Εγκλωβισμένος Erdogan σε διχασμένη χώρα - Τι ξημερώνει για Ελλάδα, Κύπρο, και ενεργειακά

Σαν ένα απόλυτα εγκλωβισμένο ηγέτη χαρακτηρίζει τον Recep Tayyip Erdogan ο Κωσταντίνος Φίλης, διευθυντής ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων. Αν επιχειρήσει να λειτουργήσει συμφιλιωτικά με όσους τον αποστρέφονται, τότε κινδυνεύει να μην επιβιώσει πολιτικά. Αν πάλι δεν αλλάξει μεθόδους θα παραμείνει ηγέτης μιας βαθιά διχασμένης χώρας.

Μιλώντας στο liberal.gr κάνει λόγο για μια Τουρκία που θα γίνεται όλο και απρόβλεπτη και επικίνδυνη για την Ελλάδα τόσο εφόσον συνεχίσει να αποκλίνει από την Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο και εάν δεν πάνε καλά τα πράγματα για τα τουρκικά συμφέροντα στην Μέση Ανατολή.

Αναφορικά με τις έρευνες υδρογονανθράκων που διεξάγονται στην Κυπριακή ΑΟΖ, θεωρεί ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να διαταράξει τις σχέσεις της με τους πετρελαϊκούς κολοσσούς που συμμετέχουν σε αυτές, αφού έχει μεγάλη ανάγκη από ξένες επενδύσεις σε μια συγκυρία που η οικονομία της παραπαίει.

Τέλος για την επανέναρξη των συνομιλιών για το Κυπριακό χαρακτηρίζει σαν «άγνωστο Χ» την στάση της Βρετανίας καθώς ενώ θα εξελίσσονται οι συνομιλίες, εκείνη θα οδεύει σε εκλογές μετά την χθεσινή απόφαση της Theresa May. Μια απόφαση που χαρακτηρίζει ως «κίνηση λελογισμένου ρίσκου» αφού η διαφορά στις τελευταίες δημοσκοπήσεις μεταξύ Συντηρητικών και Εργατικών υπερβαίνει τις 20 μονάδες.

Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη

- Πως ερμηνεύετε την κίνηση της Theresa May να προκηρύξει πρόωρες εκλογές στις 8 Ιουνίου;

Την ερμηνεύω ως μια κίνηση λελογισμένου ρίσκου, υπό την έννοια ότι η διαφορά στις τελευταίες δημοσκοπήσεις μεταξύ Εργατικών και Συντηρητικών υπερβαίνει τις 20 μονάδες. Έπειτα, είναι λογικό η Μέι να επιθυμεί να αναβαπτισθεί πολιτικά ώστε με νωπή λαϊκή ετυμηγορία να μπορέσει να διαχειρισθεί το Brexit, μια απόφαση που θα καθορίσει το μέλλον της Βρετανίας για δεκαετίες.

Μη ούσα αιρετή η May, ξέρει ότι πάντα θα υπήρχαν εστίες αμφισβήτησης για όσο διάστημα θα διαρκεί η διαπραγμάτευση με τις Βρυξέλλες. Αντίθετα, λαμβάνοντας την ψήφο των Βρετανών θεωρεί ότι θα απελευθερωθεί ώστε να κινήσει δίχως προσκόμματα τις διαδικασίες εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ και χωρίς τον κίνδυνο διαρροών στη μικρή πλειοψηφία που κατέχει σήμερα το συντηρητικό κόμμα στο Κοινοβούλιο. Έτσι κι αλλιώς ο αντίπαλος της May, δηλαδή ο ηγέτης των Εργατικών Jeremy Corbyn, διάγει περίοδο ισχυρής αμφισβήτησης εκ των έσω, οπότε η ίδια θεωρεί ότι μπορεί να επικρατήσει άνετα στις εκλογές - και δίχως τον φόβο της οποιασδήποτε ανταρσίας στο εσωτερικό των Συντηρητικών- να προχωρήσει στην υλοποίηση του Brexit.

- Σύμφωνοι, ωστόσο η κίνηση της May δεν ενέχει και ένα ρίσκο; Δηλαδή να ακουστούν ξανά στην διάρκεια της προεκλογικής περιόδου φωνές εναντίον της αναγκαιότητας του Brexit;

Ναι, όμως η διαδικασία για την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ, είναι πλέον γεγονός. Στις 29 Μαρτίου η May ενεργοποίησε το άρθρο 50 για την έξοδο της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Άρα αφού το έκανε, η όποια αμφισβήτηση προκύψει το επόμενο διάστημα και ενόψει των εκλογών της 8ης Ιουνίου, θα είναι περισσότερο σε θεωρητικό επίπεδο, παρά σε πρακτικό. Αν δεν είχε ενεργοποιήσει το άρθρο 50, και εντούτοις αποφάσιζε να πάει σε εκλογές, τότε πράγματι θα σας έλεγα ότι κάποια σκοπιμότητα κρύβεται πίσω από την κίνησή της. Όμως, το Brexit είναι πλέον δρόμος χωρίς επιστροφή για τη Βρετανία.

- Η Τουρκία μοιάζει με διχοτομημένη χώρα μετά το δημοψήφισμα. Μπορεί ή καλύτερα θέλει ο Erdogan να συμφιλιώσει τις αντίθετες πλευρές;

Δεν βγαίνει διχοτομημένη, αλλά τριχοτομημένη η Τουρκία. Στην ενδοχώρα και τα βάθη της Ανατολίας έχουμε μεγάλες μάζες που στηρίζουν με απόλυτο τρόπο τον Erdogan, έπειτα έχουμε τους φιλελεύθερους και εξευρωπαϊσμένους Τούρκους αλλά όχι απαραίτητα κεμαλιστές (σσ: πολλοί φιλελεύθεροι Τούρκοι ψήφισαν το φιλοκουρδικό /φιλοεργατικό κόμμα), και φυσικά υπάρχει και μια τρίτη κατηγορία, οι Κούρδοι στα νοτιοανατολικά της χώρας. Οι τελευταίοι (ιδίως οι συντηρητικοί και βαθιά θρησκευόμενοι) παλαιότερα είχαν στηρίξει τον Erdogan, όμως αυτή την φορά φαίνεται ότι δεν του έδωσαν τα ποσοστά που ανέμενε, πιθανότατα τιμωρώντας την πολιτική του απέναντι στο κουρδικό στοιχείο. Νομίζω λοιπόν ότι ο Erdogan δεν θέλει να ενώσει όλες αυτές τις πλευρές, και ότι θα δυσκολευθεί πολύ να το κάνει, ακόμη και αν το επιθυμούσε.

- Κερδίζει ή χάνει ο Erdogan μέσα από την πόλωση;

Βραχυπρόθεσμα κερδίζει, βγαίνει ενισχυμένος από αυτήν. Μακροπρόθεσμα χάνει, και έχοντας απέναντι του την μισή κοινωνία και κυρίως το πιο δυναμικό την κομμάτι - δηλαδή την Τουρκία της βιομηχανίας, της οικονομίας, του τουρισμού, της εκπαίδευσης, και του πολιτισμού- αν θέλει να πετύχει εξομάλυνση, θα πρέπει να τείνει χείρα φιλίας προς όλους αυτούς. Το γεγονός όμως ότι προχθές επέκτεινε για 3 ακόμη μήνες την κατάσταση εκτάκτου ανάγκης (που σημαίνει κατάλυση του κράτους δικαίου και αναστολή των ατομικών ελευθεριών), δείχνει ότι δεν θέλει ή ότι ακόμη και να ήθελε, θα δυσκολευόταν πολύ να εμφανιστεί συμφιλιωτικός έπειτα από τέτοια πόλωση.

Ακόμη και αν έτεινε χείρα φιλίας στους αντιπάλους του, δεν ξέρω τι αποτέλεσμα θα είχε αυτό. Διότι οι μέθοδοι εδραίωσής του είναι τέτοιες που προκαλούν αποστροφή. Οπότε ή θα αλλάξει μεθόδους με κίνδυνο να μην επιβιώσει πολιτικά ή δεν θα τις αλλάξει, με κίνδυνο να μην προσεγγίσει κανέναν από αυτούς που δεν μπορούν εύκολα να συνυπάρξουν μαζί του και υπό την ηγεσία του. Είναι απόλυτα εγκλωβισμένος.

- Τι κινδύνους εγκυμονεί για την Ελλάδα αυτός ο εγκλωβισμός; Πως πρέπει να αναλυθεί από εμάς αυτή η νέα κατάσταση στη γείτονα;

Καταρχήν να διευκρινίσουμε μια παρανόηση, ότι δηλαδή αλλάζει κάτι άμεσα στην Τουρκία. Η κατάσταση θα τροποποιηθεί αισθητά μόνο από το 2019 και μετά, όταν θα έχουμε -βάσει προγραμματισμού- ταυτόχρονα κοινοβουλευτικές και προεδρικές εκλογές. Η θέση του Πρωθυπουργού θα καταργηθεί και ο πρόεδρος της Τουρκίας ο οποίος θα εκλεγεί θα είναι ταυτόχρονα αρχηγός του κράτους και της κυβέρνησης. Βέβαια αυτό συμβαίνει και σήμερα, όπου ο Erdogan ασκεί τα χρέη του Προέδρου, και του Πρωθυπουργού, ενώ δεν υπάρχει διάκριση μεταξύ των εξουσιών, καθώς παρεμβαίνει στην δικαστική εξουσία.

Όσο για την Ελλάδα αυτή βρίσκεται χαμηλά στις προτεραιότητες της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Αλλά αν η σχέσεις Τουρκίας-Ευρωπαϊκής Ένωσης οδηγηθούν σε πλήρη ρήξη- πράγμα που προσωπικά δεν πιστεύω- τότε η Ελλάδα ως χώρα πρώτης γραμμής που γειτνιάζει με την Τουρκία, και έχει παραδοσιακές διαφορές μαζί της, είναι δυνατόν να υποστεί τις συνέπειες.

- Εννοείτε ακόμη και θερμό επεισόδιο, σύρραξη;

Δεν πιστεύω ότι η Τουρκία θα ρισκάρει ή πως θα επιδιώξει κάποιο θερμό επεισόδιο ή μία σύρραξη. Όμως μια Τουρκία που θα αποκλίνει από την Ευρωπαϊκή Ένωση και δεν θα έχει τίποτε να την δένει μαζί της, θα γίνεται ακόμη πιο απρόβλεπτη, δεν θα την ενδιαφέρει να δείξει υπεύθυνη στάση. Αντίθετα, μια Τουρκία με κοινά συμφέροντα προς την Ευρώπη θα μετριάζει -έστω και υποχρεωτικά- τη στάση της. Επειδή λοιπόν θεωρώ την πλήρη ρήξη Άγκυρας-ΕΕ μακρινό σενάριο, λογικά τα δύο μέρη θα στραφούν στους τομείς (ενέργεια, επενδύσεις, εμπόριο, προσφυγικό-μεταναστευτικό ζήτημα) που τους ενώνουν, αποδεχόμενες πάντως πως ο στόχος πλέον είναι μία ειδική σχέση και όχι η πλήρης ένταξη. Ίσως αφήσουν ανοιχτό αυτό το παράθυρο μόνο και μόνο για να μην "σκοτώσουν" εντελώς τη διαδικασία.

- Βέβαια υπάρχει και ο δεύτερος παράγοντας αβεβαιότητας που λέγεται Μέση Ανατολή...

Εάν εκεί τα πράγματα δεν πάνε καλά για τα τουρκικά συμφέροντα, και εφόσον θελήσει ο Erdogan να συσπειρώσει το δικό του ακροατήριο, επιχειρώντας να επιβεβαιώσει ότι η Τουρκία αποτελεί μια μεγάλη περιφερειακή δύναμη (που είναι το μόνιμο μότο του), τότε είναι λογικό να στραφεί και προς την Ελλάδα σε αυτή την προσπάθεια επίδειξης δύναμης.

- Όλα τα παραπάνω τι επιπτώσεις μπορεί να έχουν στο Κυπριακό σε μια στιγμή που έχουν επανεκκινήσει οι συνομιλίες μεταξύ των δύο πλευρών;

Εδώ η Τουρκία έχει ένα ενδιαφέρον είτε να βρεθεί μια λύση στο Κυπριακό «κομμένη και ραμμένη» στα μέτρα της, είτε αν δεν προκύψει μια τέτοια συμφωνία, έχει την δυνατότητα μέσω των Τουρκοκυπριών να τορπιλίσει τη διαπραγμάτευση. Συμπληρώστε στο παζλ και ένα «άγνωστο Χ», την στάση της Βρετανίας, που είναι εγγυήτρια δύναμη, και που ενώ εξελίσσονται όλα τα παραπάνω, αυτή θα οδεύει σε εκλογές. Το γεγονός θα μπορούσε ενδεχομένως να σημαίνει ότι η Βρετανία θα δείξει μικρότερο ενδιαφέρον για την πορεία των διαβουλεύσεων, δίχως πάλι και να είναι απαραίτητο, αφού η βρετανική εξωτερική πολιτική έχει συνέχεια.

- Οι εξελίξεις στην Τουρκία μπορούν να επηρεάσουν την ενεργειακή σκακιέρα της περιοχής, και ειδικά τώρα που όλα είναι έτοιμα για νέες γεωτρήσεις και έρευνες υδρογονανθράκων με συμμετοχή και πετρελαϊκών κολοσσών, όπως η Exxon Mobil;

Πράγματι, βλέπουμε από χθες, και ενώ όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στην επόμενη ημέρα του δημοψηφίσματος, ότι το τουρκικό ερευνητικό σκάφος Barbaros έφθασε στο τουρκικό λιμάνι της Μεσογείου Tasucu, απέναντι από την Κατεχόμενη Κύπρο. Η Τουρκία θα θελήσει να στείλει μήνυμα και στις ξένες πετρελαϊκές εταιρείες που υπέγραψαν συμβόλαια με την Κυπριακή Δημοκρατία για την εκμετάλλευση νέων οικοπέδων της Κυπριακής ΑΟΖ ότι χωρίς την δική της συγκατάθεση δεν πρέπει να προχωρήσουν σε έρευνες και γεωτρήσεις. Αν ωστόσο η Άγκυρα προσπαθήσει να τραβήξει στα άκρα το σκοινί, τότε κινδυνεύει να εκτεθεί ανεπανόρθωτα έναντι ενεργειακών κολοσσών όπως οι Exxon Mobil, και Total. Και αυτό σε μια συγκυρία που η οικονομία της έχει ανάγκη από επενδύσεις και καλή εικόνα στο εξωτερικό, αλλά και διψά για ενέργεια, δηλαδή για περισσότερο φυσικό αέριο.

- Τότε η παρουσία του Barbaros, αλλά και η εξαγγελία προ ημερών του Τούρκου υπ. Ενέργειας ότι η χώρα θα ξεκινήσει σεισμογραφικές έρευνες σε «περιοχές της Μεσογείου», εντάσσεται σε μια ευρύτερη λογική λεονταρισμών;

Η Τουρκία θα τραβήξει το σκοινί ως το σημείο που δεν θα διαταράξει τις σχέσεις της με εταιρείες τις οποίες έχει ανάγκη. Άρα, θα έλεγα ότι πρόκειται για μια κίνηση αύξησης της πίεσης όχι τόσο προς τις εταιρείες, όσο έναντι της Κύπρου, προκειμένου να στείλει στη Λευκωσία το μήνυμα ότι χωρίς την δική της συναίνεση, δεν πρέπει να προχωρήσει. Ακόμη και η έγκριση των Τουρκοκυπρίων δεν έχει νόημα να ζητείται, εφόσον δεν έχει προηγηθεί συμφωνία και λύση του Κυπριακού.

Πηγή Liberal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση