Γιατί η Ρωσία συνεχίζει την ένταση με την Τουρκία;

Του Fredrik Wesslau

Οι σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας έχουν πάει από το κακό στο χειρότερο την εβδομάδα μετά από την κατάρριψη από την Τουρκία του ρωσικού Su-24. Η πιο πρόσφατη κλιμάκωση ήρθε την περασμένη εβδομάδα όταν ο πρόεδρος Putin κατηγόρησε την Τουρκία ότι κατέρριψε το αεροσκάφος για να προστατέψει τις γραμμές ανεφοδιασμού του πετρελαίου που έρχεται από την ISIS. Ο πρόεδρος Erdogan απάντησε τονίζοντας πως θα παραιτούνταν εάν η Ρωσία μπορούσε να το αποδείξει αυτό και κάλεσε τον πρόεδρο Putin να κάνει το ίδιο στην περίπτωση που η Ρωσία δεν κατάφερνε να προσκομίσει στοιχεία.

Παρά τις εκκλήσεις του προέδρου Obama και άλλων, και προς τις δύο πλευρές να αποκλιμακώσουν την κατάσταση, κάτι τέτοιο φαίνεται απίθανο για την ώρα. Η Μόσχα όχι μόνο απάντησε με οργισμένες δηλώσεις, αλλά προχώρησε και σε επιθέσεις-αντίποινα εναντίον τουρκικών assets στη Συρία, επιβάλλοντας αυστηρές κυρώσεις και αναπτύσσοντας πυραύλους εδάφους-αέρος.

Γιατί η Μόσχα αποφάσισε να "ανεβάσει” το περιστατικό; Σε ένα πρώτο επίπεδο, η σκληρή αντίδραση είναι συναισθηματική -η Ρωσία θεωρεί ότι η στρατιωτική και εθνική της υπερηφάνεια έχει πληγεί. Το θράσος της Τουρκίας στην κατάρριψη του αεροσκάφους, θεωρείται αδιανόητο για τη Ρωσία. Ο ιστορικός αντίπαλος της Ρωσίας, και πιο πρόσφατα, μικρός εταίρος, πρέπει να πάρει ένα μάθημα.

Τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης ήταν ιδιαίτερα "δηλητηριώδη” και επιδίωξαν να δαιμονοποιήσουν την Τουρκία και τον πρόεδρο Erdogan. Η κακόβουλη Τουρκία έχει αντικαταστήσει τους φασίστες Ουκρανούς και τους δολοφονικούς τρομοκράτες της ISIS, ως βασικό εχθρό της Ρωσίας. Το αντί-τουρκικό αίσθημα στη Ρωσία οδήγησε στο να δεχθεί η τουρκική πρεσβεία στην Μόσχα, επίθεση με πέτρες από εξαγριωμένους διαδηλωτές.

Αυτό που προκάλεσε ιδιαίτερη πικρία στην Μόσχα, ήταν η αποφασιστικότητα της Άγκυρας να δηλώσει εξ αρχής ότι σκοπίμως κατέρριψε το αεροσκάφος αντί να προσπαθήσει να δώσει μια εξήγηση πιο ήπια. Έκτοτε, η Άγκυρα έχει υιοθετήσει μια σε μεγάλο βαθμό προκλητική στάση απέναντι στη Ρωσία. Ενώ ο Erdogan έχει εκφράσει την λύπη του και δήλωσε πως είναι "πραγματικά λυπημένος” από την κατάρριψη, δεν έχει ζητήσει την συγνώμη που του ζητήθηκε από την Μόσχα. Αντιθέτως, έχει δηλώσει πως όσοι παραβιάζουν τον τουρκικό εναέριο χώρο, θα πρέπει αυτοί να ζητούν συγνώμη.

Στην καρδιά αυτού του περιστατικού βρίσκεται η θεμελιώδης διαφορά μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας για τον Assad. Η Ρωσία υποστηρίζει το καθεστώς του Assad ενώ η Τουρκία είναι ένας από τους πιο ένθερμους αντιπάλους του. Η κατάρριψη του Su-24 δεν ήταν τίποτα λιγότερο από τον συνεχιζόμενο έμμεσο πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας, που σε κάποια στιγμή έγινε πιο θερμός. Πέρα από τα συναισθήματα, εξυπηρετεί τους στρατηγικούς στόχους του Κρεμλίνου στη Συρία η μη συγχωρητική γραμμή εναντίον της Τουρκίας, καθώς ασκεί πιέσεις στην Τουρκία να κάνει ένα βήμα πίσω από την υποστήριξη των ανταρτών που είναι εναντίον του Assad.

Η κατάρριψη δίνει επίσης στη Μόσχα μια ευκαιρία να προσπαθήσει να μπει "ανάμεσα” στα μέλη του ΝΑΤΟ. Με την σκληρή της αντίδραση, η Ρωσία ελπίζει να τροφοδοτήσει την άποψη ορισμένων μελών του ΝΑΤΟ, ότι η Τουρκία αντέδρασε υπερβολικά και ότι ήταν αδικαιολόγητα προκλητική σε μια στιγμή που η Γαλλία προσπαθεί να φέρει τη Ρωσία στο συνασπισμό της εναντίον της ISIS.

Η συνεχιζόμενη σύγκρουση λέει πολλά για την φύση των δύο καθεστώτων, σε Ρωσία και Τουρκία. Και τα δύο διοικούνται από ισχυρές προσωπικότητες των οποίων η προσωπική νομιμότητα εξαρτάται από την επίδειξη δύναμης τόσο στην εσωτερική πολιτική όσο και στις διεθνείς σχέσεις. Αυτό επίσης εξηγεί γιατί η κόντρα έχει γίνει τόσο προσωπική.

Και οι δύο πρόεδροι έχουν επενδύσει στο προσωπικό τους πρεστίζ για να έλθουν στην εξουσία. Η αξιοπιστία τους θα υπονομευόταν από μια επίδειξη αδυναμίας, αν για παράδειγμα ζητήσουν συγνώμη ή εάν προχωρήσουν σε μια χειρονομία συμφιλίωσης.

Για τη Ρωσία, η κατάρριψη συνιστά ένα ιδιαίτερο πρόβλημα. Η στρατιωτική επέμβαση στη Συρία οφείλεται εν μέρει στο να δείξει στον κόσμο πως η Ρωσία μπορεί να προβάλει σκληρή δύναμη πέρα από τα όρια του εγγύς εξωτερικού της. Η κατάρριψη του Su-24 ήταν η πρώτη πραγματική πρόκληση σε αυτό το παιχνίδι εξουσίας. Τώρα η Μόσχα πρέπει να αποδείξει ότι η Ρωσία μπορεί να περάσει το τεστ.

Πριν από λίγες ημέρες, η Ρωσία επέβαλε κυρώσεις στην Τουρκία οπυ απαγορεύουν συγκεκριμένες εισαγωγές, απαγορεύουν την επέκταση των συμβάσεων για τους Τούρκους που εργάζονται στη Ρωσία, τερματίζουν την ταξίδια χωρίς βίζα, και σταματούν τις πτήσεις τσαρτερ. Αυτές οι κυρώσεις δεν συνδέονται με κανέναν ειδικό όρο που πρέπει να πληροί η Τουρκία. Μάλλον είναι εκδικητικές. Πρόκειται για μια επιδειξη ισχύς καθώς και μια επίδειξη ότι η Ρωσία μπορεί να παίξει το παιχνίδι της Δύσης με τις έξυπνες, στοχευμένες κυρώσεις -αν και η τιμωρητική αιτιολογία είναι περασμένου αιώνα. Κατά μία έννοια, η Ρωσία χρησιμοποιεί μέσα του 21ου αιώνα για να εφαρμόσει μια πολιτική του 19ου αιώνα.

Αλλά οι κυρώσεις πιθανώς δεν είναι αρκετές. Η Ρωσία μπορεί να θέλει μια κάποιου είδους στοχευμένη στρατιωτική εκδίκηση. Τα πλήγματα εναντίον ανταρτών υποστηριζόμενων από την Τουρκία στα σύνορα, έχουν ήδη αυξηθεί. Μια ημέρα μετά από την κατάρριψη, φαίνεται ότι η Ρωσία επιτέθηκε σε ένα τουρκικό κομβόι, πέντε χιλιόμετρα από τα τουρκικά σύνορα. Επτά άνθρωποι σκοτώθηκαν.

Το πιο σημαντικό, η Ρωσία έχει χρησιμοποιήσει τη διαφωνία ως μια ευκαιρία να αναπτύξει τους πυραύλους S-400 στην αεροπορική της βάση στη Λατάκια. Αυτά τα προηγμένα οπλικά συστήματα, δίνουν στη Ρωσία ικανότητες "αντί-πρόσβασης/άρνησης πρόσβασης σε περιοχή” στη Συρία και στην Αν. Μεσόγειο. Η Ρωσία έχει τώρα την ικανότητα να καταρρίπτει κάθε αεροπλάνο, σε εύρος 400 χλμ από την αεροπορική της βάση.

Στην πραγματικότητα, η Ρωσία έχει καθιερώσει μια ζώνη μη πτήσεων στη Δυτική Συρία. Αυτό ανατρέπει τις προσπάθειες της Άγκυρας για να δημιουργήσει μια ασφαλή ζώνη. Και επίσης θέτει τα εναέρια assets άλλων κρατών, δυνητικά στην μέση. Κανένας δεν πρόκειται να πετάξει εντός του εύρους των 400 χλμ των S-400 εάν πρώτα δεν συνεργαστεί στενά με τη Ρωσία. Υπάρχουν αναφορές ότι οι ΗπΑ, Γαλλία, και άλλα κράτη-μέλη του συνασπισμού κατά της ISIS, μειώνουν τον αριθμό των επανδρωμένων πτήσεων και αντί αυτού στηρίζονται στα drones μετά από την εγκατάσταση των αντιπυραυλικών συστημάτων.

Κανένας, εκτός ίσως από την ISIS και τον Assad, δεν έχει συμφέρον να επιδεινωθεί αυτή η διαφωνία. Αλλά αυτή ακριβώς φαίνεται να είναι η κατεύθυνση στην οποία οδηγούνται τα πράγματα.

Πηγή ecfr.eu
Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση