισμό τους από τον χώρο που ελέγχει η Τουρκία και τις συμμαχίες της στην περιοχή, και όλα αυτά για τα κυριαρχικά συμφέροντα της Κυπριακής Δημοκρατίας και έναν ενεργειακό πλούτο που απλά θα τους αποφέρει μερικά εκατομμύρια δολάρια παραπάνω στους ισολογισμούς τους. Πολύ απλά, στον πραγματικό κόσμο, αυτά δεν γίνονται!

Αδικαιολόγητη επιπολαιότητα!

Δυστυχώς, για άλλη μια φορά, Ελλαδίτες και Κύπριοι έχουν πέσει θύματα της επιπολαιότητας και του υπέρμετρου ενθουσιασμού. Η Τουρκία κλιμακώνει και σοβαρολογεί! Η απόσταση που χωρίζει την Τουρκία από το να προμηθευτεί πλατφόρμα μέχρι να τη φέρει στην Ανατολική Μεσόγειο, είναι μικρή. Αντίθετα εμείς παραμένουμε χαλαροί σε αφηγήματα απεμπόλησης των κυριαρχικών μας υποχρεώσεων και της πολιτικής βούλησης να τα επιβάλλουμε αξιόπιστα στον οποιονδήποτε επιβουλεύεται τα συμφέροντά μας. Βολευόμαστε με την ιδέα ότι άλλοι θα λύσουν τα δικά μας προβλήματα.

Ιστορικά, πάντως, η «φιλοσοφία» αυτή έχει πληρωθεί πολύ ακριβά!

* Ο κ. Βασίλης Κοψαχείλης είναι Διεθνολόγος, Γεωστρατηγικός Αναλυτής.
Πηγή Liberal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση