Γιατί η Τουρκία θα μείνει δεμένη στο άρμα της Δύσης

Γράφει ο Κεμάλ Κιριστσί

Οι σχέσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της Τουρκίας διατρέχουν μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο. Η απαγόρευση εισόδου Τούρκων πολιτικών στην Ολλανδία και στη Γερμανία προκάλεσε την έντονη αντίδραση της τουρκικής πλευράς, που έφτασε στο σημείο να προβλέψει επικείμενους θρησκευτικούς πολέμους μεταξύ «του σταυρού και της ημισελήνου». Παράλληλα, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απειλεί με δημοψήφισμα για εγκατάλειψη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε. και πιθανή προσχώρηση της Τουρκίας στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης.

Οι δηλώσεις αυτές δεν είναι απλώς συνάρτηση της έντασης που συνδέεται με το προσεχές δημοψήφισμα, που πολλοί φοβούνται ότι θα εδραιώσει τον αυταρχισμό στη διακυβέρνηση της Τουρκίας. Είναι επίσης το προϊόν μιας βαθιάς δυσαρέσκειας απέναντι στην Ε.Ε. και στη Δύση, που εδράζεται στην αντίληψη ότι οι Ευρωπαίοι βλέπουν τους Τούρκους ως ξένο σώμα και δεν έδειξαν να κατανοούν το τραύμα που υπέστη η χώρα από το αποτυχημένο πραξικόπημα του περασμένου καλοκαιριού.

Ωστόσο τρεις κρίσιμοι παράγοντες στέκουν εμπόδιο στη ρήξη μεταξύ Τουρκίας και Δύσης.

Ο πρωταρχικός είναι το γεγονός ότι η Ε.Ε. παραμένει ο σημαντικότερος οικονομικός εταίρος της Τουρκίας. Για την Αγκυρα, η Ε.Ε. σημαίνει ξένες άμεσες επενδύσεις, εμπόριο –σε μια συγκυρία όπου οι εξαγωγές στις αγορές στην άμεση γειτονιά της Τουρκίας, όπως η Ρωσία, συρρικνώνονται– και τουρισμό. Μη έχοντας πετρέλαιο και αέριο να εξαγάγει, η Τουρκία χρειάζεται την Ε.Ε. ώστε η οικονομία της να παραμένει υγιής και να δημιουργεί θέσεις απασχόλησης για τους πολίτες της.

Δεύτερον, η Τουρκία παραμένει βαθιά ενσωματωμένη στη διατλαντική κοινότητα – κάτι το οποίο κάποτε της προσέδιδε κύρος και τον ρόλο του «μοντέλου» στην περιοχή της. Αυτό το κύρος έχει πληγεί εξαιτίας των πρόσφατων εξελίξεων στην εγχώρια πολιτική σκηνή αλλά και στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας. Για να το ανακτήσει, η Τουρκία πρέπει να αποκαταστήσει τη συνεργασία της με τη Δύση.

Τρίτον, το χάος στην ευρύτερη περιοχή, και ιδιαίτερα στη Συρία, επιδρά αρνητικά στην εθνική ασφάλεια της Τουρκίας. Η προσέγγιση με τη Ρωσία, που κάνει όλο και πιο αισθητή τη γεωπολιτική της παρουσία, είναι μάλλον απίθανο να εξυπηρετήσει τις μακροπρόθεσμες ανάγκες και τα συμφέροντα της Τουρκίας σε θέματα ασφαλείας. Πολλοί Ουκρανοί, Γεωργιανοί και Τάταροι της Κριμαίας σίγουρα ζηλεύουν την Τουρκία για τη θέση που έχει εξασφαλίσει στη συμμαχία του ΝΑΤΟ.

Παρά την αβεβαιότητα σχετικά με την εξωτερική πολιτική της νέας αμερικανικής κυβέρνησης, οι μαύρες προβλέψεις για διάλυση της Ε.Ε., υπό την πίεση της οικονομικής κρίσης, του Brexit και της ανόδου του λαϊκισμού, δεν έχουν επαληθευτεί. Αντιθέτως, υπάρχουν ενδείξεις ότι η ευρωπαϊκή οικονομία ανακάμπτει και ότι οι ψηφοφόροι απομακρύνονται από τους λαϊκιστές και στρέφονται υπέρ του πολιτικού Κέντρου και τους οπαδούς της «Ευρώπης». Αυτές οι σημαντικές εξελίξεις δεν πρέπει να μας διαφεύγουν στις μέρες που η Ε.Ε. γιορτάζει την 60ή επέτειο από την ίδρυσή της.

Ο Ισμέτ Ινονού, πολιτικός, στρατιωτικός και στενός συνεργάτης του Κεμάλ Ατατούρκ, στην υπογραφή της συμφωνίας σύνδεσης Τουρκίας - ΕΟΚ το 1963, είχε πει: «Η ΕΟΚ είναι το πιο θαρραλέο ιστορικό επίτευγμα της ανθρώπινης ευφυΐας... Σήμερα υπογράψαμε μια συμφωνία που συνδέει την Τουρκία για πάντα με την Ευρώπη». Δύο ιστορικές οργανώσεις που συνδέονται με τον επιχειρηματικό τομέα, η TÜS και το IKV, αναφέρθηκαν στη σημασία της ένταξης στην Ε.Ε. για την Τουρκία τη μέρα της επετείου της Συνθήκης της Ρώμης. Δεν είναι όμως μόνο η Τουρκία που χρειάζεται την Ε.Ε. Η αναγνώριση της αλληλεξάρτησης των δύο πλευρών, σε οικονομικό, πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο, θα είναι κρίσιμη για την αναβίωση αυτού που η TÜS αποκάλεσε «μια φόρμουλα τριπλού θετικού αθροίσματος: ειρήνη, δημοκρατία και ευημερία για την Ευρώπη, την Τουρκία και τον κόσμο».

Δεν υπάρχει εναλλακτικός δρόμος για να επιτευχθεί αυτός ο σκοπός. Αλλά αναγκαία προϋπόθεση για την επίτευξή του είναι να μπορέσει η Τουρκία, όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, να αναστήσει τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου στην επικράτειά της.

* Ο κ. Κεμάλ Κιριστσί είναι senior fellow της TÜS (του συνδέσμου επιχειρήσεων της Τουρκίας) και διευθυντής του Turkey Project στο Ινστιτούτο Brookings
Πηγή "Καθημερινή"


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση