Βήμα εξομάλυνσης των σχέσεων Ρωσίας - Τουρκίας

Γιατί κινήθηκε τώρα η Μόσχα;

Του Μιχαήλ Βασιλείου

Αν και θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει νομοτέλεια τη σταδιακή εξομάλυνση των σχέσεων ανάμεσα στους Τούρκους και τους Ρώσους, παρά τη βαρύτητα του τουρκικού ατοπήματος με την κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού Sukhoi Su-24 στη Συρία, αυτό που έχει σημασία είναι οι σκοπιμότητες που υπηρετεί αυτή η πρωτοβουλία, καθώς φαίνεται πως ελήφθη από την πλευρά της Μόσχας, αν πιστέψει κανείς τους συγκρατημένα αισιόδοξους Τούρκους κυβερνητικούς αξιωματούχους, οι οποίοι δεν κρύβουν την ανακούφισή τους.

Όπως μεταδίδουν τουρκικά μέσα, σε εξέλιξη βρίσκεται επίσκεψη στη Μόσχα τουρκικής κυβερνητικής αντιπροσωπείας από το υπουργείο Γεωργίας και Τροφίμων, η οποία θα έχει επαφές με εκπροσώπους της ρωσικής επιτροπής επιθεώρησης αγροτικών προϊόντων. Υπενθυμίζεται, ότι ένας από τους τομείς που επλήγησαν εξαιτίας των ρωσικών αντιποίνων για την κατάρριψη, ήταν αυτός των εξαγωγών φρούτων και λαχανικών.

Θα μπορούσε κανείς να εκτιμήσει, ότι η ζημιά από τις κυρώσεις αυτές αποδείχθηκε μεγαλύτερη για τη ρωσική οικονομία από ότι για την τουρκική, οπότε οι Ρώσοι έκαναν το πρώτο βήμα, ιδίως μετά τη σύλληψη του δολοφόνου του Τούρκου πιλότου, ενός Γκρίζου Λύκου, ο οποίος μεταμορφώθηκε σε… αρνάκι και έστειλε επιστολή – προφανώς υπαγορευμένη – στην εκπρόσωπο του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, ζητώντας ειρήνευση…

Η κατάσταση ωστόσο μοιάζει πολύ περισσότερο περίπλοκη και η ρωσική ενέργεια φαίνεται πως στοχεύει να εξασφαλίσει τη δυνατόν μεγαλύτερη ευελιξία εν όψει της απόπειρας διπλωματικής διευθέτησης του θέματος της Συρίας, σε μια χρονική συγκυρία όπου όλοι πραγματοποιούν τις κινήσεις τους στη σκακιέρα της περιοχής.

Η κατάσταση στη Συρία δεν εξελίσσεται καλά και οι δυο πλευρές προβαίνουν σε κινήσεις επανατοποθέτησης των στρατιωτικών τους δυνάμεων, οι Αμερικανοί ανακοινώνουν την ανάπτυξη πολλαπλών εκτοξευτών πυραύλων στα σύνορα της Τουρκίας με τη Συρία και αύξηση δυνάμεων, οι Ρώσοι έχουν ήδη προωθήσει σημαντικά στοιχεία πυροβολικού κοντά στο Χαλέπι, ενώ έχει προαναγγελθεί και η έλευση του αεροπλανοφόρου «Ναύαρχος Κουζνέτσοφ» στην Ανατολική Μεσόγειο, που θα ενισχύσει θεαματικά τη ρωσική αεροπορική ισχύ, καθώς θα φιλοξενεί τρεις διαφορετικούς τύπους – περί τα 40 σύμφωνα με τις πρώτες ενδείξεις – μαχητικών αεροσκαφών, καλύπτοντας όλο το φάσμα των αεροπορικών αποστολών.

Τούτων λεχθέντων, η επανάληψη των συγκρούσεων θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένα ορατό ενδεχόμενο, εάν οι δυο πλευρές, κυρίως η Μόσχα και η Ουάσιγκτον, δεν κατορθώσουν να βρουν έναν ελάχιστο κοινό παρονομαστή, επί του οποίου να οικοδομήσουν τις βάσεις της συνύπαρξής τους στην περιοχή. Καθεμιά πλευρά επιχειρεί να πειθαναγκάσει την άλλη να αποδεχθεί τις «κόκκινες γραμμές» που έχουν τεθεί, μια διαδικασία που πάντα κρύβει τον κίνδυνο κάθετης κλιμάκωσης.

Στη διπλωματική εικόνα θα πρέπει να υπολογιστούν επιπρόσθετα, οι ενδείξεις ψύχρανσης των σχέσεων ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Ρωσία, καθώς επίσης και η αναζωπύρωση του μετώπου στον Καύκασο και το Ναγκόρνο Καραμπάχ ανάμεσα στο Αζερμπαϊτζάν και την Αρμενία, με την πρώτη χώρα να αποτελεί στρατηγικό σύμμαχο της Τουρκίας, ως χώρα τουρκογενής, παρά τις αρκετά στενές σχέσεις και με τη Μόσχα, ενώ η Ρωσία έχει επί της ουσίας αναλάβει την εγγύηση της άμυνας της Αρμενίας.

Η Τουρκία από την πλευρά της επιδεικνύει την κλασική της στάση, έχοντας ενοχλήσει τους παραδοσιακούς δυτικούς της συμμάχους, αφού δε συνεργάζεται ομαλά εάν δεν πετύχει τους στόχους της και κυρίως αυτόν της αποτροπής εμφάνισης κάποιας κουρδικής οιονεί κρατικής οντότητας που θα αλλάξει τα δεδομένα στον τομέα της ασφάλειας στην περιοχή.

Κατά συνέπεια, η Ρωσία, χαλαρώνοντας τη στάση της απέναντι στην Τουρκία, επιχειρεί αφενός να εκμεταλλευτεί την τάση της τουρκικής διπλωματίας να εκμεταλλεύεται κάθε δυνατή τακτική συμμαχία. Στρεφόμενη και προς τη Μόσχα για να εκβιάσει εμμέσως αποδοχή των θέσεών της από τη Δύση, δίνει στους Ρώσους τη δυνατότητα να αποσταθεροποιήσουν το δυτικό «στρατόπεδο» στην περιοχή, πλήττοντας τη συνοχή του.

Ενδεχόμενο άλλο κίνητρο είναι η αποκατάσταση της επικοινωνίας ώστε τα αποτρεπτικά μηνύματα να διαβιβάζονται στο πλαίσιο της πολιτικής «καρότου και μαστιγίου». Οι δυνάμεις που συγκεντρώνονται από τη Δύση σταδιακά αυξάνονται, ενώ αίσθηση για τον συμβολισμό της πέραν της ουσιαστικής σημασίας, έχει προκαλέσει η προσθήκη άλλων 250 Αμερικανών στρατιωτών στην περιοχή της Βόρειας Συρίας.

Είναι πιθανό οι Ρώσοι να ποντάρουν σε μια κατά κάποιον τρόπο επανάληψη όσων έγιναν το 2003, όταν και η Τουρκία δε δίστασε να απαγορεύσει στις αμερικανικές δυνάμεις να εισβάλουν από τον βορρά στο Ιράκ για να ανατρέψουν τον Σαντάμ Χουσεΐν.

Δηλαδή, να αποθαρρύνουν και να αποτρέψουν σε διπλωματικό επίπεδο την τουρκική στρατιωτική ενεργοποίηση, με τον ρόλο του καρότου, μεταξύ άλλων, να παίζουν οι οικονομικές σχέσεις και αυτόν του μαστιγίου η ενίσχυση των Κούρδων και συνολικότερες ενέργειες αποσταθεροποίησης. Ταυτόχρονα όμως, εξουδετερώνει και την τουρκική απόπειρα να διεκδικεί ολοένα και περισσότερα, αξιοποιώντας το επιχείρημα του «ρωσικού κινδύνου».

Παράλληλα, η Μόσχα προσεγγίζοντας εκ νέου την Τουρκία, επιχειρεί να πλασαριστεί ενώπιον του ενδεχομένου εξομάλυνσης των σχέσεων της Άγκυρας με τους Ισραηλινούς, αφού όλα δείχνουν ότι στο ζήτημα της Συρίας τα συμφέροντα των δυο χωρών συμπλέουν σε σημαντικό βαθμό, παρά την ειδική σχέση που έχει αναπτύξει το Ισραήλ με το κουρδικό στοιχείο εν γένει.

Βρισκόμαστε σε μια φάση όπου όλοι μιλούν με όλους, έστω κι αν δεν το ομολογούν. Κάποιες αμερικανικές ενέργειες που έδειχναν πρόθεση να χωρίσουν τη Συρία σε σφαίρες επιρροής με σκοπό να ελεγχθεί η κατάσταση στο έδαφος από την κάθε δύναμη που θα είχε την ευθύνη μιας περιοχής, μας επιστρέφουν κάπως σουρεαλιστικά, στην εποχή της Κοινωνίας των Εθνών, του προδρόμου του ΟΗΕ και του συστήματος των «εντολών» (mandates) που εισήγαγε στην περιοχή, εν όψει καθορισμού των συνόρων.

Οι Ρώσοι, είναι φανερό ότι δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν από το συγκεκριμένο «παιχνίδι». Και όπως είναι γνωστό, σε τέτοιες καταστάσεις, η Μόσχα επιχειρεί να ελέγξει την κατάσταση, κινούμενη ως ταύρος εν υαλοπωλείο, ο αντίπαλος δεν μπορεί να σε αφήνει να το κάνεις στο διηνεκές και κάπου εκεί ο κίνδυνος μεγιστοποιείται…

Πηγή MIgnatiou


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση